وزیران کشورهای عضو اتحادیه اروپا شامگاه پنجشنبه ۸ ژوئن (۱۸ خرداد) در نشست خود در لوکزامبورگ با اکثریت آرا ساز و کار جدیدی را برای مقابله با ورود پناهندگان و مهاجران به خاک اتحادیه اروپا، تعیین کردند.
تا به حال هریک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا بدون هماهنگی با هم علیه پناهندگان سخت گیری می کردند حالا قرار است مجموعه ی این کشورها سیاست هماهنگی را برای جلوگیری از ورود پناهندگان به خاک اروپا پیش ببرند.
ظاهرا سیاست‌های جدید به خاطر توزیع عادلانه‌تر مهاجران و پناهندگان در کشورهای عضو اتحادیه اروپا اتخاذ شده تا فشار بر کشورهایی مانند ایتالیا و یونان که قایق‌های بیشتر قاچاقچیان به آنجا می‌رود، کاهش یابد. این کشورها سال‌هاست بر سر سیاست مشترک مهاجرت و پناهندگی اختلاف نظر دارند. این اختلاف به ویژه در مسئله سهمیه پذیرش متقاضیان و نحوه توزیع و تقسیم آنها نمود پیدا می‌کند و مسئله اصلی کشورهای اروپایی حوزه مدیترانه از جمله ایتالیا، یونان و…است که به دلایل جغرافیایی، نخستین منزلگاه پناهجویان و مهاجران می‌شوند.
«منتقدان می گویند: هدف از این سازوکارهای مرزی بررسی بهینه درخواست‌ها نیست، بلکه اخراج هر چه سریع‌تر متقاضیان است.»
مفاد توافق اخیر نشان می دهد هدف کشورهای عضو، قانونی کردن بازداشت پناهندگان در مرزهای اتحادیه اروپا و بازگرداندن آنان به یک مبدا غیر اروپایی است.
طبق توافق جدید، روند اداری درخواست پناهندگی در کشورهایی که دروازه ورود مهاجران هستند، کوتاه خواهد شد. قرار است در آینده افرادی که از طریق کشورهایی وارد اتحادیه اروپا شده‌اند که در فهرست “کشورهای امن” قرار دارند، پس از عبور از مرز به مراکز پذیرش کاملا کنترل‌شده‌ای منتقل شوند. آشکارا می گویند شرایطی که در این مراکز برقرار خواهد بود مشابه با وضعیت حضور در بازداشتگاه‌ها است و متقاضیان پناهندگی در مرحله نخست، اجازه خروج از آن را ندارند. پناهجویان محبوس در این بازداشتگاه های مرزی فرصت کوتاهی برای طرح تقاضای پناهندگی و رسیدگی به آن دارند. در صورت رد درخواست پناهندگی بازگرداندن فوری فرد پناهجو در دستور کار قرار می‌گیرد.
بر اساس توافق حاصل‌شده بین دولت‌‌های کشورهای عضو اتحادیه اروپا، همکاری کشورهای اتحادیه در پذیرش پناهجویان از این پس الزامی خواهد بود و از حالت داوطلبانه بیرون خواهد آمد. کشورهایی که مایل به پذیرش پناهندگان نیستند، مجبور به پرداخت غرامت خواهند شد. مبلغ غرامت ۲۰ هزار یورو پیش بینی شده است. کشورهایی مانند لهستان و مجارستان که تا به حال هم پناهجو نمی پذیرفتند با همین مورد از توافق نیز مخالف هستند با این همه هریک از کشورهای عضو حاضرند پول بدهند ولی پناهنده ای را به درون خاک خود راه ندهند.
همین حالا اتحادیه اروپا به شماری از دیکتاتورهای کشورهای شمال آفریقا و ترکیه پول می دهد تا به نیابت از کشورهای عضو اتحادیه اروپا برابر مهاجران حصار بکشند و مانع از نزدیکی پناهندگان به مرزهای اروپا بشوند. بنابر گزارش گاردین بریتانیا فقط در همین سال جاری بیش از ۳ میلیوند پوند و تجهیزات فنی به دولت اردوغان داده تا جلو ادامه ی حرکت پناهندگان را بگیرد. اردوغان در همین ارتباط از اتحادیه اروپا ۶ میلیارد یورو گرفته است. از قبل رفتار اتحادیه اروپا، پناهندگان بخشی از ابزار سیاست و تجارت اردوغان شده اند.
کمیسیون اروپا از توافق اخیر راضی است و این توافق را در زمینه پذیرش پناهجو «بسیار مهم» خوانده است.
نانسی فایزر، وزیر کشور آلمان با این ادعا که همچنان نگران سرنوشت کودگان خانواده های پناهنده است، این توافق را «تاریخی» توصیف کرده است.
ایلوا یوهانسون، کمیسر امور داخلی اروپا هم گفته: «این توافق برای همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا یک توافق برد- برد است. این یک دستاورد بزرگ است که نشان می‌دهد می‌توان با هم در زمینه مهاجرت کار کرد. ما وقتی با هم کار کنیم بسیار قوی تر هستیم.»
فعالان مدنی، سازمان‌های امدادی و نهادهای حامی پناهجویان و جنگزدگان تاکید می‌کنند که این بازنگری در قانون پناهندگان و تغییرات در آن ، نافی حقوق مصرح در قوانین بین‌المللی پناهندگی است. در همین زمینه چند سازمان غیردولتی و حقوق بشری از قبل به دولت آلمان هشدار داده بودند. عفو بین‌الملل از جمله در نامه‌ای از برلین خواست که در نشست وزیران کشور، به طرح اصلاحی رای منفی بدهد. اما دولت آلمان با رای مثبت خود به تغییرات در سیاست پناهندگی نشان داد که تا چه اندازه پایبند حقوق بشر است.
تجربه ی سخت گیری های گذشته نشان می دهد تا زمانی که عامل مهاجرت و پناهندگی در کشورهای مبدا باقی هستند، با ساختن حصار نمی توان مانع از تلاش شهروندان این کشورها برای نجات خود از وضعیت حاکم شد. اطلاعات موجود نشان می دهد که کمتر از ۱۶۰ هزار پناهجو در سال گذشته توانسته‌اند از مسیرهای دریایی عبور کرده و وارد کشورهای عضو اتحادیه اروپا بشوند، و در همین مدت هم حدود ۲۵۰۰ پناهجو در گذرگاه های خطرناک جان خود را از دست داده و یا مفقود شدند. برخی از پناهندگان به کمیسر عالی سازمان ملل در امور پناهندگان از جمله گزارش داده‌اند که در سواحل مرزی اروپا نه تنها از دریا نجات داده نشده‌اند، بلکه ماموران گشت ساحلی آنها را مجبور کرده‌اند از قایق به آب بپرند.
سیاست جدید اتحادیه اروپا نه تنها مشکلی را حل نمی کند بلکه گذرگاه ها را برای پناهندگان خطرناک تر و متناسب با آن جان پناه جویان بیشتری را به خطر می اندازد.
همه می دانند ممالک “متمدنی” که برای مرگ این پناهندگان اشک تمساح می ریزند، خودشان مسبب این جنایات هستند و در آینده هم خواهند بود. اگر کشور های لیبی وسوریه را ویران نکرده بودند ، اگر به افغانستان وعراق تجاوز نکرده بودند، اگر در امور داخلی سودان و سومالی ومالی و… دخالت نکرده یودند و القاعده و النصر را از طریق فرانسه، عربستان سعودی و قطر برای آدمکشی درلیبی وسوریه بسیج نمی کردند ، ….کدام سوری ولیبیایی را پیدا می کردید که دل به دریا بزند و مرگ را به جان بخرد، تنها برای اینکه پایش به اروپائی باز شود که قاتل جانش است. بحران پناهندگی، بحران امپریالیسم است. تا امپریالیسم و جنایتکاران وجنگ افروزان بین المللی برای غارت جهان وجود دارند، وضع چنین خواهد ماند. آوارگی و رفع گرسنگی وجنگ وخونریزی را باید با نابودی غارتگران برطرف کرد. باید خلقهای جهان را بر ضد امپریالیستها و نیات پلیدشان و همدستان تروتسکیست آنها، که چهره امپریالیستها را در همه جا آرایش می کنند بسیج نمود.