پرونده ویژه داوطلب : تکاپو برای «حق اعتراض» و «آزادی انجمنی»

تارنمای داوطلب: ایران در سال ۱۴۰۱ و بویژه در نیمه دوم آن، دستخوش تحولات پیچیده‌ای شد. تبعات بیرون ریختن خشم اجتماعی ناشی از مرگ مشکوک «مهسا امینی» و متعاقب آن به راه افتادن جنبش مردمی و ضدحکومتی که دهها شهر کشور را در برگرفت موجب شد تا تکاپوی سایر گروههای اجتماعی از جمله کارگران برای بدست آوردن حق اعتراض و مطالبه‌گری با فراز وفرودهایی مواجه شود.

جنبش کارگری که ماههای آغازین سال ۱۴۰۱ را با تجمعات متوالی و سراسری بازنشستگان تامین اجتماعی و معلمان آغاز کرده بود و با وجود بدست آوردن برخی دستاوردها همچون اجرای قانون نظام رتبه‌بندی معلمان و اجرای با تاخیر مصوبه مزدی شورایعالی کار در خصوص افزایش مستمری بازنشستگانِ سایر سطوح، با بازداشت و پرونده‌سازی علیه فعالان صنفی و کارگری در آستانه روز جهانی کارگر تا حدی به حاشیه رفته و سرکوب شده بود؛ با ظهور جنبش «زن،زندگی،آزادی» و گسترش ناآرامی‌های اجتماعی در شش ماهه دوم سال، سه مرحله را پشت سر گذاشت:

رکود کوتاه مدت در فعالیت‌های میدانی(شهریور تا ابتدای مهر ۱۴۰۱)
تمرکز بر کنش‌های مجازی و ایجاد وقفه در فعالیت‌های میدانی(شهریور تا مهر ۱۴۰۱)
از سرگیری فعالیت‌های میدانی و صنفی در برخی حوزه‌ها از جمله صنایع نفت،گاز و پتروشیمی، رانندگان خطوط حمل و نقل جاده‌ای، صنایع زیرمجموعه خودروسازی، فولاد و ذوب آهن، شاغلان و بازنشستگان مخابرات و بازنشستگان تامین اجتماعی(بازه زمانی آبان تا اسفند ۱۴۰۱)

با این توضیح، گزارش پیش رو دو هدف اصلی را دنبال می‌کند:

شناسایی چالش‌ها و مسائل کارگری و موارد نقض حقوق بنیادین در ایران
ترسیم نقشه اعتراضات کارگری و شناسایی ترندهای اصلی در حوزه کارگری

بر این اساس، یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد:

– کنش‌های میدانی تحت تاثیر اعتراضات سراسری در ایران دچار نوسان و محدودیت‌هایی شده، اما همچنان ادامه یافته است.

– در حالیکه اعتراضات میدانی گروههایی از مزدبگیران همچون معلمان در پی شدت سرکوب‌ها به تدریج از ابتدای تابستان ۱۴۰۱ کاهش یافته، اعتراضات کارگران در صنایع مادر از جمله نفت، فولاد و ذوب آهن، شرکت‌های تولیدکننده قطعات خودرو و همچنین مستمری‌بگیران صندوق‌های بازنشستگی همچون تامین اجتماعی و مخابرات در حال افزایش بوده است.

– برخی از اعتراضات صنفی همچون اعتراضات مجازی و تحصن معلمان و همچنین اعتصاب کارگران پروژه‌ای نفت همزمان و در راستای همبستگی با اعتراضات مدنی و اجتماعی تابستان و پاییز ۱۴۰۱ برگزار شده‌اند.

– در شش ماه دوم ۱۴۰۱ برای دهها فعال صنفی و کارگری به دلیل تلاش برای احقاق حقوق صنفی، احکام اخراج، انفصال از خدمت، کسر از حقوق، پرونده‌سازی، بازداشت و حبس صادر شده است. عمده این افراد، از فعالان صنفی معلمان و فعالان سندیکایی هستند.

– طرح‌ها و لوایح دولت و مجلس با هدف اصلاح قانون کار و قانون تامین اجتماعی در یک سال گذشته نیز در جریان بوده است.

– شیوه مواجهه حاکمیت با اعتراضات صنفی و کارگری با بی‌توجهی، برخوردهای سلبی و پرونده‌سازی همراه بوده است.

گفتنی است این یافته‌ها در نتیجه جمع‌آوری گزارش‌های ماهانه داوطلب از روند برگزاری کنش‌های کارگری در سال ۱۴۰۱ و در نتیجه رصد دقیق گزارش‌ها و خبرهای منتشر شده و تایید شده در رسانه‌های داخلی و شبکه‌های اجتماعی بدست آمده و به دلیل محدودیت‌های ناشی از عدم دسترسی به اطلاعات جزیی‌تر از وضعیت سایر بخش‌هایی که ممکن است در زمره کانون‌های بحران کارگری قرار داشته باشند، تنها بیانگر بخشی از وقایعی است که جامعه کارگری ایران در یک سال گذشته تجربه کرده است.

ویژه نامه داوطلب را می توانید اینجا دانلود کنید.

خبرها، گزارش ها و ویدئوهای بیشتر را در تلگرام اخبار روز ببیند

چاپ کن