نظر به اهمیت موضوع حقوق ملیتها، بنا به درخواست تارنمای سازمان اتحاد فدائیان خلق ایران،آقای عزیز ماملی، وکیل و چهره شناخته شده، کە هم در هیات نمایندگی خلق کرد و هم در دبیرخانە آن حضور فعال داشت این متن و مقدمە را برای این تارنما ارسال کردە است. ایشان متن طرح هیات نمایندگی خلق کرد در بارە خودمختاری کردستان ایران را از متن اصلی آن تایپ کردە و بە یقین می توان گفت کە بدون کم و کاست و بطور موثق حاوی همە مطالب مندرج در طرح اولیە می باشد.
عزیز ماملی یار و همکار زندەیادان: جناب صارم الدین صادق وزیری و دکتر عبدالرحمن قاسملو، دبیر کل حزب دمکرات کردستان ایران بود و در دوران تاریخی تشکیل هیات نمایندگی خلق کرد با این دو شخصیت والای کرد فعالیتهای گستردە داشت.
مقدمه:
باز نشر طرح ٢۶ مادەای هیات نمایندگی خلق کرد (نسخه پی دی اف در آخر صفحه)
زنان و کردستان نخستین قربانیان سرکوبگریهای رژیم تازە بە دوران رسیدە پس از فروپاشی حاکمیت پهلوی بودند. اما در کردستان در مقابل سیاست نهادینە کردن و قانون مداری اسلام سیاسی، جنبشی سیاسی پا گرفت کە لاییسیتە، سکولاریزم، دموکراسی و مبارزە با اقتدارگرایی و مرکزگرایی را تجربە می کرد. رویارویی این دو پدیدە متضاد در جغرافیای ایران بە فتوای جهاد شخص خمینی بر علیە جنبش کردستان انجامید و تهاجمات سراسری ارتش و سپاه پاسداران را بە دنبال داشت . حملات نیروهای واپسگرای وابستە بە تهران و قم با حماسە پیشمرگان مواجه گردید و شهرها و روستاهای کردستان را فرا گرفت و از دل مبارزات سیاسی جنبش مقاومت خلق کرد رقم خورد.
تحریمهای مربوط بە رفراندوم تحمیلی حکومت موقت برای نظام جمهوری اسلامی و رفراندوم قانون اساسی، از جانب سازمانهای سیاسی کرد با اجابت و استقبال گرم و پرشور مردم در کردستان روبرو گردید. بە جرات می توان گفت کە درصد شرکت کنندگان در رفراندومهای مزبور در کردستان از تعداد انگشتان دست کمتر بود و این یکی از بهترین دستاوردهای این جنبش آزادیخواهانە به شمار می‌رود.
در حوزە نظامی، دلاوریهای پیشمرگان کرد عرصە را بر ارتش و سپاه پاسدارن تنگ نمود و در مدت سە ماه و اندی، این بار نیز شخص خمینی رهبر مصادرە انقلاب، ابتکار را در دست گرفت اما در جهت مخالف : فرمان جهاد بە پیام گفتگو گرایید و بە دستور وی این بار بە جای جهادیست ها، ” هیات ویژە دولت برای مذاکرە ” تعیین و بە کردستان اعزام شد . روز ٢۶ آبان ١٣۵٨خمینی با صدور پیام مشهور خود اولین جام زهر را با اعتراف ضمنی بە اشتباە و شکست در حملە بە کردستان نوشید.
ورود در جزئیات این بحث کلان در این کوتاه سخن نمی گنجد. روز بازگشت نافرجام مورخ ٢٨ آذرماه ١٣۵٨ اعضای هیات ویژە بە تهران، مرحوم داریوش فروهر ” طرح خودگردانی ” را برای حزب دموکرات کردستان ایران، سخنگوی هیات نمایندگی خلق کرد ارسال کرد. مفاد این طرح با مخالفت هیات نمایندگی خلق کرد روبرو گردید و ضمن پاسخگویی بە آن، پیشنهادات و نقطە نظرات خود را در آنچە کە بنام “طرح کامل هیئت نمایندگی خلق کرد در باره خودمختاری کردستان ایران” نامگذاری شد، جمع آوری کرد.
متن و مواد طرح ٢۶ مادەای با ابتکار و بە قلم زندەیاد جناب صارم الدین صادق وزیری مبارز سرشناس، وکیل مبّرز و عضو هیات مدیره کانون وکلای دادگستری تهران کە برای ساماندهی امر مذاکرە و یاری رساندن بە پیشبرد آن بە مهاباد سفر کردەبود، تهیە گردید و مورد تایید ماموستا شیخ عزالدین حسینی و سازمانهای موجود در هیات نمایندگی خلق کرد : حزب دمکرات کردستان ایران، کوملە – سازمان انقلابی زحمتکشان کردستان ایران، سازمان چریکهای فدایی خلق ایران – شاخە کردستان قرار گرفت .
سازمانهای ترقیخواه و نیروهای دمکراتیک ایران از تشکیل هیات نمایندگی خلق کرد، مذاکرات فیمابین آن و هیات ویژە دولت برای حل مسالە کردستان و بویژە از طرح ٢۶ مادەای برای خودمختاری کردستان حمایت کردند . این طرح در نخستین انتخابات ریاست جمهوری بعنوان مبنایی برای حل مسالە ملی کرد در ایران از جانب آقای مسعود رجوی نامزد انتخابات معرفی گردید که موجب اعلام پشتیبانی هیات نمایندگی خلق کرد از این نامزد انتخابات ریاست جمهوری در ایران شد.
در این ایام حساس کە جنبش زن، زندگی، آزادی برای رهایی از استبداد جمهوری اسلامی با جانفشانی زنان فرزانە و مردان فرهیختە ایران در آستانە پنجمین ماه حیات سیاسی و مبارزاتی قرار گرفتەاست و پایەهای رژیم جهل و جنایت و فقر و فساد را بە لرزە در آوردەاست با دورنمای تحولاتی در سپهر سیاسی و اجتماعی ایران و تغییراتی بنیادی و پلورالیستی، برای یادآوری و نیز گرامیداشت مبارزات ملت کرد و خودویژگیهای موجود در آن بە ویژە در این دورە از تاریخ درخشان پس از روی کار آمدن روحانیت در ایران، برآن شدیم تا این طرح خودمختاری سال ١٣۵٨ را برای عموم منتشر نماییم. روزنامە کیهان، روز ١٠/١٠/١٣۵٨ آنرا انتشار دادە بود.
عزیز ماملی، عضو هیات نمایندگی خلق کرد- ١٣۵٨
فرانسە،
دهم بهمن ماه ١۴٠١، ٣١ ژانویە ٢٠٢٣
***
متن کامل طرح پیشنهادی ٢۶ ماده‌ای برگرفته از روزنامه کیهان مورخ ١٠ / ١٠ / ١٣۵٨ توسط آقای عزیز ماملی
مقدمه روزنامه کیهان به تاریخ ١٠ / ١٠ / ١٣۵٨، در معرفی “طرح کامل (٢۶ ماده‌ای) هیاًت نمایندگی خلق کرد برای خودمختاری کردستان” :
کیهان : طرح پیشنهادی هیات نمایندگی خلق کرد برای خودمختاری کردستان
هیات نمایندگی خلق کرد طرح پیشنهادی خود را برای خودمختاری منطقه اعلام کرد. این طرح از سوی جمعیت کردهای مقیم مرکز در اختیار کیهان گذاشته شده است. بیش از این در کیهان طرح هیات ویژه دولت برای خودگردانی این منطقه را به چاپ رسانده بود. آنچه در زیر می‌آید طرح پیشنهادی هیات نمایندگی خلق کرد است و کیهان برای اطلاع خوانندگان گرامی خود متن آن را به چاپ می‌رساند.
طرح کامل (٢۶ ماده‌ای) هیاًت نمایندگی خلق کرد برای خودمختاری کردستان : (نسخه پی دی اف در آخر صفحه)
طرح کامل هیات نمایندگی خلق کرد
در باره خودمختاری کردستان ایران
ماده (١) کردستان ایران سرزمینی در محدوده جغرافیائی کشور ایران است که از نظر تاریخی مسکن اقوام کرد بوده و اکنون نیز اکثریت ساکنان آنرا ملت کرد تشکیل میدهد۔ این سرزمین شامل کلیه مناطق کردنشین استانهای ایلام کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی میباشد۔
ماده (٢) کردستان ایران جزئی از کشور جمهوری اسلامی ایران است که پیوندهای عمیق تاریخی ، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، پیوستگی ملت کرد ساکن در آن را با سایر ملتهای ساکن ایران استوار ساخته است۔
ماده (٣) حاکمیت ملت کرد بر سرزمین کردستان ایران بشکل خودمختاری در چهار چوب وحدت سیاسی، اقتصادی و تمامیت ارضی کشور ایران اعمال میگردد.
ماده (۴) دولت مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای تامین وحدت سیاسی و تمامیت ارضی کشور اقتدارات مربوط به مسایل زیر را در سرزمین خودمختار کردستان ایران اعمال می نماید:
الف – امور مربوط به دفاع از سرحدات، استقلال و تمامیت ارضی ایران در قبال تجاوز بیگانگان که توسط نیروهای سه گانه زمینی، هوائی و دریایی ارتش صورت میگیرد توسط ارگانهای حکومت مرکزی اداره و تصدی میگردد.
ب – امور مربوط به سیاست و روابط خارجی و نیز ارتباط با کنسول گریهای دول خارجی مستقر در سرزمین کردستان ایران در صلاحیت دولت مرکزی است ۔
ج – بازرگانی خارجی و گمرکات و سیاستهای عمومی مربوط به این امور توسط ارگانهای دولت مرکزی اداره و تصدی میگردد.
د – برنامه ریزی درازمدت اقتصادی که به سرمایه گزاریهای کلان نیاز دارد، و تنظیم و اداره سیستم پولی و ارزی کشور در صلاحیت ارگانهای دولت مرکزی میباشد۔
تبصره (١) در زمینه أمور دفاعی، این اصل که پادگانها و تاسیسات نظامی باید در مرزها و دور از شهرها باشد همواره باید رعایت گردد بطوریکه تحت عنوان مقتضیات نظامی و غیره هیچگونه اقدام و عملی که منتج به مداخله نظامیان در أمور داخلی سرزمین خودمختار کردستان ایران گردد، صورت نگیرد.
تبصره (٢) سربازان وظیفه ساکن سرزمین خودمختار کردستان ایران باید در پایگاههای نظامی و سربازخانه های مستقر در کردستان بخدمت گمارده شوند۔
تبصره (٣) در ادارات محلی مربوط به بازرگانی خارجی و گمرگات و برنامه ریزی دراز مدت اقتصادی و اداره سیستم پولی کشور در سرزمین خودمختار کردستان باید از کارمندان محلی استفاده شود.
ماده (۵) بجز مواردی که در ماده (۴) تصریح گردیده است، اعمال حاکمیت در کلیه امور و شئون سرزمین خودمختار کردستان ایران بدون هیچگونه استثناء در صلاحیت ارگانهای خودمختاری میباشد.
ماده (۶) مجلس ملی کردستان ایران عالیترین ارگان حاکمیت ملت کرد در سرزمین خودمختار کردستان ایران میباشد، این مجلس از طریق انتخابات آزاد، مستقیم، مخفی و همگانی کلیه سکنه کردستان ایران هر دوسال یکبار انتخاب و تشکیل میگردد.
تبصره (١) هر پنجاه هزار نفر از ساکنان سرزمین کردستان ایران یکنفر نماینده برای مجلس ملی کردستان انتخاب خواهند کرد.
ماده (٧) مجلس ملی کردستان کلیه مقررات مربوط به نظامنامه داخلی خود و همچنین انتخابات شهر و روستا را تدوین و تصویب خواهد کرد.
ماده (٨) مجلس ملی کردستان باتوجه به قوانین عمومی کشور کلیه قوانین و مقررات جاری در سازمانهای خودمختاری و نیز بودجه اختصاصی سرزمین خودمختار کردستان ایران را تصویب خواهد کرد.
ماده (٩) مجلس ملی کردستان حکومت خودمختار کردستان را برای اداره کلیه امور سیاسی، اقتصادی، اداری، فرهنگی و انتظامی سرزمین خودمختار کردستان بر خواهد گزید.
ماده (١٠) حکومت خودمختار کردستان در قبال مجلس ملی کردستان مسئولیت مشترک خواهد داشت و هریک از أعضاء حکومت خودمختار نیز منفرداً در مقابل مجلس ملی کردستان مسئول خواهند بود۔
تبصره (١) أعضاء حکومت خودمختار کردستان از نظر سلسله مراتب و تشریفات اداری کشور درعرض معاونین وزارتخانه های حکومت مرکزی خواهند بود.
ماده (١١) مجلس ملی کردستان حق و وظیفه دارد که شرایط فعالیت آزاد و موکراتیک حیات اجتماعی را در زمینه آزادی احزاب و اجتماعات، مطبوعات و بیان و قلم، عقیده و مذهب، انجمنهای دموکراتیک و حق اعتصاب را در تمام سرزمین کردستان فراهم کند و بر رعایت موازین آن از جانب قوه مجریه نظارت دقیق نماید.
ماده (١٢) بودجه کردستان خودمختار بوسیله حکومت خود مختار کردستان تنظیم و به مجلس ملی کردستان پیشنهاد و پس از تصویب بمورد اجرا گذاشته می شود.
ماده (١٣) منابع تامین اعتبار بودجه کردستان خودمختار عبارتند از :
الف – مالیاتها، عوارض و سایر درآمد های محلی
ب – سهمی از بودجه عمومی کشور که از طرف حکومت مرکزی در اختیار حکومت خودمختار کردستان قرار داده میشود۔
ماده (١۴) برنامه ریزی برای رشد و تکامل اقتصادی در سرزمین کردستان در جهت جبران عقب افتادگی ناشی از ستم ملی یعنی ایجاد صنایع ملی، توسعه کشاورزی و دامپروری، پیشرفت امور عمرانی و رفاهی و خدمات عمومی به نحوی که زندگی توده های زحمتکش خلق کرد تغییر بنیادی پیدا کند. باستثنای آنچه در بند د ماده ۴ ذکر شده است از وظایف حکومت خودمختار کردستان میباشد.
تبصره (١) پس از کسر بودجه مربوط به امور دولت مرکزی از در آمدهای عمومی بودجه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نسبت به تعداد جمعیت در میان ساکنان ایران توزیع میشود، معیار توزیع این بودجه چنان خواهد بودکه در آن مناطقی از کشور که تحت ستم ملی بوده اند به منظور جبران عقب ماندگی اقتصادی ناشی از ستم ملی، سهم ساکنان این مناطق و از جمه کردستان خودمختار باید متناسب با درجه عقب ماندگی آن، مقداری بیش از درآمد متوسط سرانه کشور باشد.
ماده (١۵) زبان کردی در کلیه إدارات سرزمین خودمختار کردستان اعم از إدارات ارگانهای خودمختار یا سایر إدارات، زبان رسمی است با تاکید بر این نکته که زبان فارسی کماکان زبان رسمی سراسر ایران از جمله کردستان میباشد.
ماده (١۶) در سرزمین خودمختار کردستان ایران، آموزش در کلیه سطوح اعم از ابتدائی و متوسطه و عالی به زبان کردی خواهد بود ولی تدریس زبان فارسی نیز پس از پایان سال چهارم ابتدائی در کلیه مدارس سرزمین کردستان ایران اجباری خواهد بود۔
تبصره (١) اقلیت های ملی در سرزمین خودمختار کردستان ایران حق دارند فرهنگ و سنن ملی خود را حفظ و ترویج کنند و در مدارس خود زبان مادری خود را تدریس نمایند.
ماده (١٧) ایجاد مؤسسات ومراکزآموزشی وفرهنگی و برنامه ریزی مربوط به فعالیت این مؤسسات و مراکزدر سرزمین خود مختار کردستان ایران در کلیه سطوح ابتدائی، متوسطه و عالی جزو اختیارات حکومت خودمختار کردستان ایران میباشد.
تبصره (١) مراکز رادیو تلویزیون موجود در سرزمین خودمختار کردستان تحت نظارت حکومت خودمختار کردستان ایران اداره می شود.
ماده (١٨) حفظ امنیت داخلی و امور انتظامی سرزمین خودمختار کردستان ایران در شهر و روستا توسط نیروهای پیشمرگه که باستخدام رسمی حکومت خودمختار کردستان در خواهند آمد تامین میشود.
ماده (١٩) مسئولین انتظامی شهر و روستا در سرزمین خودمختار کردستان ایران مستقیما از طرف حکومت خودمختار کردستان منصوب میشوند و در برابر آن مسئولیت خواهند داشت.
ماده (٢٠) هر ساله تعدادی دانشجو از طرف سرزمین خودمختار کردستان ایران در مدارس نظامی برای تامین نیازمندیهای نیروی دفاعی وانتظامی سرزمین خودمختار کردستان به تحصیل خواهند پرداخت۔ سازمانهای مربوط در حکومت مرکزی ایران مکلفند کلیه موجبات آموزشی و تربیت این دانشجویان را فراهم سازند و نیازمندیهای تسلیحاتی نیروهای انتظامی داخلی کردستان را بطور معقول و مناسب تامین نمایند.
ماده (٢١) قوه قضائیه در سرزمین خودمختار کردستان ایران منفک از سایر قوا بوسیله دادگاههای مستقل اعمال میگردد.
ماده (٢٢) محاکم سرزمین خودمختار کردستان ایران در مسائل عرفی برطبق قوانین عرفی سراسری کشور و قوانین مصوب مجلس ملی کردستان خودمختار که در حدود صلاحیتهای خویش وضع کرده اند و مبتنی بر أصول متبع حقوقی و منطبق با اعلامیه جهانی حقوق بشرو میثاق جهانی حقوق مدنی باشد و در مسائل مربوط به أحوال شخصیه برطبق قواعد مذهبی متداعیین ترافع خواهند کرد.
ماده (٢٣) یک شعبه دیوان عالی کشوردر سرزمین خودمختار کردستان ایران مستقر خواهد گردید و فرجامخواهی از آرائ محاکم سرزمین خودمختار کردستان ایران در این شعبه مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
تبصره : دادرسی در داگاههای سرزمین خودمختار کرستان ایران به زبانهای کردی و فارسی انجام خواهد گرفت۔
ماده (٢۴) برای تقویت اتحاد خلقهای ایران صرفنظرازاینکه ساکنان سرزمین کردستان مانند سایر نقاط ایران نمایندگان خود را به مجلس شورای ملی خواهند فرستاد، تعداد معینی متناسب با جمعیت کردستان در ارگانهای حکومت مرکزی ( هیات وزیران ووزارتخانه ها ) مشارکت خواهند داشت.
ماده (٢۵) بمنظور تضمین مبانی خودمختاری و حفظ حقوق تمام خلقهای ایران ” شورای عالی خلقهای ایران ” در مرکز کشور تشکیل خواهد شد و هر یک از خلقهای ایران سه نماینده به ” شورای عالی خلقهای ایران ” خواهند فرستاد.
تبصره : سه نفر نمایندگان سرزمین خودمختار کردستان ایران توسط مجلس ملی کردستان انتخاب خواهند شد.
ماده (٢۶) کلیه قوانین مصوب مجلس شورای ملی ایران که مربوط به روابط وحقوق خلقهای ایران میباشد باید در شورای عالی خلقهای ایران مطرح شود و به تصویب برسد.
هیات نمایندگی خلق کرد
***
مقدمه : باز نشر طرح ٢۶ مادەای هیات نمایندگی خلق کرد -نسخه پی دی اف
