سفر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به ایران که از روز سه‌شنبه آغاز می‌شود، با هدف تعمیق روابط با کشورهای عمده منطقه به عنوان بخشی از چالش مسکو با ایالات متحده و اروپا در بحبوحه کارزار سخت‌گیرانه‌اش در اوکراین است.
آسوشیتدپرس در تفسیری پیرامون این سفر می نویسد: پوتین در دومین سفر خود به خارج از کشور از زمان حمله تانک‌های روسی به همسایه‌اش در ماه فوریه، قرار است با ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه درباره مسائل مبرم منطقه از جمله درگیری در سوریه و سازمان ملل گفت‌وگو کند. او از پیشنهاد از سرگیری صادرات غلات اوکراین برای کاهش بحران جهانی غذا حمایت کرده است.
با انباشته شدن تحریم‌های غرب علیه روسیه و طولانی شدن کارزار پرهزینه، پوتین به دنبال تقویت روابط با تهران است که به نوبه خود هدف تحریم‌های شدید ایالات متحده قرار دارد و به دنبال تقویت روابط با شریک تجاری و نظامی است. کاخ سفید مدعی شده است که در هفته‌های اخیر، مقامات روسی حداقل دو بار از یک فرودگاه در مرکز ایران بازدید کرده‌اند تا پهپادهای مجهز به سلاح تهران را برای استفاده احتمالی در اوکراین بررسی کنند.
اما شاید مهم‌تر از همه این باشد که تهران به پوتین فرصتی برای دیدار با اردوغان می‌دهد که به دنبال کمک به میانجی‌گری مذاکرات برای حل و فصل مسالمت‌آمیز مناقشه روسیه و اوکراین و همچنین کمک به مذاکرات برای رفع انسداد غلات اوکراینی از طریق دریای سیاه است.
ترکیه، یکی از اعضای ناتو، در درگیری‌های خونین در آذربایجان، لیبی و سوریه در مقابل روسیه قرار گرفته است. اما ترکیه تحریم‌هایی را علیه کرملین اعمال نکرده و شریک بسیار مورد نیاز مسکو است. این کشور با تورم سرسام آور و کاهش سریع ارزش پول دست و پنجه نرم می کند و به بازار روسیه متکی است.
این گردهمایی برای مخاطبان داخلی پوتین نیز معنایی نمادین دارد و قدرت بین‌المللی روسیه را، زمانی که غرب می کوشد این کشور را بیشتر منزوی کند و رویارویی ها عمیق تر شده است، به نمایش می‌گذارد. این ملاقات ها تنها چند روز پس از بازدید جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده از اسرائیل و عربستان سعودی – رقبای اصلی تهران در منطقه، صورت می گیرد.
بایدن از اسرائیل و کشورهای عربی خواست تا با نفوذ روسیه، چین و ایران که با عقب نشینی آمریکا از منطقه گسترش یافته است، مقابله کنند.
اسرائیل روابط خوبی با روسیه دارد که با توجه به حضور روسیه در سوریه، همسایه شمال شرقی اسرائیل و حملات هوایی مکرر اسرائیل به این کشور، برای تل آویو مهم است. عربستان سعودی و امارات متحده عربی تاکنون از تولید نفت بیشتر فراتر از طرحی که توسط ائتلاف انرژی آنها با مسکو تصویب شده، خودداری کرده اند.
آسوشیتدپرس نوشته است اما همه کشورها – علیرغم رقابت‌های دیرینه‌شان – می‌توانند در مورد مقابله با ایران، که از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق توافق هسته‌ای تهران با قدرت‌های جهانی را کنار گذاشت و تحریم‌های کوبنده را دوباره اعمال کرد، به سرعت برنامه هسته‌ای خود را پیش برد، به توافق برسند. مذاکرات برای احیآی برجام به بن بست رسیده است. بایدن در سفر خاورمیانه ای خود گفت که مایل است از نیروی نظامی علیه ایران به عنوان آخرین راه حل استفاده کند.
دولت ایران، غنی‌سازی اورانیوم را افزایش می‌دهد، مخالفان را سرکوب می‌کند و با مواضع خوش‌بینانه و سخت‌گیرانه قصد دارد مانع سقوط پول ایران، ریال، بشود. بدون کاهش تحریم‌ها، همکاری تاکتیکی ایران با روسیه برای جمهوری اسلامی – حتی در شرایطی که به نظر می رسد مسکو تهران را در تجارت نفت در بازار سیاه زیر فشار گذاشته است – بسیار مهم تلقی می شود.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در توییتر نوشت: ایران مرکز دیپلماسی پویا است و در این دیدارها همکاری‌های اقتصادی، امنیت منطقه از طریق راه‌حل سیاسی و تامین امنیت غذایی محور مذاکرات خواهد بود.
یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی پوتین، روز دوشنبه در یک نشست توجیهی، ایران را “شریکی مهم برای روسیه” خواند و گفت که این دو کشور “تمایل دارند روابط خود را به سطح جدیدی از مشارکت استراتژیک ارتقا دهند.”
اوشاکوف گفت که پوتین در پنجمین سفر خود به تهران با آیت الله علی خامنه ای رهبر ایران دیدار خواهد کرد و با او همواره “گفتگوی متکی بر اعتماد” داشته است. او همچنین با رئیس جمهور ایران درباره موضوعاتی از جمله توافق هسته ای گفتگو خواهد کرد. روسای جمهور دو کشور در ماه ژانویه در مسکو و ماه گذشته بار دیگر در ترکمنستان ملاقات کردند.
تمرکز مذاکرات میان سه رئیس جمهور، مناقشه یک دهه ای در سوریه خواهد بود، جایی که ایران و روسیه از دولت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، و ترکیه از جناح های مخالف مسلح حمایت می کنند. روسیه در سال ۲۰۱۵ در درگیری ها مداخله کرد و از نیروی هوایی خود برای حمایت از ارتش نوپای اسد استفاده کرد و در نهایت جریان را به نفع او تغییر داد.
اوشاکوف گفت که طرفین در مورد یک راه‌حل سیاسی گفتگو خواهند کرد.انتظار می‌رود اردوغان تهدیدهای ترکیه را مبنی بر حمله نظامی جدید در شمال سوریه برای بیرون راندن جنگجویان کرد سوری از مرزهایش مطرح کند. ترکیه مدعی است این عملیات بخشی از برنامه های این کشور برای ایجاد منطقه امن در امتداد مرز خود با سوریه است که بازگشت داوطلبانه پناهندگان سوری را تشویق می کند.
اوشاکوف تاکید کرد که روسیه به شدت با تهاجم برنامه ریزی شده ترکیه مخالف است. مسائل بشردوستانه در سوریه نیز از زمانی که روسیه هفته گذشته از حق وتوی خود در شورای امنیت سازمان ملل در مورد ارسال کمک به ۴.۱ میلیون نفر در شمال غرب سوریه که تحت کنترل شورشیان است، استفاده کرد، مورد توجه قرار گرفته است.
مذاکرات برای رفع محاصره روسیه و صادرات غلات اوکراین به بازارهای جهانی نیز در دستور کار است. هفته گذشته مقامات سازمان ملل، روسیه، اوکراین و ترکیه به توافقی آزمایشی دست یافتند تا صادرات ۲۲ میلیون تن غلات و سایر محصولات کشاورزی که در بنادر دریای سیاه اوکراین در محاصره قرار گرفته اند را تضمین کنند.
دیدار روز سه‌شنبه پوتین و اردوغان می‌تواند به رفع موانع باقی‌مانده کمک کند، گامی بزرگ در جهت کاهش بحران غذایی که قیمت‌های کالاهای حیاتی مانند گندم و جو را افزایش داده است.
