شماره ۳، زمستان ۱۴۰۰ موضوع این شماره: قهرناشر: گروه تئاتر اگزیت
سخن ما
عرصه‌ی اجتماع همواره صحنه‌ی جدال قهرآمیز نیروهای متخاصم بوده است. انقلاب‌ها و تحولات اجتماعی در طول تاریخ گواه این امر هستند. اگر این عرصه را به صحنه‌ی تئاتر تشبیه کنیم، افراد اجتماع نه فقط تماشاگران آن، بلکه بازیگران آن نیز هستند. اما بر خلاف نظر ارسطو درباره‌ی عناصر شش‌گانه‌ی تراژدی که صحنه‌آرایی را نازل‌ترین و کم‌اهمیت‌ترین عنصر می‌داند، در این دیدگاه صحنه‌آرایی حرف زیادی برای گفتن دارد. اثر قهر در عرصه‌ی اجتماع تنها در اِعمال آن به صورت عملی نیست، بلکه به نمایش گذاشتن آن نیز عاملی مهم در این مناسبات به شمار می‌آید. فرهنگ و هنر از ابزارهای اصلی این صحنه‌آرایی هستند که می‌توانند گفتمان صاحبان قدرت را مسلط سازند، قدرت سلطه‌ی آنها را بزرگ‌نمایی کنند و صدای آنها را در عرصه‌ی اجتماع غالب سازند.در مقابل این صحنه‌آرایی تئاتر سیاسی صاحبان قدرت که با توسل به فرهنگ تلاش می‌کنند آن را به نمایش بگذارند، فرهنگ و هنر مترقی -همچون همیشه در طول تاریخ- نقشی برجسته و مهم دارد؛ هم در خنثی کردن تلاش آنها در پوشانیدن حقیقت و هم در پیشبرد مبارزات مردمی و در یک کلام نمایش قدرت مردم. در دورانی که بسیار می‌شنویم «هنرمند نمی‌تواند/نباید سیاسی باشد»، ضرورت و اهمیت پرداختن به این موضوع پررنگ‌تر می‌نماید. از این رو در این شماره‌ی «تئاتر امروز» کوشش شده است که به مفهوم قهر در تاریخ و نقش آن در تحولات تاریخی از دیدگاه فرهنگ و هنر پرداخته شود و اثر متقابل این دو پدیده بر روی یکدیگر از دیدگاه‌های گوناگون بررسی شود. ما بر این باوریم که «سلاح نقد البته نمی‌تواند جایگزین نقد سلاح شود، قهر مادی باید با قهر مادی سرنگون شود؛ اما تئوری هم تبدیل به قهر مادی می‌شود، به محض آنکه توده‌ها را جذب کرده باشد. تئوری زمانی می‌تواند توده‌ها را جذب کند که شخصی شود و زمانی شخصی می‌شود که رادیکال باشد. رادیکال بودن یعنی چنگ انداختن به ریشه‌ی مسئله. اما برای انسان، ریشه خود انسان است.» (کارل مارکس، ادای سهمی به نقد فلسفه‌ی حق هگل)بازتاب واقعیت موجود و نقد آن، طرح پرسش‌های اساسی و تصویر کردن آلترناتیوی برای آینده بخشی از کاری است که هنرمند می‌تواند و باید در راستای چنگ انداختن به ریشه‌ی مسائل انجام دهد.
گروه تئاتر اگزیت
در این شماره می‌خوانید: سیاست‌های تئاتری: فرهنگ در میدان مبارزه‌ی قهرآمیز/ مانیفست هنرمندان کمونِ پاریس/ از خشونت سیاسی تا قهر فرهنگی/ متافیزیک قهرسانسور: سانسور برهنگی در سینمای آمریکاپرتره یک هنرمند: راینر ورنر فاسبیندر، عصیان‌گری رمانتیکآشنایی با یک نمایش‌نامه‌نویس: مصاحبه با کلیفورد اودتس/ در انتظار لفتییادها: بازگشت به «آینده» – گفتگو با امیرپرویز پویان و مسعود احمدزاذهگوناگون: هنر مقاومت و مقاومت در هنر افغانستان/ کارگاه نویسندگی آوای دیوانگان/ تشکیل واحدهای مستقل و خودگردان تئاتری/ امپریالیسم فرهنگی و رسانه/ کاریکاتوررویدادها: پنجاه‌ویکمین سالگرد واقعه سیاهکل – شعر/ گلسرخی و آستان‌بوسان فرهنگ مومیایی/ بکتاش آبتین آزاد شد! / نقد مستند «علی‌اکبر معصوم‌بیگی» ساخته بکتاش آبتین/ دو پرتره نقاشی از بکتاش آبتینضمیمه سیاست‌های تئاتری: مارکس و تاکیدش بر ناگزیری تاریخی قهر.
دبیر تحریریه: شیرین میرزانژاد؛ همکاران این شماره: مهرداد خامنه‌ای، مسعود پرتوی، افشین شمس قهفرخی، سروش صادقی، زهرا موسوی، سامان ارسطو، علی صمد، علی خالق (شهریار)، ابوسعید اسدی.
تیزر فصلنامه «تئاتر امروز» شماره ۳، زمستان ۱۴۰۰ – قهر در یوتیوب
https://youtu.be/FWy6jHMSP_E
لینک نسخه پی‌دی‌اف
https://bit.ly/TheatreTodayForceWinter2022
