روزهای شنبه و یکشنبه نارندرا مودی نخست وزیر هند در دهلی نو میزبان سران ۲۰ کشور صنعتی و جمعی از روسای جمهور و نخست وزیران کشورهای آفریقایی و آسیایی میهمان است. در شرایط عادی برگزاری چنین اجلاسی می توانست فرصت مناسبی برای نمایش دستاوردهای هند باشد و فرود کاوشگر فضایی هند در قطب جنوب کره ماه جلوه ی بیشتری بیابد، اما تداوم جنگ، غیبت دو چهره ی برجسته جهانی؛ شی جی پینگ و ولادیمیر پوتین در نشست دهلی، اوج گرفتن رقابت بین اعضای گروه ۲۰ و دشواری حتی تهیه ی یک بیانیه ی پایانی مورد توافق جمع، رویای شیرین نارندرا مودی را برهم زد. مودی از پیش اعلام کرده بود می خواهد نشست گروه ۲۰ در دهلی نو صحنه ی بازتاب صدای جنوب جهانی باشد و تحت الشعاع جنگ قرار نگیرد اما به گزارش آسوشتیدپرس تا روز جمعه در حالی که میهمانان اجلاس یکی بعد دیگری وارد دهلی می شدند، دیپلمات های هندی همچنان در تلاش برای یافتن زبان سازش برای یک بیانیه مشترک بودند. پایان دادن به نشست بدون چنین بیانیه‌ای نشان می‌دهد که روابط بین قدرت‌های بزرگ جهان تا چه حد تیره است – و همین یک رویداد تصویری را که مودی تلاش می‌کند از هند به‌عنوان حل‌کننده مشکلات جهانی نمایش دهد، خدشه‌دار می‌کند.
یورو نیوز نوشت: از زمانی که هند ریاست «گروه بیست» را برعهده گرفته، هنوز نتوانسته است در هیچ یک از موضوعات کلیدی، رضایت همه اعضا را برای رسیدن به اجماع بر سر بیانیه مشترک جلب کند. یکی از موانع اصلی هم، اعتراض روسیه و چین به عبارت‌هایی است که به تهاجم تمام عیار مسکو به اوکراین اشاره دارد. از جمله در بیانیه ی پیشنهادی گفته شده است: «اکثر اعضا جنگ را به شدت محکوم می‌کنند»، جمله ای مورد قبل مسکو و پکن نیست. روسیه و چین نسبت به اینکه «درگیری» در اوکراین به عنوان «جنگ» نگریسته شود اعتراض دارند. از نگاه چین و روسیه، سایرین با این جمله در بیانیه به دنبال اعلام محکومیت مسکو هستند.
اتحادیه اروپا و بریتانیا بیانیه را سازشکارانه ارزیابی می کنند. به گزارش آسوشیتدپرس: اتحادیه اروپا گفته است که زبان سازش پیشنهادی هند به اندازه کافی قوی نیست که آنها با آن موافقت کنند، در همان حال بریتانیا گفته است که نخست وزیر ریشی سوناک قصد دارد اعضای گروه ۲۰ را تحت فشار قرار دهد تا موضع سخت تری در برابر تهاجم روسیه اتخاذ کنند.
بر همین اساس، دورنمای رسیدن به یک توافق بین کشورهای عضو و صدور بیانیه مشترک در پایان این اجلاس ممکن است مبهم به نظر برسد.
اتحادیه آفریقا در جریان افتتاحیه نشست سران این گروه در هند به عنوان عضو دائمی در گروه بیست ۲۰ (G20) مورد استقبال قرار گرفت. این تصمیم پیش از آن که نشانه ی توجه به کشورهای جنوب جهانی و مشکلات آفریقا باشد، ناشی از یارکشی در برابر بریکس و حفظ هژمونی در عرصه بین الملل با محوریت آمریکا است.
غیبت پوتین، شی جین‌پینگ و زلنسکی
از آنجایی که دیوان کیفری بین‌المللی در ماه مارس حکم جلب ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه را به اتهام ارتکاب به جنایات جنگی در اوکراین صادر کرد، وی در نشست هند شرکت نخواهد کرد.
ریشی سوناک، نخست وزیر بریتانیا در این رابطه گفت: «[این خود پوتین است] که باعث و بانی تبعید دیپلماتیکش شده است و خودش را در کاخ ریاست جمهوریش منزوی کرده و انتقادها و واقعیت‌ها را نمی‌پذیرد.»
به نظر نمی آید که فقط حکم دیوان کیفری و نگرانی از پی آمد آن عامل غیبت پوتین در دهلی نو باشد. پوتین چند هفته پیش علیرغم وجود همین حکم، از طریق ویدئو در پانزدهمین اجلاس بریکس نه تنها شرکت کرد بلکه از آغاز تا انتهای گفتگوهای بریکس فعالانه حضور داشت و آگاهانه تلاش کرد نشان دهد نه تنها منزوی نیست بلکه سرگرم یارگیری از درون “جبهه غرب” و ایجاد تزلزل در همین گروه ۲۰ است.
غایب بزرگ دوم در دهلی نو شی جین پینگ رئیس جمهور چین است. برای شی نه حکم جلب از سوی دیوان کیفری صادر شده و نه در فهرست برنامه ی کاری خود برنامه ی مهمتر از پیگیری نشست گروه ۲۰ را دارد. حتی تا آخرین لحظات هم مقامات هند امیدوار بودند شی دعوت بایدن برای گفتگو در حاشیه نشست دهلی را بپذیرد و حداقل به همین دلیل از تصمیم خود برای دور ماندن از اجلاس صرف نظر کند. اما شی با پذیرش مادرو در پکن و اعلام خبر دیدار وی با رئیس جمهور زامبیا نشان داد که صحنه ی بازی تغییر کرده و تمایل ندارد با حضور در دهلی نو، عملا ریشه ی نو نهال بریکس را تضعیف کند. غیبت شی پیش از آن که به دلیل همراهی با مسکو باشد عمدتا در راستای تقویت نظم چند قطبی و تضعیف جریان هژمون بر نظام بین المللی است.
علاوه بر این، روابط بین چین و هند میزبان هم آنچنان که باید گرم نیست. این دو کشور مدت‌هاست که با یکدیگر مناقشه مرزی دارند و دهلی‌نو در امتداد مرز با همسایه خود در شمال شرق کشور تمرینات نظامی برگزار می‌کند. اخیرا نیز هند روابط تجاری، فناوری و نظامی خود را با ایالات متحده، رقیب دیرینه چین، تعمیق بخشیده است.
مودی موضوع اختلاف مرزی را رو در رو با شی در نشست بریکس مورد بحث قرار داد و وزارت خارجه چین گفت که پکن روابط هند و چین را “به طور کلی پایدار” می داند.
اوکراین عضو گروه ۲۰ نیست اما در سال گذشته در بالی عمده تریبون های سخنرانی این گروه به زلنسکی اختصاص داشت و رئیس جمهور اوکراین در حال نقش آفرینی بود. مودی با این تصور که با غیبت زلنسکی می تواند خودش در چهره ی صدای جنوب جهانی در اجلاس توجه عمومی را جلب کند، رئیس جمهور اوکراین را به نشست دهلی نو دعوت نکرد. اما اختلاف بر سر بیانیه به وی نشان داد سایه سنگین جنگ را با حذف زلنسکی نمی توان از نشست دهلی دور کرد چون یک طرف جنگ خود گروه ۲۰ و بازوی نظامی آن ناتو است.
جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا، به زلنسکی قول داده است که موضوع اوکراین را در گفتگوها زنده نگه دارد. وی در یک تماس ویدیویی که رهبران گروه ۲۰ در اینستاگرام منتشر کردند، به زلنسکی گفت: «من ناامید هستم که شما شامل میهمانان نیستید، اما همانطور که می دانید، ما به نام شماصحبت خواهیم کرد.»
درخواست عفو بین‌الملل برای رسیدن به داد کشورهای بدهکار
در همین حال سازمان عفو بین‌الملل روز جمعه از رهبران گروه ۲۰ خواست تا به تعهدات مالی قبلی خود در زمینه تغییرات اقلیمی عمل کنند و تعهدات جدیدی از جمله اعطای کمک‌های همه‌جانبه به کشورهای مقروض را نیز بر آن بیافزایند.
بحران بدهی‌های کشورهای فقیر سبب شده تا حق مردم برای داشتن غذا، پوشاک و مسکن کافی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر ذکر شده است، تهدید شود. مضافا اینکه بحران تغییرات اقلیمی نیز حق داشتن یک محیط پاک، سالم و پایدار را تهدید می‌کند.
به گزارش عفو بین‌الملل، در سال ۲۰۲۱ تعداد افرادی که در فقر شدید با درآمد کمتر از ۲.۱۵ دلار در روز زندگی می‌کنند، برای اولین بار از زمان آغاز نشست گروه ۲۰ در سال ۱۹۹۹ افزایش یافت.
کشورهای کم درآمد بیش از هر زمان دیگری برای پرداخت بدهی به نسبت کل درآمد ملی خود هزینه می‌کنند. سازمان عفو بین الملل نوشت: «گروه ۲۰ که با موسسات مالی بین‌المللی از جمله صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی همکاری نزدیک دارد، می‌تواند با بخشودگی منصفانه و سریع بدهی‌های کشورهایی که با بحران‌های متعدد مواجه هستند، به تغییر این وضعیت کمک کند.» اما تجربه آرژانتین و سایر کشورها نشان می دهد که صندوق بین المللی پول عامل ایجاد و دوام بحران است و این صندوق در راستای منافع گروه ۲۰ وظیفه بدهکار سازی جنوب جهانی را بر عهده دارد.
روز یکشنبه با پایان اجلاس روشن خواهد شد که هند تا چه اندازه توانسته است صدای جنوب جهانی را در اجلاس بازتاب دهد و گروه ۲۰ در باره موضوعات حیاتی برای کشورهای در حال توسعه از جمله سوخت‌های جایگزین مانند هیدروژن، بهره‌وری منابع، توسعه چارچوب مشترک برای زیرساخت‌های عمومی دیجیتال، امنیت غذایی، تغییرات اقلیمی، کاهش معنا دار بدهی های کشورهای کم درآمد و فقیر، تا چه اندازه اهمیت می دهد و تصمیمات عملی می گیرد.
