جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

فرضی ضرور، تذکری ناگزیر! – بهزاد کریمی

مشی گذر از جمهوری اسلامی به سکولار دمکراسی از طریق مسالمت آمیز به معنی تمکین به قدرت نیست، بلکه در مرزبندی روشن با تسلیم طلبی است که تعریف می‌شود و تعین می‌پذیرد. هم از اینروست که در وضعیت سایه روشن کنونی که هنوز نمی‌دانیم روندها دقیقاً در چه سمت و چه آهنگی پیش بروند، هم حدس فرضی ضرور را لازم داریم و هم تذکر دادن ناگزیر را

یک احتمال مطرح در میان احتمالات

هنوز روشن نیست که بالاترین دستاورد جنبش انقلابی همچنان جاری “ژینا” در چه فراز شاخصی می‌تواند به ثبت برسد. اما در اینکه “زن – زندگی – آزادی” تا همینجا به رشته دستاوردهای شایان و نیز مطلقاً برگشت ناپذیر دست یافته است، اصلاً نباید تردید کرد. اگر “جنبش اصلاحات” در پی دو سال اول عمرش شکست مسلم خود را نشان داد و “جنبش سبز” بعد نه ماه کشاکش‌هایش ناکام ماند، پیروزی جنبش انقلابی جاری اما نظر بر کوبیدن پیشاپیش مهر و نشان خود بر تحولات قطعی است. لذا هرگونه سایه‌انداختن بر سرنوشت جنبش انقلابی جاری، روپوش‌ کشیدن بر سر خورشید است.

این جنبش زلزله‌وار با پس لرزه‌های مداومش، آن سان وضعیتی را شکل داده که ایران امکان ندارد دیگربار به همان شیشه‌ای برگردد که دی ٩۶ آغاز به ترک برداشتن کرد و با گذشتن از آبان ٩٨ و سلسله اعتصابات و تظاهرات و به ویژه یک ماه و نیم طوفانی اخیر، اینک سبو شکسته‌ را می‌ماند. نه زنان و جوانان همان‌اند که پیش از این برآمد بودند و نه ملت یقه خامنه‌ای بی حیثیت را رها خواهد نمود. از تبلیغ و ترویج کامیابی‌های بزرگ این جنبش انقلابی نباید بازماند و برعکس باید روی دستاوردهای کلان آن سرمایه‌گذاری کرد و فاز تعیین کننده‌ی بعدی‌ را از هم اکنون به رصد برخاست.

اما چنین برداشتی، لزوم تامل پیرامون این موضوع را منتفی نمی‌کند که روند جاری با چه احتمالات سیاسی در حکومت می‌تواند مواجه شود؟ مبتنی بر مجموعه شواهد در رابطه با پتانسیل اعتراضی جامعه و نیز متکی بر شناخت از ساختار قدرت حاکم، می‌توان بر دو استنتاج ایستاد: ١) حکومت در برابر نیروی میدانی، حاضر نیست محقر و شکست خورده جلوه کند؛ ٢) اما بدون تن دادن به حدی از تغییرات در بافتار خود هم نمی‌تواند به کنترل ولو موقتی اوضاع دل بندد. نتیجه اینکه، تمرکز را در لحظه بر سرکوب قرار داده است و همزمان تدارک نوعی از عقب نشینی از مشی رو به تکیدگی را.

این عقب نشینی، بیش از اینکه متوجه امتیاز دادن به جامعه جوشان مطالباتی باشد، در پی تعدیل جنون رهبری در استراتژی “انقلاب اسلامی – نظام اسلامی – دولت اسلامی – کشور اسلامی – تمدن اسلامی” است! خامنه‌ای سرکار آوردن گماشته‌ای چون رئیسی را حلقه‌ی سوم این استراتژی توضیح داد و این اواخر هم از سرود “بفرموده”‌ی “سلام فرمانده” به عنوان نشانه‌ شکل‌گیری حلقه چهارم یعنی “کشور اسلامی”  کیفور شد! اما فقط چند هفته‌ باید می‌گذشت تا با به صدادرآمدن آهنگ خروشان “زن – زندگی – آزادی” چرت‌اش پاره شود و علیرغم هارت و پورت‌ها و صدور فرمان سرکوبگری، صدای کابوس وداع با “فرمانده” را بشنود.

نتیجه، توجه دیگربار نظام به طیفی از مطرودین از مرکز قدرت ولی قسم خورده به سر نظام و ذاتاً وابسته به جمهوری اسلامی است تا دوباره آنها را و بگونه‌ی مدیریت شده در خدمت بگیرد. جذب هم، بنا به قانونمندی ولایی جمهوری اسلامی فقط شامل آنانی که بارها آزمون کمر بستن به ولایت را داده‌‌اند و هرگز هم از اصل پذیرش سیادت سید علی بیرون نزده‌اند. به لحاظ تاریخی مشابه به خدمت گرفتن شریف امامی توسط شاه به هراس افتاده در نیمه‌ی سال ۵٧! برنامه محتمل حکومت، به بازی راه دادن آنانی است که در جریان جنبش اخیر از “خیابان” ابراز برائت کرده و بیعت با نظام به نمایش نهاده‌اند.

احیای دوباره امید در متوهم‌ها         

این وضعیت احتمالی، اهل “تعدیل” و “اصلاح طلبی حکومتی” بوی کباب شنیده‌‌ و در کمین نشسته را به جنب و جوش درآورده است تا از این نمد کلاهی برای مشی ورشکسته‌شان دست و پا کنند. آنانی که حساب‌‌شان بکلی جدا از حساب نیروی “تغییر حکومت” است و حتی با اصلاح طلبان خواستار تحولات ساختاری هم هماهنگ ‌نیستند. این جماعت درونمرزی و امتداد برون‌مرزی‌شان از همین حالا خیز برداشته‌اند تا اول) کمترین تغییرات بافتاری محتمل را به حساب صحت مشی “تغییر در حکومت” (اصلاح طلبی) بنویسند و دوم) احتمال تغییر در بافتار را تحول سیاسی مهم (ساختاری) جازده و انرژی جنبش برای تحول واقعی را هدر دهند.

در مورد اول باید تصریح کرد که حتی کمترین “تغییر در حکومت”، خود نتیجه‌ی اعمال فشار میدانی نیروی خواهان “تغییر حکومت” بر نظام است که آن را وادار به نوعی از تطبیق در تناسب با تغییر توازن قوا می‌کند. وگرنه، نقش مشی “تغییر در حکومت” در زمینه‌ی کمترین “تغییر رفتار رهبری” نه فقط صفر بوده، بلکه کارکردش چیزی جز القای روانشناسی‌های تسلیم طلبانه و تمکین خواهانه در جامعه نبود. این حرف کم ترویج نشد که مبادا پای تغییر حکومت رفت و با “رماندن رهبری” ایران را مواجه با انواع خطرات کرد!

در مورد دوم ولی، بنا به اینکه هر آهی اشگ در پی ندارد، هر تغییری نیز لزوماً رهگشایی برای جنبش نیست. روآوردن نظام به “نرمش قهرمانانه” در برابر غرب برای احیای برجام و اجازه‌ی استفاده مغضوبینی از نظام در این روزها از صدا و سیما، تا دادن وعده و وعید به مطرودینی کماکان پایبند به سوگند ولایی، نشانه هیچ تحول جدی نیست. در اصل شگرد نظام است برای برون‌رفت نسبی از بحران و تلاش آن برای نجات از ورشکستگی ناشی از لاغری سیستم به تقصیر اعمال خود. تغییر بافتار را نباید مساوی تحول ساختاری ولو در شکل حداقل‌ آن دانست.

این الفبای سیاست است که اگر بسیج نیرو برای خواست بالا تحت شرایطی می‌تواند قدرت را به سطح معین و پائینی از پاسخگویی به مطالبات مردم وادارد، برعکس آن اما بهیچوجه صادق نیست. با درخواست “تغییر در حکومت” نه فقط نمی‌توان به “تغییر حکومت” رسید، اصلاً “تغییر در حکومت” برای موفقیت باید با مشی “تعییر حکومت دربیفتد که تاکنون هم درافتاده است! عقب نشاندن حکومت به نیروی جنبش، سیاست است و تحول ساختاری در شرایط معین نیز می‌تواند موضوع گفتگو باشد. دل بستن به تغییرات سطحی بافتاری ولی چیزی جز تسلیم به وضع موجود نیست.

این همان حلول بختیار نیست!

در تاریخ معاصر خودمان نمونه‌ی انتصاب شاپور بختیار به نخست وزیری را داریم البته بی آنکه قصد اینهمانی شرایط امروز با دیروز باشد. نخست وزیری او، ثمردهی استراتژی “تغییر حکومت” بود و نه نقش‌آفرینی خود وی در روند انقلاب. بختیار در رساندن وضعیت به نقطه‌ای که شاه را ناگزیر از توسل جستن به جبهه‌ ملی بی رمق کرد نقشی نداشت. او نتیجه‌ی اعمال نیروی انقلابی به شاه بود. اما برگماری وی برای نخست وزیری در شرایط آن زمان، به اعتبار گذر کشور از دیکتاتوری فردی شاه به احیای مشروطیت، یک تحول ساختاری سیاسی مهم در راستای فروپاشی نظام دیکتاتوری به شمار می‌رفت.

انتصاب بختیار، یک عقب نشینی نوع تحولی از سوی دیکتاتور فرتوت وقت و برآیند انقلاب در آن لحظه و تحقق اغلب مطالبات انقلابی مردم بود. از انحلال ساواک، آزادی زندانیان سیاسی، آزادی بیان و کامل مطبوعات، کنار گذاشتن پایورانی از راس امور و حتی بازداشت‌ آنها گرفته تا اخراج مستشاران نظامی آمریکا و بطور ضمنی حتی وعده‌ی تشکیل مجلس موسسان برای بازنگری در قانون اساسی. انقلاب به بسیاری از خواست‌های خود که می‌توانست سکوی دستاوردهای بعدی قرار گیرد رسیده بود. اما بی محلی مجموعه سکولارها به این تحول ساختاری و رد آن، تن دادن به هژمونی مطلق خمینی در جنبش انقلابی شد!

هم از اینرو هرگونه تصور مبنی بر عقب نشینی این نظام مستبد دینی و دستکم در مختصات فعلی از نوع نصب شاپور بختیاری توهم محض است. محمد رضا شاه همانند پدرش رضا شاه، مشروعیت خود را با قانون اساسی مشروطه گره می‌زد، اما در عمل آن را نقض می‌کرد چون به جای سلطنت، حکومت می راند آن هم از نوع مطلق العنانی. در جمهوری اسلامی اما، خامنه‌ای ولی فقیه حتی در فرامین خودمحورانه‌اش نیز مطابق اختیارات قانون اساسی ولایی عمل می‌کند! لذا کمترین تحول ساختاری در جمهوری اسلامی، لغو قانون اساسی ولایی است.

حلقه‌ی واسط و بهره‌گیری از واسطه

اما جبران آن خطای بزرگ تاریخی طیف سکولار دمکرات‌ ایران در مخالفت با “بختیار بی اختیار” و تازاندن توسن انقلاب در جهت حاکمیت اسلام، امروز این نیست که به هر شگردی دل بست و پرچم “زنده باد اصلاح جمهوری اسلامی” در برابر “پایدار باد انقلاب برای گذر از جمهوری اسلامی به دمکراسی” را بالا برد. تعیین تکلیف با جمهوری اسلامی اصلاح ناپذیر نه در اصلاح آن، بلکه با انقلابی روند گونه ممکن است که البته در دل و مسیر خود می‌تواند بسته به توازن قوا انواع فرصت‌ها و ظرفیت‌های سیاسی پدید آورد. نیروهای سکولار دمکرات مجاز به چشم بستن بر هیچ احتمالی نیستند، اما فقط و فقط با رعایت این ضرب المثل که هر گردی گردو نیست!

نیروی گذار از جمهوری اسلامی لازم است در برابر انواع دل‌بسته‌های سیاسی هشیاری به خرج داده و پیشاپیش راه را بر معامله‌گران متوهم به نظام و بی‌باور به مردم ببندند. بر نیروی گذار سکولار دمکرات است که بیش و پیش از همه متمرکز بر تقویت قوای جامعه به منظور محاصره‌ی مدنی نظام شود. تردیدی نیست که در بزنگاه محتمل نوعی از توازن قوا، می‌تواند عامل وساطت به میان آید و حلقه‌ی واسط شکل بگیرد و در چنین شرایطی، نیروهای متعلق به جبهه‌ی مردم خواهند کوشید با استفاده از وضعیت حاصل توازن قوا، امر گذار را در شکل مسالمت آمیز هدایت کنند. اما هوشمندی سیاسی و تشخیص موقعیت آنجایی محک حقانیت انقلابی می‌خورد و شرط تعقل مدبرانه را بجا می‌آورد که بخواهد و بتواند با سنجه‌ی گذر از جمهوری اسلامی سنجیده شود و نه امکان دادن به نظام برای بقاء و تداوم آن. مشی گذر از جمهوری اسلامی به سکولار دمکراسی از طریق مسالمت آمیز به معنی تمکین به قدرت نیست، بلکه در مرزبندی روشن با تسلیم طلبی است که تعریف می‌شود و تعین می‌پذیرد. هم از اینروست که در وضعیت سایه روشن کنونی که هنوز نمی‌دانیم روندها دقیقاً در چه سمت و چه آهنگی پیش بروند، هم حدس فرضی ضرور را لازم داریم و هم تذکر دادن ناگزیر را.

https://akhbar-rooz.com/?p=177633 لينک کوتاه

0 0 رای ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest

8 نظرات
تازه‌ترین
قدیمی‌ترین بیشترین رأی
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
م. خرسندی
م. خرسندی
1 سال قبل

آقای بهزاد کریمی گرامی
خیلی سعی کردم این یادداشت را ننویسم، ولی بالاخره بخود نهیبی زدم که نه ! خودسانسوری دردی را دوا نمی کند.
نوشته ی شما با پاراگراف زیر تمام می شود که در بالای صفحه هم با زنگ آبی تایپ شده ست:
«مشی گذر از جمهوری اسلامی به سکولار دمکراسی از طریق مسالمت آمیز به معنی تمکین به قدرت نیست، بلکه در مرزبندی روشن با تسلیم طلبی است که تعریف می‌شود و تعین می‌پذیرد. هم از اینروست که در وضعیت سایه روشن کنونی که هنوز نمی‌دانیم روندها دقیقاً در چه سمت و چه آهنگی پیش بروند، هم حدس فرضی ضرور را لازم داریم و هم تذکر دادن ناگزیر را.»
چندین بار این پاراگراف راخواندم ….. وبا روش مشالمت آمیز مشکلی ندارم و آنرا تمکین به قدرت نمی دانم.
ولی موضوع «گذر از جمهوری اسلامی به سکولار دموکراسی » را متوجه نمیشوم .
هویت جمهوری اسلامی و نفی آنرا میدانیم و می بینیم.
بدیهی ست که برای جایگزینی جمهوری اسلامی گزینه های مختلفی وجو دارد .
آقای بهزاد کریمی شما را نیز چپگرا و جمهوریخواه می شناسیم .
چرا گذر از جمهوری اسلامی به گزینه مورد قبول خود را در لفاف « سکولار دموکراسی » پیچانده اید ؟
آیا این تمکین به سلطنت طلبان و مشروطه خواهان نیست؟
آیا یک چپ دموکرات و جمهوریخواه می تواند چنین ارفاقی به طرفداران حکومت پادشاهی که در سال ۵۷ فروپاشی بنماید؟
آیا این جبهه ی نه پادشاهی ، نه حکومت اسلامی ، جمهوری ایرانی یا پارلمانی را تضعیف نمی کند؟

بهمن
بهمن
1 سال قبل

درود بر آقای کریمی
این جنبش که چه بسا واقعا به عنوان انقلاب کبیر مردمی ایران در آغاز قرن پانزدهم به ثمر برسد، تشنه چنین مطالبی هست.
شور و شعف یک انقلاب واقعی میتواند کمک کند که خردمندان صبور در تبعید را که غم همه فجایع را بعلت دوری مضاعف متحمل گردیدند، به امید و شوق بیشتر ببرد و سرمایه خرد شان را جمعیت عاصی و پر شهامت جوان در وطن برساند.
با ارادت زیاد
شاد و پیروز باشید

امیر ایرانی
امیر ایرانی
1 سال قبل

پرسشی است
در تقابل مردم با باند حاکم ،که این باند نماد حاکمیت است، برتری قوا با اختلاف زیاد بنفع معترضین است اما چرا معترضین نمی توانند در چند شهر تاثیر گذار راهپیمایی میلیونی یا چند صد هزار ی را ترتیب دهند ؛چون این راهپیمایی میلیونی پیام قاطع به حاکمیت می دهد و به حاکمیت می گوید باید جمع کنی و بروید؟
یک تجربه موفق داشتیم آنهم در سال ۸۸ بود که دیدیم راهپیمایی میلیونی در تهران شکل گرفت
اما حرکات دیگری در شهرهای دیگر نداشتیم تا مکمل تهران باشد و…
پاسخ را باید در افراد تاثیر گذار و محرک راهپیمایی ۸۸ دید
که آنها وقتی خود به میدان بیایند
اکثریت قابل توجه معترضین با محرکی آنها بحرکت در می آیند و راهپیمایی میلیونی را به نمایش می گذارند.
آنها کدام قسمت از جامعه اعتراضی هستند؟
خارج کشوری نیستند!
پس داخل کشوری هستند؛
کدام قسمت از داخل کشوری ها هستند؟
با این شرایط حاکم بر طیف معترضین داخل کشور آیامی توان نیروهای اصلاح طلب داخل کشور یا نیروهایی از نظام حاکم که با باند حاکم زاویه پیدا کردند را نادیده گرفت!؟

محمد
محمد
1 سال قبل

با سلام
فعلا که کسی از اینها جرأت نکرده برای میانجیگری و کلاه گذاشتن سر انقلاب ۱۴۰۱ بیاد جلو ، رهبر مسلمین هم ، هنوز در خودشیفتگی خود ، او مسیر خود را تغییر نخواهد داد ، نظام خود همه چیز را دیده ، بخصوص ، میداند که حالا دیگر پایگاه مردمی ندارد .
نظام گرفتار لجن خود شده است و با دست و پا زدنهای بعدی بیشتر فرو خواهد رفت .
سوال اینه : چه کسی قادر خواهد بود ، نقش آب سرد ریختن را بر روی انقلاب به عهده بگیرد ؟
آقا خاتمی؟ آقای موسوی ؟ آقای نگهدار ؟ رضا پهلوی ؟اینها که همه مهره‌های سوخته می‌باشند .
یا کسی جز رهبر از خود نظام ؟
در هر حال این نظام اختیاری وبا رأی گیری برکنار نخواهد شد .

Daraa Golestan
Daraa Golestan
1 سال قبل

 “محمد رضا شاه همانند پدرش رضا شاه، مشروعیت خود را با قانون اساسی مشروطه گره می‌زد، اما در عمل آن را نقض می‌کرد چون به جای سلطنت، حکومت می راند آن هم از نوع مطلق العنانی.”
اقای بهزاد کریمی شما همچون تمام هم کیشان خود پاسدار این حکومت ننگین هستید. فرقی بین شما و فرخ نیست.

امیر ایرانی
امیر ایرانی
1 سال قبل
پاسخ به  Daraa Golestan

آقای کریمی به نکته جالبی اشاره کرد:
دو مستبد فریبکارانه برای در قدرت بودن و نوعی مشروعیت آفرینی به مشروطه اشاره می کردند اما در عمل استبداد خود را به پیش می بردند؛
در شرایط فعلی، خلفی از آن دو مستبد ، بنام رضا پهلوی احیاگر روش فریبکارانه پدر و پدر بزرگش شده است؛ این فرد برای پیدا کردن مشتری هایی برای دکان اپوزیسیونیش
اخیرن از مشروطه سخن گفته تا بتواند مشروعیتی نیز برای خود بیآفریند

کیا
کیا
1 سال قبل

“نیروی گذار از جمهوری اسلامی لازم است در برابر انواع دل‌بسته‌های سیاسی هشیاری به خرج داده و پیشاپیش راه را بر معامله‌گران متوهم به نظام و بی‌باور به مردم ببندند. بر نیروی گذار سکولار دمکرات است که بیش و پیش از همه متمرکز بر تقویت قوای جامعه به منظور محاصره‌ی مدنی نظام شود. تردیدی نیست که در بزنگاه محتمل نوعی از توازن قوا، می‌تواند عامل وساطت به میان آید و حلقه‌ی واسط شکل بگیرد و در چنین شرایطی، نیروهای متعلق به جبهه‌ی مردم خواهند کوشید با استفاده از وضعیت حاصل توازن قوا، امر گذار را در شکل مسالمت آمیز هدایت کنند”

فرمول پیچیده ای که محتمل است، اگر این جبهه “نیروهای گذار سکولار دمکرات ” هرچه زودتر و قوی تر شکل گیرد و آنچنان قوی که یکطرف توازون قوا را تشکیل دهد .

نصرت درویش
نصرت درویش
1 سال قبل

اقای کریمی ، در پاراگراف آخر اشاره به «عامل وساطت» می کنید.
امکان دارد که به جای بحث های انتزاعی ، لطف کرده و به طور روشن بفرمائید که منظور شما از عامل وساطت چیست.
در ضمن نظرتان در مورد چلبی سازی چیست.

خبر اول سايت

آخرين مطالب سايت

مطالب پربيننده روز


8
0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x