رئیس جمهور رجب طیب اردوغان به پیروزی لیر ترکیه ایمان دارد و می گوید دستور خداوند در مورد نرخ بهره مشخص است و او از مدیران بانک مرکزی می خواهد اقدامات خود را بر طبق دستورات دینی انجام دهند ولی نزدیکترین یاران او می گویند اگر نرخ برابری لیر با ارزهای خارجی به شکل فعلی دوام یابد دولت و مردم را بیش از این گرفتار خواهد کرد.
رئیس جمهور ترکیه یکی از حامیان سرسخت کاهش بهره بانکی است که از علت‌های اصلی افزایش تورم و سقوط ارزش پول ملی محسوب می‌شود. او هر کسی را که در این مورد با وی هم نظر نیست به شیوه خود از سر راهش کنار می گذارد. تا کنون سه تن از روسای بانک مرکزی را در همین رابطه برکنار کرده و همین حالا ۴۰ نفر از افرادی را که پیش تر در باره ی احتمال سقوط ارزش لیر پیش بینی و اظهار نظر کرده بودند پشت میز محاکمه نشانده است. این افرادی که قرار است به زودی محاکمه شوند و دو تن از آنان روزنامه نگار هستند، در سال ۲۰۱۸ در شبکه اجتماعی توئیتر پیش‌بینی کرده بودند ارزش برابری هر دلار آمریکا از هفت لیر ترکیه در آن زمان به ده لیر برسد. این اتفاق چند روز پیش افتاد و در حال حاضر برای دریافت یک دلار باید بیش از ۱۱ لیر ترکیه ارائه کرد.
سقوط آزاد ارزش لیر ترکیه در برابر ارزهای معتبر جهان از مدت‌ها پیش آغاز شده و در هفته‌های اخیر با شتابی بیشتر ادامه یافته است. پول ملی ترکیه از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون بیش از یک سوم ارزش خود را از دست داده است.
علیرغم واقعیت غیر قابل انکار سقوط ارزش لیر، رجب طیب اردوغان در گردهمایی حزب حاکم این کشور در ستایش عملکرد اقتصادی دولت، با انتقاد مجدد از نرخ بهره بالا گفت: آن هایی که طرفدار افزایش نرخ بهره هستند حق انتقاد از شرایط فعلی را ندارند. من نه می خواهم و نه می توانم کنار آنها قرار گیرم.
اردوغان با اشاره به اینکه دستور خداوند در مورد نرخ بهره مشخص است گفت: ما به این موضوع ( نرخ بهره) بر طبق دستورات دینی نگاه می کنیم و اقداماتمان را بر این اساس انجام می دهیم.
رییس جمهور ترکیه که به دلیل دخالت هایش در تصمیمات بانک مرکزی و اصرار به کاهش نرخ بهره مورد انتقاد شدید مخالفان قرار گرفته است با پافشاری بر مواضع قبلی خود گفت: تا زمانی که من رییس جمهوری هستم، تا آخرین نفس به مبارزه با تورم و نرخ بهره ادامه می دهم. نرخ بهره علت و تورم معلول این مشکل است.
دوستداران اردوغان همصدا با رئیس جمهور برای تعدیل خشم افکار عمومی در رابطه با سیاست اقتصادی و پولی دولت و تاثیر آن بر زندگی مردم، مشکلات را به بحران جهانی اقتصاد ربط می دهند و می گویند در پیش آمدن وضع کنونی «سهم جنبه‌های مختص به ترکیه همان اندازه است که سهم جنبه‌هایی که ریشه در تحولات جهانی دارند».
شتاب سقوط ارزش لیر از آنجا شروع شد که بانک مرکزی ترکیه ماه قبل و پس از روی کار آمدن تیم مدیریتی جدید، در تصمیمی شوکه کننده برای بازار تصمیم گرفت نرخ بهره را دو درصد کاهش دهد. از آن زمان به بعد بود که دومینوی ریزشی لیر آغاز و تا امرو نیز ادامه یافته است تا جایی که هر دلار ابتدا به طور کامل از سد هشت لیر و سپس ۹ لیر و حالا ۱.۵ لیر گذشته است. تا پایان ماه اکتبر تورم ترکیه ۱۹.۸ درصد اندازه گیری شد که این رقم اگرچه ۰.۳۱ درصد بیشتر از ماه قبل است اما آشکارا فاصله قابل توجهی از تورم ۱۱ درصدی اکتبر سال قبل دارد.
با این حال اردوغان در روز ۱۴ نوامبر در سخنان خود گفت که آینده ترکیه روشن خواهد بود و این مشکلات تا سال ۲۰۲۳ پشت سر گذاشته می شود.
اردوغان در شرایطی وعده آینده روش می دهد که روند سقوط خانواده ها به زیر خط فقر رو به گسترش است، دستمزدها پاسخگوی تورم نیستند و گفتگو در باره مشکلات اقتصادی موضوع اصلی صحبت کاربران ترکیه‌ای درشبکه‌های اجتماعی است، و در گفتگوها خیلی‌ها به افزایش قیمت دلار به بیش از ۱۲ لیر اشاره می کنند. به نوشته ی مراد مراداوغلو، ستون‌نویس روزنامه ناسیونالیست سوزکو، “درآمد افرادی که با حداقل حقوق زندگی می‌کنند حتی در حدی نیست که کرامت انسانی آنها را حفظ کند، چه برسد به این که بخواهد جواب حداقل نیازهایشان را بدهد.”
در حال حاضر، حداقل دستمزد در ترکیه ۲۸۲۵ لیر در ماه است – معادل ۲۷۷ دلار. به گفته کنفدراسیون اتحادیه‌های کارگری ترکیه، خط فقر در ماه اکتبر امسال ۳۰۹۳ لیر بود. سقوط ارزش لیر چنان دستمزدها را می بلعد که کارشناسان می گویند حتی اگر هم حالا دستمزدها به چهار هزار لیر افزایش یابد بدون تثبیت ارزش لیر، اقدامی بی معنی خواهد بود و تاثیر محسوسی روی قدرت خرید مردم نخواهد داشت.
آمارهای بانک جهانی نشان می‌دهد که سرانه تولید ناخالص داخلی ترکیه به خاطر سقوط ارزش لیر از ۱۲ هزار و ۶۰۰ دلار در سال ۲۰۱۳ به ۹ هزار و صد دلار در سال ۲۰۱۹ رسیده است. در دو سال اخیر پا به پای سقوط ارزش لیر، سهم سرانه تولید ناخالص داخلی هم کمتر شده است.
در توصیف وضعیت جاری، یکی از روزنامه نگاران مدافع اردوغان با تاکید بر این که گفته‌هایش “هشداری دوستانه به دولتی است که از آن حمایت می‌کنم”، نوشته است: «این گفتمان که “ما داریم دوباره فقیر می‌شویم” دارد پخش می‌شود… اگر نرخ برابری لیر با ارزهای خارجی به همین شکل افزایش پیدا کند، مشکلات دولت بیشتر خواهد شد… هر مشکلی که در فضای عمومی مطرح نشود و به بحث گذاشته نشود، در آینده اذهان مردم را گرفتار خود خواهد کرد.»
