برادران لیلا، نسلی همچنان در نقش قربانی – نوشین شاهرخی

فیلم “برادران لیلا” به کارگردانی سعید روستایی خانواده ای را به تصویر میکشد که از طبقه متوسط کم کم به فقر و فلاکت کشیده میشوند. هرچه نرخ دلار بالاتر میرود، سراشیبی این خانواده به سوی فقر شدت می یابد. خانواده تشکیل شده از پدر و مادر همراه با چهار پسر و یک دختر که همگی کودکان حدود زمان انقلاب به نظر می رسند. پدر خانواده خانه ای هنوز دارد که تنها سقف محکم این خانواده بزرگ است و قدری پس انداز که ترجیح میدهد آنرا برای خودشیرینی پیش برادرزاده اش که البته پولدار هم هست، خرج عروسی نوه برادرش کند تا فرزندانی که در فقر و بیکاری دست و پا می زنند.

لیلا که پدرش ازدواج او را با مردی که دوست داشته مانع شده، در خانه والدین مانده و تنها فرزند خانواده است که درآمد دارد و کار میکند. در کنار کار هرروز والدین پیرش را نزد دکتر میبرد و آنان را تر و خشک میکند. اما از آنان متنفر است و آنان را دلیل فقر و بدبختی برادرانش می انگارد. لیلا که عقل اقتصادی خانواده است و هوشمند برادران را راضی میکند که مستراحی عمومی را بخرند و آنرا مغازه کنند و بدین شکل خود را از طبقه پایین به طبقه میانین جامعه بکشانند. و در این تصمیم پس انداز پدر نقشی اساسی بازی میکند و چون پدر ترجیح میدهد که تنها پس اندازش را صرف عروسی کند تا بزرگ خانواده محسوب شود، درگیری و نفرت پراکنی در خانواده شدت می گیرد. بویژه لیلا این پول را سهم فرزندان میداند و چون برای برادرانش “مادری” میکند، به خود حق میدهد که با پس انداز پدر هرآنچه می خواهد انجام دهد.

لیلا کم کم پا به سن گذاشته و به نظر میرسد دیگر چشم اندازی برای ازدواج ندارد. شاش پدر را از ظرفشویی میشوید و فحش میدهد؛ والدین اش را به دکتر میبرد و فحش میدهد و با زبان برنده اش حرمتی برای هیچکس نمی گذارد. به پدرش نمی گوید که اینجا جای شاشیدن نیست، تمیزش کن تا دیگر ازین غلط ها نکنی، خودش تمیز میکند. به پدرش نگفته که از جنازه من رد بشی که من زن یکی از پسرهای فامیل تو شوم، اما مانند نقل و نبات دشنام نثار والدینش میکند. یعنی دختری که حتی به صورت پدرش سیلی میزند، نمی توانسته به او بگوید که ازدواج امری شخصی است و تو برای من تعیین نمی کنی؟! حتی وقتی فرزند ششم یکی از برادران سرانجام پسر میشود و نام عمویشان را بر کودک نمی گذارد، زمانی پسر به پدرش میگوید که اسم پسرم را هرچه بخواهم می گذارم که دیگر پدر بیسواد متوجه شده که نام نوه اش غلام نیست. اما این دختر حاضرجواب به برادرش نمیگوید که ابتدا کاری درست و حسابی پیدا کن، پس از آن اینقدر بچه درست کن! آخر برادر بزرگ هم قربانی این پدرومادر بی فرهنگی است که تربیت بلد نبودند، خودخواه بودند و به جای عشق به فرزندان فامیل کثیف پدر را پشتیبانی کرده اند. پدر و مادری که دیگر پیر شده و چنان کودکان رفتار میکنند و باید سرانجام با سیلی تربیت شوند. و آیا این سیلی راه حلی برای نجات از مستراح و شاش پدر است؟! آیا برای رهایی از فرهنگ زن ستیز آرزوی مرگ والدین کارساز است؟!

این زبان لیلا انقلابی نیست، زبانی است که فکری اقتصادی دارد از زنی هوشمند و سرخورده که حال به جای فرزندان ناداشته اش از برادرانش نگه داری میکند. او که زندگی خصوصی خودش را فدای خانواده کرده و حدس میزند که برای همیشه تنها خواهد ماند، نمیتواند درک کند که چرا فداکاری او را ارج نمی نهند و نیز شجاعت اش را.

و این نسل به خود اجازه میدهد که بدزدد، بچاپد، دشنام دهد و حتی سیلی بزند، چراکه خود را نسلی قربانی می انگارد که بر بیکاری و فقرش بدون دوز و کلک غلبه نخواهد کرد. فرزندان اگر با یگدیگر دعوا و کتک کاری هم کنند، اما همواره پشتیبان یکدیگرند که البته بسیار مصنوعی به نظر میرسد.

این آینه ی نسلی است که خود را قربانی می انگارد، قربانی والدینی که انقلاب کردند و به سرنوشت آنان گند زدند. در این فیلم از این انقلاب نامی برده نمی شود، چراکه فیلم مجوز وزارت ارشاد را دارد، اما پیام آن همان است که والدین بی فرهنگ و بیسواد سرنوشت این نسل را به نابودی کشاندند و نیز حقانیت بخشیدن به این نقش قربانی. جالب است که هیچیک از شخصیت های این فیلم از نسل تازه نفس انقلابی نیست. نسلی که نقش قربانی بازی نمیکند و سرنوشت خود را در دست خود گرفته است؛ نسلی که با عمل خود انقلاب میکند و از جنسی دیگر است!

چاپ کن