پایداری بحرانها علیرغم تغییر سالها
سال ۲۰۲۱ ، سال ادامه بحرانهای درازمدتی بود که سرمایه داری جهانی با آن روبرو بود. سال میلیونرها وغارتگران ثروت های اجتماعی ، سال صدها میلیون به خاک افتاده در فقر وفلاکت و بیکاری و تنگدستی ، سالی سرشار از مرگ وکرونا ، ویرانی، آشفتگی های سیاسی واجتماعی، طرح ها وکنفرانس های شکست خورده و بی سرانجام، کشاکش ها ورقابت های امپریالیستی برای تقسیم مجدد جهان واز سوی دیگر سال ادامه فداکاری های بزرگ کادر درمانی درهمه کشورها ، سال جنبش بزرگ علیه تبعیض ونابرابری، سال جنبش های گسترده وسراسری زیست محیطی. در این بن بست وادامه وتشدید بحران ها ، تلاش ها برای پیداکردن افقهای مشترک برای تغییر جهان به وضوح در حال آشکارشدن است.
سال ۲۰۲۱ ادامه بحران جهانی سرمایه داری و اپیدمی کرونا بود. بحرانی که همچنان در همه کشورها گسترش یافت و از هر سو تصویری دهشتناک از آشفتگی، نابسامانی ونابرابریهای اقتصادی و قطب بندی طبقاتی بوجود آورد. در حالیکه بر تعداد میلیونرها افزوده میشد، صدها میلیون انسان بسوی فقر وبیکاری و گرسنگی رانده میشدند. درحالیکه نیاز به اقدامی بین المللی وجهانی برای مقابله مشترک در همبستگی با قربانیان کرونا ،بیش از هر زمانی احساس میشد، دیوارها ومرزها بالا میرفت وبرروی قربانیان بسته میشد. سال ۲۰۲۱ در شرایطی آغاز شد که گروهی از راست های افراطی با تشویق ترامپ به ساختمان کنگره هجوم آوردند و درماندگی بزرگترین قدرت جهان سرمایه داری معاصررا به نمایش گذاشتند. در مواجهه با این تهاجم راست افراطی بود که جنبش علیه تبعیض نژادی برآمد تازه ای را شاهد گشت. تظاهرات چند هفته ای میلیونها نفر در ایالات متحده با عنوان« زندگی سیاه مهم است »در تابستان گذشته ،عمق قطبی شدن جامعه آمریکا را نشان داد. درعین حال حمایت وهمبستگی های بین المللی با این جنبش در بسیاری از کشورها، نشانه های عمیق نگرانی از عروج راست افراطی وتلاش برای مقابله با آن را نشان داد.
در سالی که گذشت بحران سرمایه داری عمیق تر از همیشه خود رانمایان ساخت. بحران اقتصادی موجود به گفته بانک انگلستان، شدیدترین بحران در ۳۰۰ سال گذشته است. اقتصادهای تازه گسترش یافته مانند هند ، برزیل ، روسیه ، ترکیه همه در بحران هستند. اقتصاد کره جنوبی سال گذشته برای اولین بار در ۲۲ سال گذشته با وجود یارانه های دولتی به ارزش حدود ۲۸۳ میلیارد دلار منقبض شد. در آفریقای جنوبی ، بیکاری در سال ۲۰۲۰ به ۳۲.۵ درصد و تولید ناخالص داخلی ۷.۲ درصد رسید. بحران سرمایه داری تنیده با بیماری همه گیر کرونا و سویه های جدید آن مانند ابری سیاه سراسر جهان را پوشانده است. میلیونها نفر را در معرض فقر،فلاکت ، بدبختی، رنج و مرگ قرار میدهد. همه گیری نه فقط هنوز کنترل نشده است بلکه تاکنون بیش از ۵.۵ میلیون انسان ، جان خود را از دست داده اند و این ارقام وحشتناک ، بی وقفه در حال بالا رفتن است.
بر اساس ” گزارش جهانی نابرابری” در سال ۲۰۲۲ که توسط توماس پیکتی و گروهی از تحلیلگران ارایه شده ، جهان در ۴۰ سال گذشته از نظر درآمد و ثروت نا برابرتر شده است ، نابرابری درهمه وجوح نظیر ثروت ، درآمد ، جنسیت ، زیست محیطی و تمرکز جهانی ثروت شخصی بسیار زیاد است. ده درصد ثروتمند ترین های جهان حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد ثروت را در اختیار دارند، در حالی که نیمی از فقیرترین ها کمتر از ۵ درصد ثروت دارند. این گزارش نشان می دهد که تنها یک درصد از ثروتمندان در جهان دارای چهل و پنج درصد از کل ثروت شخصی هستند در حالی که نزدیک به ۳ میلیارد نفرهیچ چیز ندارند. در دو سال اخیر، همه گیری کرونا فقط نابرابری را تسریع و بیشتر کرده است. در طی موج های اول همه گیری کووید-۱۹ ، ثروت میلیاردرهای جهان ۳.۷ تریلیون دلار افزایش یافت. اما در همین مدت ، ۱۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان در نتیجه کووید در فقر شدید قرار گرفتند. بر اساس تخمین برنامه جهانی غذای سازمان ملل در ۷۹ کشوری که حضور عملیاتی دارد، در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۲۷۰ میلیون نفر از نظر غذایی ناامن شدند که نسبت به سطح قبل از همه گیری افزایش بی سابقه ۸۲ در صدی یافته است.
نهادهای دموکراسی بورژوایی بر این فرض استوارند که فاصله بین فقیر و ثروتمند می تواند تغییر شکل یافته و در محدوده های قابل کنترل مهار شود. اما دیگر اینطور نیست. ادامه رشد نابرابری طبقاتی، آن چنان سطحی از قطبی شدن اجتماعی آفریده است که برای دهه ها دیده نشده و محدودیت واقعی سازوکارهای سنتی دموکراسی بورژوایی و فراتر از آن را مورد چالش قرار میدهد. سرمایه داری نمیتواند مشکل را حل کند چرا که خود اصل مشکل است. همه گیری کرونا شکاف غیرقابل تحمل بین فقیر و ثروتمند و دره عمیقی که جامعه را از هم جدا میکند را افشا و آشکار کرده ، هرج و مرج و ناکارآمدی سرمایه داری را عریان کرده است و مبارزه طبقاتی را در کشورهای جهان آماده میکند. بحران جهانی است، ویروس مرز نمی شناسد. این وضعیت واکنشی جهانی، جمع آوری تمام دانش علمی و بسیج همه منابع کره زمین برای هماهنگی یک برنامه عمل جهانی را لازم دارد. از دیدگاه منطقی بهترین سیاست، افزایش تولید واکسن در اسرع وقت بود، در عوض ما شاهد احتکار واکسن ها در کشورهای ثروتمند، احتکار حقوق مالکیت دانش بر واکسن های “خود” (که در بیشتر موارد با بودجه هنگفت دولت تأمین شده است) بودیم. در حالی که برخی از فقیرترین کشورها عملا از دسترسی به هرگونه واکسن محروم هستند و در نتیجه البته، اکنون انواع خطرناک تر و مسری تر به ویژه در جمعیتهای واکسینه نشده در حال ظهور هستند. شرکتهای دارویی با به خطر انداختن جان انسان ها و کشتار میلیونها نفر، ده ها میلیارد سود های کلان به دست می آورند.
در اکتبر ۲۰۲۱ کنفرانس زیست محیطی سازمان ملل در گلاسگو با تبلیغات وهیاهوی بسیار به عنوان کنفرانسی که می تواند سیاره را نجات دهد، برگزار شد. کنفرانسی که میبایست اهداف توافقنامه پاریس را دنبال می کرد . اهدافی که توقف سوزاندن سوخت های فسیلی، پایان دادن به فروش خودروهای جدید بنزینی و گازوئیلی ، کاهش جنگل زدایی و کمک مالی به کشورهای فقیرتر جهان را به تصویب رسانده بود. علیرغم اعتراضات گسترده، قول و قرارهای رایج ، نتایج کنفرانس گلاسگو بسیار مایوسانه بود و بقول دبیرکل سازمان ملل نظم کنونی در حال حفر قبر زندگان است وجهان بسوی پرتگاه میرود. علیرغم « کلمات خوب » بر روی کاغذ، توافقنامه گلاسگو ،هیچ برنامه مشخصی برای مقابله عملی با تغییرات اقلیمی ندارد. فروپاشی پیمان پاریس ، خروج امریکای ترامپ از معاهده، و متعاقب آن گسترش و افزایش گازهای گلخانه ای وسیاستهای حمایتی درامریکا ، برزیل ،هند ، چین و… و بدنبال آن شکست کنفرانس گلاسکو نشان داده است که هر گونه صحبت از یک طرح جهانی برای اجرای توافق نامه های بین المللی زیست محیطی بی معنی است. سود ، مالکیت خصوصی ، سرمایه داری و رقابتهای امپریالیستی موانع اساسی برای برنامه ریزی بلند مدت جهانی تولید برای نیازهای بشرو حفظ محیط زیست وطبیعت هستند.
در عین حال سال ۲۰۲۱، مساله پناهندگان وفراریان از جنگ وفقر وفلاکت و استبداد ، در زیر سایه ی شوم کرونا قرار گرفت. پناهندگان وفراریان ، با دیوارها ومرزهای تازه ، وخطرات وحشتناکتری روبروشدند. جنگ ،اشغال ،استبداد، درگیریهای فرقه ای – مذهبی وپاکسازیهای نٰژادی ومذهبی ، خشونت های دولتی ومذهبی ، نا امنی، غارت منابع ، قدرت یابی ارتجاعی ترین فرقه ها وباندهای تبهکار ، تخریب محیط زیست ، بی آبی و خشکسالی ، کالایی شدن آب و محروم کردن جمعیت ها ومردمان حاشیه از آب وحق زندگی ، اصلی ترین دلایل موج عظیم مهاجرت د رجهان می باشد. طبق آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت ، از سال ۲۰۱۴ تا کنون بیش از ۴۵ هزار و ۴۰۰ نفر در راه مهاجرت کشته شده‌اند. از آغاز امسال تا کنون حداقل ۱۳۴۰ نفر تنها در دریای مدیترانه جان خود را از دست داده‌اند. این بالا ترین رقم از سال ۲۰۱۷ تا کنون است. واین در حالیست که دولتهای قدرتمند در امریکا و اروپا و استرالیا، تلاشهایشان را برای بالابردن دیوارها ومرزها، تشدید مجازات ها علیه فراریان از جنگ واستبداد را افزایش داده وبه تشدید این تراژدی خونین مرگ پناهجویان یاری میرسانند.
از سوی دیگر تغییر در توازن نیروها و قدرتهای امپریالیستی و سرمایه داری بوجود آمده است که در چرخش اخیر سیاستهای آمریکا خود را نشان میدهد. آنچه که سبب خروج ایالات متحده از رکود دهه ۱۹۳۰ بود نه قرارداد جدید روزولت بلکه جنگ جهانی دوم بود. اما اکنون به نظر می رسد که این راه بسته شده است. امپریالیسم آمریکا هژمونی خود را در خطر میبیند. قدرت امپریالیسم آمریکا نسبت به دیگر قدرت ها کاهش یافته و توانایی مداخله نظامی نیز کاهش یافته است. چین به لحاظ اقتصادی در حال پیشروی و جلو زدن از آمریکا است . چین برای تسخیر بازارها و منابع مواد اولیه و چنگ انداختن به منابع در بازارهای جهانی، تهاجمی تر عمل میکند. برای مثال : کنترل بندر و فرودگاه سریلانکا را در دست گرفته ، پایگاه نظامی در جیبوتی ایجاد کرده است، ساخت راه آهن در اتیوپی ؛ گرفتن مس و کبالت در کنگو ؛ مس در زامبیا ؛ نفت در آنگولا و …. همچنین ادعای حاکمیت بر دریای چین جنوبی را دارد که مهمترین مسیر تجارت جهانی است. این مستقیماً منافع امپریالیسم آمریکا را تهدید می کند. چنین موقعیتی در دوره های گذشته بدون شک منجر به جنگ می شد. اما اکنون توازن نیروها کاملاً تغییر کرده است.
به نظر می رسد که شعله ور شدن عمومی جنگ همانند سالهای ۱۸- ۱۹۱۴ یا ۱۹۳۹-۴۵ به دلیل تغییر توازن نیروها و دارا بودن همه رقبا به تسلیحات اتمی منتفی است. در شرایط مدرن ،هرگونه جنگ مستقیمی بین رقبای امپریالیستی ، به معنای جنگ هسته ای است که برای کل جهان وادامه بقای بشریت فاجعه بار خواهد بود. اما این به معنای آن نیست که رقابتها برای گسترش نفوذ وتقسیم جهان متوقف شود. درگیرهای منازعات برسر اکراین ، تایوان، کشورهای اروپای شرقی ، سوریه ، لبنان و… تنها نمونه هایی از رقابتهای امپریالیستی میان امریکا و روسیه وچین و بریتانیا ودولتهای اروپای غربی است . این بدین معناست که جهان ومردمان آن همچنان شاهد تشدید رقابتهای امپریالیستی خواهند بود. رقابتهایی که در اشکال جنگهای محلی و منطقه ای ویرانگر، جنگهای نیابتی ، تروریسم دولتی ، تغییر دولتها از طریق زور واهرمهای تحریم وتنبیه وانزوا رخ خواهد داد. امپریالیسم آمریکا همراه با دیگر قدرتهای امپریالیستی ، برای نبرد با رقیبان خود از همه اهرمها برای پیشبرد منافع خود سود خواهند برد.
پیش از اپیدمی کرونا شاهد اعتصابات ، تظاهرات ، شورش یا انقلابهای توده ای هم زمان یا پشت سر هم در چهار قاره جهان بودیم . هر چند در ابتدای اپیدمی وقفه ای بوجود آمد و به بهانه همه گیری کرونا، طبقات حاکمه فشار زیادی بر کارگران وارد کرده اند، اما در نیمه دوم سال ۲۰۲۰ شاهد بازگشت جنبش های شورشی گسترده بودیم. در ایران با وجود سرکوب مداوم و وحشیانه رژیم اسلامی شاهد تداوم کم سابقه جنبش کارگران، معلمان ، بازنشستگان، مبارزه مردمان برای آب و معیشت ، نافرمانی غرور انگیز زنان و جوانان، جنبش حفظ محیط زیست، و سایر جنبشها بودیم. در سپتامبر ۲۰۲۰ انفجار خشم در کلمبیا منجر به سوزاندن ۴۰ ایستگاه پلیس شد. در پرو جنبش مردمی دو دولت را سرنگون کرد. اعتراضات در گواتمالا منجر به آتش زدن ساختمان پارلمان شد. این امر تا سال ۲۰۲۱ ادامه داشته و پیامدهای سیاسی مهمی نیز به دنبال داشته است. در کلمبیا این جنبش دوباره با یک جنبش قدرتمند اعتصاب ملی ظهور کرد که پایگاه اجتماعی حمایت از دولت را به حداقل رسانده است. در پرو در انتخابات ریاست جمهوری، انتخاب غیر منتظره پدرو کاستیلو ، معلم – سندیکالیست کارگری را داشتیم. در همین راستا در شیلی، در انتخابات مجلس موسسان ، شهرداران و فرمان داران منطقه ای با شکست انتخاباتی راست و افزایش نامزدهای مرتبط با جبهه گسترده چپ مواجه شدیم و در انتخابات اخیر ریاست جمهوری گابریل بوریس کاندید چپ پیروز شد. این انتخابات پس از اعتراضات توده ای قدرتمند علیه سیاست نئولیبرالیسم و نابرابری که در سال ۲۰۱۹ شیلی را تحت تأثیر قرار داد، برگزار شد. علاوه بر این تظاهرات گسترده کارگران و کشاورزان در هندوستان، ادامه مبارزه در سودان ، مبارزه علیه کودتای نظامی در میانمار و اعتراضات در لبنان، عراق ، تونس و … روند مشابهی را نشان میدهد . خشم توده ها در حال افزایش است. روندکنونی نشان میدهد که طبقات حاکم در بسیاری از کشورها ، در حکومت مداری به شیوه سابق شکست خورده اند.
در اغلب دمکراسی های غربی در گذشته، مردم اگر در انتخابات شرکت میکردند ، معمولاً به همان احزاب سنتی رای میدادند. اما اکنون ،انتخابات به شدت غیرقابل پیش بینی شده است. ظهور برنی سندرز در یک سر طیف سیاسی و دونالد ترامپ در سوی دیگر، چراغ قرمز را برای طبقه حاکم روشن کرد. روحیه رای دهندگان بی اعتماد و بی ثبات است ، از چپ به راست و از راست به چپ به شدت می چرخد. در دو سال اخیر بسیاری از قطعیت ها و باورهای قدیمی به ویژه در کشورهای پیشرفته سرمایه داری کم رنگ شده و یا از بین رفته و این بسیاری را وادار به تجدید نظر در دیدگاه هایی کرده است که قبلاً آن را مقدس می دانستند . آنها ماهیت جامعه ای را که در آن زندگی می کنند زیر سوال می برند. در این جوامع حالت خشم وجود دارد. این حالت در فروپاشی اعتماد به نهادهای رسمی ، احزاب ، دولتها ، رهبران سیاسی ، بانک داران ، ثروتمندان ، پلیس ، قوه قضائیه و قوانین موجود خود را نشان میدهد. آنها تفاوت بزرگ بین آنچه گفته می شود و آنچه اتفاق می افتد را مقایسه می کنند و متوجه می شوند که مدام یک بسته دروغ به آنها تحویل داده می شود.
سرمایه داران و کارفرمایان تلاش میکنند که تمام بار بحران را بر دوش کارگران که خود را در موقعیتی غیرقابل تحمل می بینند، بگذارند ،جایی که حتی جان آنها و خانواده های شان در خطر است. عمق بحران هر گونه امتیاز طولانی مدت را منتفی می کند. کارگران برای هر خواسته ای باید بجنگند. کارگران باید نه تنها برای گرفتن امتیازات جدید بلکه برای حفظ دستاوردهای گذشته بجنگند، اما حتی در جایی که آنها موفق می شوند ، دستاوردهای آنها با تورم محو می شود ، آنچه کارفرمایان با یک دست میدهند با دست دیگر پس میگیرند. کارگران در مبارزه با همه گیری کووید بهای بسیار بالایی از نظر مرگ و قربانی پرداخته اند و در نتیجه امروزه آنها نه تنها از نقش خود در جامعه آگاه ترند ، بلکه می خواهند این امر با افزایش دستمزد و بهبود شرایط کاری آنها جبران شود. این یک عامل تعیین کننده در رشد آگاهی طبقاتی است. این بدان معناست که اتحادیه ها برای دفاع از حقوق ، شرایط کار و استانداردهای زندگی تحت فشار توده های کارگران قرار خواهند گرفت ، کارگران با یا بدون آنها همچنان ابتکارات خود را بکارخواهند برد . جنبش راهی برای بیان خود پیدا می کند.
سرمایه داری هیچگونه چشم انداز وراه حلی برای خروج از بحران ندارد. می توان با اطمینان گفت که هر گونه بهبودی، موقتی و صرفاً یک چرخش دوره ای است که حتی بحران عمیق تری را ایجاد می کند. این چشم انداز واقعی، نتیجه اجتناب ناپذیر سیاست هایی است که اکنون در حال پیگیری است. بورژوازی با جدی ترین، فراگیرترین بحران تاریخ خود روبروست که نه تنها جهان وجامعه انسانی را به سوی بربریت میراند، بلکه حتی فراتر دور نمای نابودی محیط زیست و موجودیت تبار انسانی را در چشم انداز همگانی قرار داده است. گرچه بحران و اپیدمی کرونا چرخه اقتصادی را مخدوش کرده ، اما آن را منهدم نکرده است. دقیقا به همین دلیل سرمایه داری تا زمانی که بواسطه انقلاب واقدام انقلابی ومتشکل طبقه کارگر واکثریت عظیم محرومان سرنگون نشود به حیات خود ادامه خواهد داد. تنها طبقه کارگر سازمانیافته میتواند به این نظم سراسر تبعیض وستم وجنایت سرمایه داری یایان دهد.
در جهانی که گرفتار اپیدمی کروناست و انجماد حرکتهای اجتماعی تا حد زیادی ناشی از افزایش انواع گوناگون این اپیدمی ومرگ میلیونها انسان در سراسر کشورهاست، در جهانی که رویای عدالت وبرابری ،حتی در دسترسی به واکسن رنگ باخته است، در جهانی که زور و سودو ثروت ، جهان را به لبه ی پرتگاه سراشیبی کشانده واز حفر کندن گورتمدن انسانی سخن گفته میشود،تشدید تلاشها برای نجات بشریت، نجات جهان وتمدن بشری، تنها وتنها در تشدید مبارزه علیه سرمایه داری و برای آزادی و سوسیالیسم میتواند معنا یابد. با این امید ، باید به رشد وگسترش هر چه بیشتر جنبش های اجتماعی وهمبستگی آنها باهم تلاش کنیم . بکوشیم سال ۲۰۲۲ ،سال شکوفایی هرچه بیشتر این جنبشها،اتحاد گسترده وسراسری کارگران وهمه محرومان جهان برای دنیایی بهتر باشد. سال نو، سال ۲۰۲۲ برهمه شمایان گرامی باد!
زنده باد آزادی، زنده باد سوسیالیسم
زنده باد همبستگی بین المللی کارگران همه کشورها
کمیته مرکزی سازمان راه کارگر
