پس از آنکه جمهوری آذربایجان کنترل کامل منطقه قره‌باغ کوهستانی را در اختیار گرفت، ده‌ها هزار نفر از ارمنی‌تبارهای ساکن این منطقه با ترک خانه‌های خود به سمت ارمنستان حرکت کردند.
به گزارش یورو نیوز، اگرچه جمهوری آذربایجان اعلام کرده است که با ساکنان ارمنی‌تبار قره‌باغ به عنوان «شهروندان برابر» رفتار خواهد کرد اما محموله‌های کمکی محدودی اجازه ورود به این منطقه را پیدا کرده‌اند.
ارمنی‌تبارهایی که قصد داشتند روز سه‌شنبه از مرز عبور کنند، توسط نیروهای کنترل مرزی جمهوری آذربایجان تحت بازرسی‌های دقیق قرار گرفتند.
یک مقام دولتی جمهوری آذربایجان به خبرگزاری فرانسه گفت که هدف از این اقدام، شناسایی مظنونان «جنایات جنگی» است که در حال فرار به ارمنستان هستند.
پیش‌تر جمهوری آذربایجان اعلام کرده بود که این کشور قصد دارد جدایی‌طالبان ارمنی منطقه قره‌باغ را که سلاح‌های خود را به زمین گذاشته‌اند، «عفو» کند.
در هر حال تاکنون حدود یک سوم جمعیت ساکن قره‌باغ که عمدتا ارمنی هستند از آنجا گریخته‌اند. ارمنستان روز چهارشنبه ۲۷ سپتامبر از شناسایی ۴۲ هزار و ۵۰۰ پناهجوی ارمنی‌تبار ساکن قره‌باغ کوهستانی که به این کشور وارد شده‌اند، خبر داد.
در پی هجوم ارمنی‌تبارهای ساکن قره‌باغ به سمت مرز ارمنستان، صدها خودرو در جاده منتهی به این کشور صف کشیده‌اند.
به گفته بسیاری از پناهجویان ارمنی‌تبار، آنها برای رسیدن به ارمنستان ۲۴ ساعت وقت گذاشته‌اند تا یک مسیر ۸۰ کیلومتری را طی کنند. آنها گفتند که این مسیر را بدون غذا و گاهی بدون آب طی کرده‌اند.
ساکنان منطقه قره‌باغ کوهستانی که ماه‌ها در محاصره نیروهای جمهوری آذربایجان قرار داشت، با کمبود مواد اولیه برای زندگی مواجه هستند.
بی بی سی در گزارشی نوشت: روز دوشنبه یک انفجار مهیب سوخت دست‌کم ۶۸ نفر را که قصد خروج از کشور را داشتند کشت. نزدیک به ۳۰۰ نفر دیگر مجروح شدند و ۱۰۵ نفر هم مفقود هستند.
هنوز معلوم نیست علت این انفجار در نزدیکی خان کندی – که ارمنی‌ها به آن استپاناکرت می‌گویند – چه بوده است اما بسیاری از مردم مشغول پر کردن باک بنزین خود بودند.
صدها خودرو و اتوبوس برای رسیدن به شهر گوریس در آن سوی مرز تلاش می‌کنند.
یک تیم بی‌بی‌سی خانواده‌هایی را دید که خود را به زور در ماشین جا داده بودند، صندوق عقب‌ها درحال سرریز شدن بود و باربندها هم تلنبار شده بود. مردم که فکر نمی‌کنند دیگر بتوانند به خانه‌هایشان برگردند تا جای ممکن زندگیشان را با خود می‌برند.
خیابان‌های باریک شهر کوچک گوریس در میان ارتفاعات خاکی رنگ اطراف، پر از خودرو و خانواده‌هاست.
یک خانواده با ماشینی داغان که پهلوی آن قر شده بود، سوراخ‌های ترکش بر آن دیده می‌شد و شیشه‌هایش شکسته بود خود را به اینجا رسانده بود.
صاحب آن به بی‌بی‌سی گفت خودرو در جریان حمله هفته پیش آذربایجان برای کنترل منطقه، مورد اصابت خمپاره قرار گرفت. او که در محاصره بچه‌های کوچک بود با لبخند گفت: «اما باز هم ما را به اینجا رساند.»
مردم در میدان اصلی شهر پرسه می‌زنند و مطمئن نیستند که چه کار باید بکنند. داوطلبان مقداری غذا و پتو توزیع می‌کنند.
افراد خارج شده ثبت نام می‌شوند و گهگاه اتوبوسی برای جابجایی مردم به شهر یا روستای دیگر پیدا می‌شود. اما به نظر می‌رسد تعداد کمی از آنها می‌دانند بعد از رسیدن به این نقطه چه باید بکنند.
مالینا و خانواده‌اش هفته گذشته به مدت دو روز در زیرزمین خانه خود جمع شدند زیرا روستای آنها زیر آتش بود. بعد از تسلیم شدن نیروهای قره‌باغ، مالینا می‌گوید که مقامات محلی به همه گفتند که برای امنیت خود به ارمنستان بروند. روستای آنها در منطقه مارتاکرت قره باغ حالا خالی است.
مالینا می‌گوید که خانواده‌اش آنجا را ترک کردند – چون هر چقدر هم به آنها اطمینان داده شود – تحت حاکمیت آذربایجان احساس امنیت نخواهند کرد.
بسیاری از دیگر کسانی که ناظر اوضاع هستند همین احساس را منعکس می‌کنند.
از زمانی که جدایی‌طلبان آتش‌بس را پذیرفتند و با خلع سلاح موافقت کردند، فقط ۷۰ تن غذا اجازه ورود پیدا کرده. آذربایجان اعلام کرده که کاروان کمکی دیگری با ۴۰ تن آرد و محصولات بهداشتی به شدت مورد نیاز در راه است.
رهبران ارمنی‌تبار منطقه می‌گویند هزاران نفر بدون غذا یا سرپناه هستند و در زیرزمین‌ها، ساختمان‌های مدرسه یا بیرون می‌خوابند.
وزارت بهداشت ارمنستان اعلام کرد که هلیکوپترهایی را برای تخلیه بیماران از بیمارستان‌های تحت فشار منطقه اعزام می‌کند. آذربایجان هم گفت که تجهیزات پزشکی ارسال کرده است.
روز سه‌شنبه، نمایندگان ارمنستان و آذربایجان برای انجام گفتگوهای مورد حمایت اتحادیه اروپا در بروکسل دیدار کردند.
این اولین باری بود که مذاکرات دیپلماتیک بین دو کشور از زمان تصرف این منطقه در هفته گذشته توسط آذربایجان انجام شد.
آذربایجان همچنین مذاکرات جداگانه‌ای را با مقامات ارمنی‌تبار قره‌باغ در مورد آینده منطقه آغاز کرده است.
آنالینا بائربوک، وزیر خارجه آلمان از جمهوری آذربایجان خواست تا به ناظران بین‌المللی اجازه ورود به منطقه قره‌باغ کوهستانی را بدهد، منطقه‌ای که ده‌ها هزار نفر از ساکنانش به ارمنستان گریخته‌اند.
وزیر خارجه آلمان روز چهارشنبه ۲۷ سپتامبر گفت اگر جمهوری آذربایجان به ناظران بین‌المللی اجازه ورود به منطقه قره‌باغ کوهستانی را بدهد، این موضوع نشان می‌دهد که باکو در قبال تعهدات خود در قبال امنیت و رفاه مردم این منطقه «جدی» است.
پیش‌تر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا از جمهوری آذربایجان خواسته بود تا به تعهدات خود برای حفاظت از غیرنظامیان ساکن در منطقه قره‌باغ کوهستانی احترام بگذارد و اجازه دسترسی آنها به کمک‌های بشردوستانه را بدهد. فرانسه نیز خواستار واکنش بین‌المللی به موضوع قره‌باغ پس از بی‌توجهی روسیه به تعهداتش در قبال ارمنستان شد.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، نیز از هر دو طرف خواست به حقوق بشر احترام بگذارند.
روندی که بر ارمنیان در عرض چند روز گذشته در جلوی چشم جهانیان آمد بر ساکنان کانستنیپول مرکز روم شرقی رفت و به استانبول مرکز ترکان تبدیل شد و بر آناتولیا رفت و ترکی نام گرفت بر ارامنه در سال ۱۹۱۵ و بر کرد های شیعه در سالهای ۱۹۳۶-۱۹۳۸ در درسین رفت. بر باشندگان هم میهن ما سغدانیان در کاشغر، یارقند و ختن رفت. بر خوارزم، بخارا، سمرقند، مرو، اشک آیاد، آران، شیروان، گنجه و چندین شهر دیگر. در تاریخ آن پروسه را “ترکانیزه شدن” می نامند. و ما هم آنرا “ترکتازی” می نامیم. عده بی شماری را می کشتند و عده ئی را مجبور به فرار می نمودند و مابقی را به بردگی می گرفتند.
کجایند آنهائیکه از خود مختاری خلقها دم می زدند چرا صدایشان در نمی آید؟
شواهد بر آنستکه صانحه مین گذاری ساختگی بوده و برای براه انداختن یورش مغول وار با نام مستعار ضد تروریستی طراحی و اجرا شده بود و گویا قربانیانش هم از اقلیتهای قومی مانند هم میهنان ما طالس و تاتی بوده اند. بهر حال الهام ضحاک اغلو پسر عموی خامنه ائی ضحاک اغلو است.