جهان با حساسیت خاصی اظهارات مقامات آمریکا و جمهوری اسلامی را در ارتباط با جنگ غزه پیگیری می کند. طرفین بارها اعلام کرده اند خواهان جنگ نیستند اما اشتیاق دولت نتانیاهو برای چکاندن ماشه جنگ از سوی تهران یا واشنگتن و وارد کردن این دو به درگیری مستقیم قابل کتمان نیست. شاید هشدار وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی که در کنفرانس مشترک با همتای ترکیه ای خود در آنکارا گفت: «در صورت ادامه جنگ، وضعیت این گونه نخواهد ماند و مقاومت اقدامات غافلگیرانه دیگری را مورد تصمیم قرار می‌دهد و شرایط به گونه دیگری خواهد بود.» رجزخوانی باشد تا هشدار با طعم تهدید ضمنی، اما یک خطای محاسباتی می تواند به چکاندن ماشه جنگ منجر شود.
در همین کنفرانس مشترک وزرای خارجه جمهوری اسلامی و ترکیه، امیرعبداللهیان همچنین گفت: در صورت عدم توقف فوری جنگ، مسئولیت خارج شدن منطقه از کنترل تمام طرف‌ها و گسترش ابعاد جنگ، به صورت مستقیم متوجه آمریکا و اسرائیل و دیگر حامیان این رژیم است.
امیرعبداللهیان همچنین در بخشی دیگر از صحبت های خود با اشاره به حمایت آمریکا از اسرائیل گفت: آمریکا باید مسئولیت حمایت تمام قد از اسرائیل و گسترش و تداوم کشتار زنان و کودکان در غزه و کرانه باختری را بپذیرد و آمادگی داشته باشد که تبعات آن را تحمل کند.
هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه در نشست خبری مشترک با حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در آنکارا با بیانی دپیلماتیک و زبانی متفاوت با همتای خود تاکید کرد: نباید دوگانگی معیارها درخصوص اوکراین و غزه وجود داشته باشد. ما نمی‌توانیم تداوم رنج‌های گسترده در غزه و همچنین گسترش دایره جنگ به کشورهای همجوار را قبول کنیم.
وی گفت: تمام تلاش خود برای ایجاد آتش‌بس در غزه و تحقق صلح را انجام می‌دهیم. اسرائیل باید بداند که راه‌حل دولتی و ایجاد دولت فلسطین در مرزهای ۱۹۶۷ تنها راه پایان دادن به درگیری‌ها است.
وزیر خارجه ترکیه افزود: اتحادیه اروپا باید از امکانات و توانایی‌های خود برای ایجاد آتش‌بس در غزه و پایان دادن به درگیری‌ها استفاده کند.
هاکان فیدان تاکید کرد: آتش بس اگر انجام نشود، گروه‌های دیگر هم وارد جنگ خواهند شد و گسترش جنگ به نفع منطقه نیست. ما نسبت به گسترش دایره جنگ و رسیدن آن به کشورهای منطقه نگران هستیم و در این خصوص با وزیر خارجه ایران تبادل‌نظر کردیم.
فاینشنال تایمز با نگاه به صحنه ی جنگ غزه و خطر گسترش ناخواسته ی درگیری و تشبیه آن به شرایطی که به بروز جنگ جهانی اول منجر شد، نوشت: «مورخان مجذوب وقوع جنگ جهانی اول هستند. چگونه تنها چند هفته پس از ترور یک دوک اتریشی در سارایوو در ژوئن ۱۹۱۴ میلادی تحولات منجر به درگیری‌ای شد که تمام قدرت‌های بزرگ اروپا و در نهایت ایالات متحده را درگیر کرد؟ این سوال به طور خاص نگران‌کننده است، زیرا بسیاری از رهبران درگیر در آن رخداد تلاش زیادی کردند تا از یک جنگ عمومی در اروپا اجتناب ورزند. امپراتوران آلمان و روسیه پیام‌های متعددی را مبادله کردند تا بحران یک ماهه را که منجر به درگیری شد خنثی نمایند، اما آنان در نهایت شکست خوردند.
برای دولت بایدن تهدید جنگ گسترده‌تر اکنون به عنوان چالش اصلی در کل بحران در نظر گرفته می‌شود. همان طور که یکی از منابع داخلی آگاه در واشنگتن به من گفت: «همه کشورهای درگیر، آستانه تحملی و خط قرمزی دارند که اگر از آن عبور شود آنان را به این باور می‌رساند که باید اقدام کنند، اما هیچ کس واقعا درباره میزان و اندازه دقیق آستانه تحمل و خط قرمز طرف مقابل چیزی نمی‌داند».
اخیرا “ابراهیم رئیسی” رئیس جمهور ایران تهدید آشکاری را مبنی بر لزوم عدم عبور از خطوط قرمز جمهوری اسلامی از سوی طرف مقابل اعلام کرد. در حساب کاربری او نوشته شد که اقدامات اسرائیل در غزه مصداق “عبور از خطوط قرمز بوده و این ممکن است همگان را مجبور به اقدام کند”. او افزوده بود: «واشنگتن از ما می‌خواهد که کاری انجام ندهیم، اما آنان به حمایت گسترده از اسرائیل ادامه می‌دهند»؛ بنابراین تشدید تنش چگونه می‌تواند رخ دهد؟
یکی از نشانه‌ها هفته گذشته بود زمانی که ایالات متحده مواضع شبه نظامیان مورد حمایت جمهوری اسلامی در سوریه را بمباران کرد. واشنگتن گفت که این اقدام در پاسخ به حملاتی بوده که علیه نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه صورت گرفته است. اگر این حملات ادامه یابد و نیروهای آمریکایی کشته شوند پاسخ بعدی ایالات متحده حتی شدیدتر خواهد بود. نقش حزب الله لبنان مستقر در لبنان حیاتی است. اگر حزب الله حملات خود را به اسرائیل افزایش دهد موشک‌های دقیق هدایت شونده کافی در زرادخانه خود دارد تا اکثر جمعیت اسرائیل را به رفتن به پناهگاه‌ها وادار کند.
“بنیامین نتانیاهو” نخست وزیر اسرائیل لبنان را تهدید کرده که در صورت حمله به اسرائیل از خاک لبنان، آن کشور ویران خواهد شد. با این وجود، اگر حزب الله در خطر نابودی باشد جمهوری اسلامی می‌تواند نیرو‌هایی را اعزام کند تا در کنار متحدشان بجنگند. در آن مرحله، اسرائیل ممکن است تصمیم بگیرد به نیروهای نظامی ایرانی حمله کند.
سایر گروه‌های نیابتی مورد حمایت جمهوری اسلامی در منطقه نیز احتمالا با تشدید حملات به اهداف اسرائیلی و امریکایی به جنگی که حزب الله در آن درگیر شده پاسخ خواهند داد. جمهوری اسلامی هم چنین ممکن است در نهایت به تهدید‌های گاه به گاه خود مبنی بر بستن تنگه هرمز که بخش عمده عبور و مرور نفت‌کش‌های جهان از آنجاست را عملی نماید. این امر اقتصاد جهانی را به رکود می‌کشاند و همچنین به طور مستقیم عربستان سعودی را تهدید می‌کند. نیروی دریایی ایالات متحده برای بازگشایی تنگه تلاش خواهد کرد. با این وجود، این اقدام ممکن است جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی مورد حمایش را وادار به واکنش سازد.
ایالات متحده نیرو‌ها و تاسیسات و پایگاه‌هایی در سرتاسر منطقه دارد که ممکن است مورد هدف قرار گیرند از جمله در بحرین، امارات متحده عربی، قطر، سوریه و عراق. یکی از نیرو‌هایی که آمریکایی‌ها با نگرانی خاصی تحرکات آن را تماشا می‌کنند انصارلله یمن است که در جنگی خونبار با عربستان سعودی حضور داشت. نیروهای انصارالله هفته گذشته راکت‌هایی به سمت اسرائیل شلیک کردند. آنان هم چنین در گذشته به تاسیسات نفتی عربستان ضربه زده اند. چند موشک دقیق آنان می‌تواند کارخانه‌های آب شیرین کن ریاض پایتخت عربستان سعودی را نابود کند.
درگیری‌ای که به این شکل آشکار شود برای هر یک از شرکت کنندگان یک فاجعه خواهد بود و همه آنان این را به خوبی می‌دانند. با این وجود، ممکن است این اتفاق رخ دهد، زیرا تمام طرفین باور دارند رویداد‌های خاصی وجود دارد که پاسخ ندادن به آن برای آنان بسیار خطرناک خواهد بود. اسرائیل بدون طرح خروجی معتبر به غزه حمله کرده است، زیرا احساس می‌کند باید بازدارندگی را احیا کند. جمهوری اسلامی معتقد است که باید نشان دهد محور مقاومت تحت رهبری آن از فلسطینیان حمایت می‌کند و آمریکا بر این باور است که باید به هر گونه حمله به نیروهای خود با قدرت پاسخ دهد.
با این وجود، همگان در منطقه وحشت زده نیستند. من هفته گذشته در جریان سفرم به ریاض سعودی‌هایی را دیدم که در موقعیت مناسب و راحتی قرار داشتند و با اطمینان خاطر اظهار داشتند که این صرفا یک بحران دیگر در منطقه خاورمیانه است که از نظر تاریخی بی ثبات بوده است. آنان تاکید داشتند که برنامه نوسازی بلندپروازانه پادشاهی سعودی موسوم به چشم انداز ۲۰۳۰ هم چنان در مسیر خود باقی مانده است. با این وجود، واقعیت آن است که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی حاکم واقعی آن کشور به شدت نگران خطر بروز یک جنگ منطقه‌ای است. یکی از افراد نزدیک به او به من گفت استراتژی محمد بن سلمان آن است که بر امریکایی‌ها فشار بیاورد تا آنان بر اسرائیل فشار آورند. آمریکایی‌ها به نوبه خود امیدوارند که محمد بن سلمان، قطر و حتی چین بتوانند جمهوری اسلامی را در مورد خطرات تشدید تنش متقاعد کنند.
این بحران پیش از این، منجر به گفتگوی بی سابقه‌ای بین محمد بن سلمان و رئیس جمهور ایران شده است. مانند امپراتور‌های روسیه و آلمان پیش از جنگ جهانی اول رهبران جمهوری اسلامی و عربستان سعودی مایل بودند با یکدیگر گفتگو کنند تا تلاشی برای جلوگیری از بروز یک جنگ فاجعه بار به عمل آورند. در سال ۱۹۱۴ میلادی این تدبیر کارآمد نبود. بگذارید امیدوار باشیم این بار زمان متفاوتی خواهد بود و موثر واقع خواهد شد.
عربستان تا به حال به چند اقدام دیپلماتیک و دلجویانه از فلسطینی ها اکتفا کرده و تا آنجا که مقدور بوده آگاهانه کوشیده از ورود به مناقشه ی جاری خودداری کند و جمهوری اسلامی تا آنجا که توانسته تلاش کرده عربستان را برای همراهی و جانبداری فعال تحت فشار بگذارد اما همپوشی رفتار ریاض با تهران به معنی داشتن انگیزه و منافع مشترک نیست. آیا آمریکا، جمهوری اسلامی، ترکیه، عربستان و…با منافع و انگیزه متفاوت می توانند قاطعانه از بروز جنگ فرامنطقه ای جلوگیری کنند.
برخلاف نظرعربستانیها این بار یک درگیری وبحران تکرای نیست این بار متفاوت است سیاست بازدارندگی امریکا و اسرائیل دائم جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی اش را تحریک می کند ونشانه رفته است در حالی که جنگ اصلی در واشنگتن بین جمهوریخواهان و دموکراتها و بین دموکراتها و نتانیاهواز سوی دیگراست که در طرح تصویب اختصاص بودجه جمهوریخواهان بودجه اوکراین را تصویب نمی کنند ودموکراتها هم بودجه ی اسرائیل را تائید نمی کنند نتانیاهو هم کسی ست که دنبال راه حل برای خروج از زیر فشار دموئکراتها ممکن است برای بدست گرفتن ابتکار عمل کاری کند که دموکراتها را در باتلاق جنگ خاورمیانه و جمهوری اسلامی ایران غرق نماید تا رویای خاورمیانه ی جدید با کشور مستقل کردی و همینطور کودتای شاهزاده ی ایرانی به زعم نتانیاهو و به زعم جمهوریخواهان رئیس جمهور مقاومت را عملی سازد وصد البته پوتین هم حاضراست ازجمهوریخواهان برعلیه اوکراین جمهوری اسلامی را قربانی نماید سایه ی گسترش جنگ احتمالا با آتش بس های موقتی برای کنترل افکارعمومی میسراست