گزارشی از دو روز نخست کنفرانس امنیتی مونیخ
کنفرانس امنیتی مونیخ که هر سال در ماه فوریه برگزار می شود، محلی برای سخنرانی ها و گاه مذاکرات مقامات سیاسی – نظامی و نیز نمایندگان صنایع تسلیحاتی است که اغلب آنها کشورهای عضو ناتو را نمایندگی می کنند. علاوه بر شرکت کنندگان از کشورهای ناتو، شماری از مقامات برخی از دیگر کشورها نیز به این نشست دعوت می شوند. در دوره های گذشته، ولادیمیر پوتین از روسیه و جواد ظریف به نمایندگی از جمهوری اسلامی در این گردهمایی حضور داشته اند. اما امسال کریستف هویسگن رئیس کنفرانس اعلام کرد از روسیه و ایران دعوت نخواهد شد. هویسگن مانند سلف خود ولفگانگ ایشینگر، یک دیپلمات پیشین آلمانی است. بودجه کنفرانس مونیخ را از جمله، صنایع نظامی و دولت آلمان تامین می کنند. دستور کار، نوع تدارک و ترکیب مدعوین، با در نظر گرفتن سیاست خارجی دولت آلمان تعیین می شود.
موضوع اوکرایین در روز نخست
اولین سخنران جمعه ۱۷ فوریه یعنی روز نخست کنفرانس مونیخ، ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکرایین بود که از طریق کنفرانس زنده ویدئویی نطق خود را ایراد کرد. محور سخنان زلنسکی، مقایسه جنگ اوکرایین و روسیه با داستان توراتی داود و گولیات بود. زلنسکی خواهان چیزی شد که آن را نیرومند کردن فلاخن داود نامید، یعنی افزایش سریع کمک تسلیاتی غرب به روسیه. زلنسکی به همکاری روسیه و جمهوری اسلامی نیز اشاره و آن را محکوم کرد. رئیس جمهور اوکرائین با وام گرفتن از جمله معروف مارگارت تاچر حاکی از این که آلترناتیوی وجود ندارد، موسوم به تینا There is no alternative افزود هیچ آلترناتیوی جز پیروزی اوکرایین در جنگ و سرعت دادن هر چه بیشتر به تسلیح اوکرایین وجود ندارد.
زلنسکی گفت در سال جاری گولیات سقوط خواهد کرد و در سال آینده، کنفرانس مونیخ به عنوان کنفرانس صلح اوکرایین برگزار خواهد شد.
زلنسکی در ارتباط با همکاری جمهوری اسلامی با روسیه خطاب به شرکت کنندگان در کنفرانس گفت: «در حالی که ما در حال مذاکره برای جت‌های جنگنده هستیم، کرملین ایران را متقاعد کرده است که پهپادهای مرگبار به روسیه بفرستد. کرملین آماده است بهای آن را بپردازد، نه فقط با پول؛ بلکه با اورانیوم ۹۲ درصد غنی‌شده. من مطمئن هستم که هیچ‌کسی در اینجا حاضر نیست این ریسک را بپذیرد.»
بر خلاف زلنسکی، هم اولاف شولتز صدراعظم آلمان و هم امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه در روز نخست کنفرانس مونیخ گفتند باید برای جنگی طولانی در اوکرایین آمادگی داشت. شولتز در سخنان خود هفت تز ارائه کرد:
یک – رویزیونیسم پوتین نباید موفق شود.
دو – هر چه پرزیدنت پوتین زودتر بپذیرد که به هدف امپریالیستی خود دست نخواهد یافت،امکان برای پایان جنگ و عقب نشینی نیروهای اشغالگر روسی در آینده نزدیک بیشتر خواهد شد. شولتز گفت این تز او پاسخ به کسانی در آلمان است که در مورد سیاست کمک تسلیحاتی به اوکرایین تردید دارند.
سه – توازن بین کمک هر چه بهتر به اوکرایین از یک سو، و احتراز از وخامت ناخواسته اوضاع همچنان باید حفظ شود. شولتز گفت بایدن هم با او در این مورد هم نظر است.
چهار – آلمان به مسئولیت خود در قبال امنیت اروپا و قلمرو ناتو پایبند است. به عنوان نمونه،شولتز به اختصاص بودجه فوق العاده صد میلیارد دلاری به تسلیحات اشاره کرد که برای اختصاص آن حتی قانون اساسی آلمان را تغییر دادند.
پنج – اتحادیه اروپا باید در سیاست تسلیحاتی هماهنگ عمل کند.
شش – کشورهایی که شولتز به عنوان دمکراسی ها از آن یاد کرد باید هم به جهانی سازی پایبند بمانند و هم از وابستگی های خطرناک مانند وابستگی به منابع انرژی روسیه اجتناب کنند.
هفت – اگر قرار است جهان چندقطبی قرن بیستم، نظامی مبتنی بر حق باشد و ناحق را مجازات کند، نیاز به اشکال جدید همبستگی و مشارکت بین المللی وجود دارد.
صدراعظم آلمان در سخنان خود از کشورهایی که می‌توانند به اوکراین تانک تحویل دهند خواست «واقعاً این کار را انجام دهند.» او گفت که آلمان این تصمیم را با ارائه تدارکات و تکمیل انبار و آموزش سربازان اوکراینی تسهیل خواهد کرد.
پس از سخنان اولاف شولتز، صدراعظم آلمان به سئوالهای کریستین امان پور خبرنگار سی ان ان پاسخ داد و از جمله گفت عاقلانه است که غرب برای یک جنگ طولانی آمادگی داشته باشد.
سپس نوبت مکرون رسید که وخامت اوضاع بین المللی را بسیار جدی بخواند. مکرون گفت روسیه شکست خورده است زیرا اولا تصور اولیه دولت آن مبنی بر اینکه اوکرایین به زودی شکست خواهد خورد محقق نشد، ثانیا نتوانست حکومتهای دست نشانده خود را در مناطق اشغالی در اوکرایین برقرار کند، ثالثا با پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو این پیمان تقویت شد، رابعا نقش روسیه در جهان تضعیف شد.
مکرون در عین حال افزود روسیه بخشی از اروپاست و صلح پایدار در روسیه بدون حل مسئله روسیه برقرار نخواهد شد.
مکرون گفت در درازمدت باید به دنبال گفتگو با روسیه بود اما در کوتاه مدت، امکان مذاکره با روسیه وجود ندارد.
رئیس جمهور فرانسه گفت روسیه نباید برنده جنگ باشد. مکرون افزود با این که کسی خواهان جنگ درازمدت نیست، باید برای این سناریو آماده بود.
مکرون نیز مانند شولتز بر اهمیت افزایش بودجه نظامی و همکاری تسلیحاتی کشورهای اروپایی تاکید کرد. بخش بزرگی از سخنان مکرون به نکته اخیر اختصاص داشت که به نوعی، بازاریابی برای صنایع تسلیحاتی فرانسه بود.
مکرون مخالفت خود را با تغییر رژیم در روسیه اعلام کرد و گفت مشی رژیم چنج در برخی از کشورهای دیگر شکست خورد. در عوض، مکرون گفت اگر اوکرایین بتواند در جنگ زمینی پیشرفتهایی داشته باشد، زمان تلاش برای کشاندن روسیه به پای میز مذاکره فرا خواهد رسید.
یکی از نکات مشترک سخنان شولتز و مکرون، این بود که به جای پیروزی اواکرایین، از این سخن گفتند که روسیه نباید پیروز شود. در سخنان مکرون نیز مانند اظهارات چند روز پیش ژنرال میلی رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح ایالات متحده بدین اشاره شد که روسیه شکست خورده است. شاید بتوان اظهارات میلی، شولتز و مکرون را حاصل نوعی هماهنگی در گفتمان غرب تلقی کرد، گفتمانی مبنی بر این که هدف شکست روسیه به دست آمده است.
میزگرد درباره ایران
برگزار کنندگان کنفرانس مونیخ امسال جای نمایندگان جمهوری اسلامی را به رضا پهلوی و دوتن همراه او مسیح علینژاد و نازنین بنیادی داده اند. در روز دوم کنفرانس، یعنی شنبه ۱۸ فوریه، درحالی که در سالن اصلی، برنامه های دیگری جریان داشت، در یک سالن کوچک هتل بایریشر هوف یک میزگرد درباره ایران برگزار شد. این میزگرد با تظاهراتی همزمان بود که مجاهدین خلق به دنبال تظاهرات روز جمعه خود، در چند صد متری هتل بایریشر هوف، یعنی در میدان ادئون مونیخ، برگزار کردند. به نظر می رسد مجاهدین خلق با مراجعه زودهنگام به پلیس مونیخ، مناسب ترین اماکن را برای تظاهرات خود رزرو کرده بودند. شاید هم موافقت پلیس مونیخ با برگزاری این گردهمایی ها در مکانهای بسیار نزدیک به محل برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ، تلاش برای نوعی توازن در رویکرد دولت آلمان در قبال اپوزیسیون غربگرای ایرانی بود.
در تظاهرات جمعه و شنبه مجاهدین، شماری از نمایندگان کنونی مجلس فدرال آلمان و نیز یک وزیر پیشین دفاع این کشور که همه در حزب اپوزیسیون دمکرات مسیحی آلمان عضویت دارند، سخنرانی کردند. سخنرانان ایرانی این تظاهرات، از جمله در محکومیت دعوت از رضا پهلوی به کنفرانس مونیخ اظهاراتی بیان داشتند. خواست اصلی سخنرانان، قرار دادن سپاه پاسداران در لیست تروریستی بود.
موضوع مجاهدین در میزگرد درون هتل بایریشرهوف نیز طرح شد. یک نماینده پارلمان اروپا از میان مستمعین، از ایرانیان حاضر در میزگرد یعنی رضا پهلوی، مسیح علی نژاد و نازنین بنیادی خواست در پارلمانهای کشورهای غربی حضور فعالتری داشته باشند تا بتوانند علیه حمایت شماری از اعضای این پارلمانها از مجاهدین، اقدام کنند. مسیح علی نژاد در پاسخ گفت مجاهدین نماینده مردم ایران نیستند. علی نژاد در بخشی دیگر از سخنانش، با این ادعا که کنفرانس مونیخ از مردم ایران دعوت کرده است، هیأت اعزامی از ائتلاف جرج تاون را تلویحا نمایندگان مردم ایران خواند. علی نژاد همچنین از اعضای پارلمانهای غربی خواست دیدار با نمایندگان مجاهدین را نپذیرند.
یک فرد دیگر حاضر در میزگرد به سخنان علی نژاد این گونه پاسخ داد که باید سخن هر کس را که از دمکراسی در ایران دفاع می کند، شنید. گوینده این سخن، شاید متنفذترین فرد از میان حدود بیست فرد حاضر در سالن بود که در پخش زنده تلویزیونی میزگرد دیده می شدند. کسی که از گفتگو با مجاهدین دفاع کرد، باب منندز سناتور کوبایی الاصل آمریکایی، عضو حزب حاکم دمکرات و رئیس کمیته روابط خارجی سنای ایالات متحده بود. منندز علیرغم عضویت در حزب دمکرات، همواره منتقد توافق هسته ای با جمهوری اسلامی بوده است.
منندز بارها از مجاهدین خلق دفاع کرده و در گردهمایی های آنها سخن گفته است، برای نمونه، در گردهمایی شورای ملی مقاومت در مردادماه امسال. به گزارش رسانه های آمریکایی، منندز در زمره اعضای پارلمان آمریکاست که در گذشته از سازمانهای نزدیک به مجاهدین خلق کمک مالی انتخاباتی دریافت کرده اند.
دعوت منندز به میزگرد، شاید درست بدین خاطر صورت گرفته بود. هیأت جرج تاون در مونیخ، علاوه بر سه فرد نامبرده در بالا یعنی پهلوی، علی نژاد و بنیادی، شامل کریم سجادپور هم بود. او مانند نشست ۱۰ فوریه جرج تاون، یکی از گردانندگان میزگرد مونیخ بود که این کار را همراه با سوزان ملونی معاون رئیس انستیتوی تحقیقاتی بروکینگز واشینگتن انجام داد. میزگرد ۱۸ فوریه مونیخ یک ساعت طول کشید که نیمی از آن به سخنان حاضران در میزگرد یعنی منندز، پهلوی، علی نژاد، بنیادی و نیز هانا نویمان نماینده پارلمان اروپا از حزب سبز آلمان، و نیمی دیگر به پرسش و پاسخ اختصاص داشت.
در کنفرانس امنیتی مونیخ که سالانه برگزار می شود، امسال با حضور بیش از ۴۰ رئیس دولت و همچنین سیاستمداران و کارشناسان امنیتی از تقریباً ۱۰۰ کشور جهان از روز جمعه تا یکشنبه ادامه دارد. صدراعظم آلمان، رئیس جمهور فرانسه، نخست وزیر بریتانیا، معاون رئیس جمهور آمریکا، وزیر دفاع اسرائیل، در میان حاضران در پنجاه و نهمین دوره اجلاس امنیتی مونیخ هستند. شمار اعضای هیئت آمریکایی شرکت‌کننده در کنفرانس امسال بی‌سابقه است و حدود ۶۰ نماینده کنگره ایالات متحده کامالا هریس و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا را همراهی می‌کنند.
همانطور که انتظار می رفت کنفرانس مونیخ عملا روی هماهنگی شرکت کنندگان در بسیج حداکثر امکانات برای دفاع از اوکراین در برابر تهاجم روسیه و تحقق راهبرد ناتو در جنگ متمرکز شده است. جنگی که تا کنون ده ها هزار تن قربانی گرفته است.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو نیز که روز جمعه از ترکیه راهی کنفرانس امنیتی مونیخ می‌شد اعلام کرد ناتو اجازه نخواهد داد روسیه در جنگ اوکراین پیروز شود، چون این یک «تراژدی» خواهد بود.
وی بر حمایت ناتو از اوکراین «تا هر زمان که لازم باشد» تأکید کرد و گفت ما اجازه نخواهیم داد ولادیمیر پوتین در این جنگ پیروز شود: «این یک تراژدی برای اوکراین خواهد بود، و برای ما نیز بسیار خطرناک است.»
این کنفرانس امنیتی بیشتر سیرک کمپانی های اسلحه سازی برای تقسیم کار و تقسیم بازار است.