این ماجرا با تکثیر سریع چند عکس در فضای مجازی آغاز شد. در طول دو ماه گذشته، تصاویر متضادی از شرایط جوی در ایران و ترکیه منتشر شد که در ترکیه آسمان ابر آلود و قله ها ی کوه پوشیده از برف، و درست این طرف مرز در ایران، کوه های خشک و آسمانی تهی از ابر.
این اختلاف فاحش در بارش برف و باران بین دو کشور مجاور، از آن به بعد در بین ایرانیان سئوال انگیز شده که چرا باید اینطور باشد.
یک تئوری رایج این است که ترکیه به نحوی ابرهای ایران را می رباید “سرقت ابر” اصطلاحی شده که حاکی به این باور یا اتهام است که کشوری با به کار بردن تکنولوژی خاصی، در تجمع و جابجایی ابرها دستکاری می کند تا ابرهای باران زا را از منطقه خاصی بسوی دیگر سوق دهد.
این عمل با روشی که “باروری ابر” نامیده می شود امکان پذیر است و آن استفاده از نوعی تکنیک دستکاری در شرایط جوی است که با افزودن مواد خاصی به ابرها قابلیت افزایش تولید برف وباران را ایجاد می کند. در این خصوص ، بحث هائی در موثر بودن این روش وجود دارد ، و متخصصین امکان خطرات ناشی از باروری ابر را نیزشناسایی کرده اند.
بنا به گفته جیمز فلمینگ، دانشمند علوم جوی و تاریخ علم در دانشکده کلبی واقع در ایالت Maine “بزرگترین تأثیر نامطلوب آن ایجاد این شک است که کشور مجاور یا باران آنان را می رباید و یا اقدام به جنگی مخفیانه در زمینه محیط زیست کرده است.”
فلمینگ اضافه می کند که ” ابرها هیچگاه در یک محل نمی مانند و پدیده های زود گذری هستند که شکل می گیرند و در فضائی پویا پراکنده می شوند .”بنابراین حتی در صورت عدم وجود سوء نیت، تضمینی وجود ندارد که کشور بارور کننده ابر قادر به استفاده از ریزش باران این ابرهای گذرا بشود.
در این احوال به علت شدت خشکسالی و کاهش بارندگی در خاورمیانه ، کشورهای منطقه در تکافوی طرقی هستند که توسط آن تا حد امکان از ابرهای بالای سرشان تولید آب نمایند.
کشورهایی مثل ایران، ترکیه، عربستان سعودی وامارات متحد عربی، برنامه هائی در جهت بهبود شرایط جوی آغاز کرده و در ها را بروی اتهامات خصومت آمیز محیطی در منطقه ای که در حال حاضر مملو از تنش است باز کرده اند.
” سارقین آتمسفر”
این اولین باری نیست که سرقت ابر در رسانه های جمهوری اسلامی عنوان می شود. مدتهاست که مسئولین به دوست و دشمن مشکوکند که با دستکاری در جو می خواهند خشکسالی ایجاد نموده و زیان وارد کنند.
در سال ۲۰۱۸ یکی از مقامات نیروهای نظامی ایران، اسرائیل و کشور دیگری را که بعدها معلوم شد منظور امارات متحده عربی است متهم کرده بود که با مداخله در آب و هوای کشورشان ابرو باران آنان را می ربایند.
چند سال قبل از آن رئیس جمهور وقت محمود احمدی نژاد در اظهارات مشابهی مدعی شد که دشمنان به نحوی سهمیه ابرهای باران زای ایران را با برنامه ای شیطانی معدوم نموده و منحرف می نمایند.
در هر دو مورد، این دعاوی از طرف سازمان هواشناسی ایران و سایر ارکان محیط زیستی تکذیب شد.
حال، یک بار دیگر گمانه زنی در سرقت ابرها به سطح رسانه ها رسیده ولی این بار ترکیه مقصر قلمداد شده است. در این خصوص یک مقام بالای سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگاران اظهار داشت که گروهی جهت مطالعه در این خصوص گمارده شده تا مطالعه کنند و ببینند که چرا “جبهه های هوا” در مناطق شمالی ایران ناپدید می شوند.
سازمان حفاظت محیط زیست ایران پاسخی به درخواست در رابطه با این اظهاریه نداد.
در این برهه از زمان، نگرانی متخصصین در این است که تحت تاثیر نفوذ رسانه های مجازی و رؤیت عینی برای اثبات این دعاوی ، احتمال زیاد می رود که عامه مردم قربانی اطلاعات غلطی درباره محیطی که در آن زندگی می کنند بشوند.
بنا به گفته کاوه مدنی مدیر موسسه دانشگاه مطالعه آب ، محیط زیست و سلامتی سازمان ملل “این عکس ها و تصاویر متعلق به یک لحظه بخصوص از زمان است”
مدنی اضافه کرد که “آنها روایتی را عمداً و یا ساده لوحانه انتخاب نموده و اشاعه می دهند که هیچ مأخذ و مبنای علمی ندارد “
اختلاف بارندگی بین کشورها را با فاکتورهای مختلفی می توان بیان کرد. برخی با مجاورت به دریا های مجاور، جهت وزش باد و نزدیکی به کوههای مرتفع از بارش بیشتری برخوردار هستند.
در این گذرا ، نظر به اینکه بیشتر مناطق ایران در معرض خشکی شدیدی هستند مجامع علمی توجه خود را به ریشه و علل کمبود آب در کشور معطوف کرده اند.
مدنی اضافه کرد ” توجه مردم را با تئوری های توطئه و داستانهای اغوا کننده منحرف نمودن آسان است ولی مشکلی از این طریق گشوده نخواهد شد” وی اضافه نمود که “در آخر این مردم ایران هستند که قربانی این بازی ها می شوند.”
ایران ،مانند هر کشور دیگری سال آبی دارد که در آن مقدار بارندگی در طول زمانی خاص اندازه گیری می شود. این دوره به مدت ۱۲ ماه از اواسط ماه سپتامبر (۲۵ شهریور) آغاز میشود. براساس آمار سازمان هواشناسی بارش باران امسال رضایت بخش نبوده و ۶۲ ٪ کاهش نسبت به میانگین روند سالهای گذشته دارد.
ولی مصائب آب در ایران نه چیز تازه ای است و نه معلول سرقت ابرهای آن است. سال گذشته بسیاری از استان ها گرفتار بی آبی شدند و مردم مجبور بودند که ساعت ها در صف بایستند تا از تانکر های آب که در خیابان مستقر شده بودند آب آشامیدنی به دست آورند.
در سال ۲۰۲۱، کمبود آب در قسمت های جنوب غربی و مرکزی ایران به حدی زیاد بود که مامورین انتظامی برای متفرق کردن تظاهرات گسترده مردم تشنه که خواستار احیای دریاچه ها و رودهای خشک بودند متوسل به استفاده از سلاح نظامی شدند.
“متاسفانه در حال حاضر رکورد بارندگی در ایران از ابتدای سال نگران کننده است و نمایانگر خشکسالی وسیع گسترده ای است” این سخنان کاوه مدنی یکی از معاونین سابق سازمان محیط زیست ایران است که در سال ۲۰۱۸ از سمت خود استعفاء داده و کشور را ترک کرد و متعاقباً متهم به جاسوسی به دول غربی شد.
به گفته او ” طبیعی است کشوری که ورشکستگی آب دارد دردوران خشکسالی آسیب پذیرترمی شود”
“ورشکستگی آبی” به زبان ساده به معنای اینست که کشور آب بیشتری نسبت به آبی که جایگزین آن می شود مصرف کند. درایران این بحران معلول ده ها سال سوء مدیریت، ایجاد سدهای بیشمار و کشاورزی ناکارآمد است که با تغییرات جوی شدت گرفته و به مرحله بحران در آمده است.
سیاست وابسته به ابرها؟
باروری ابرها و تکنولوژی بهبود شرایط جوی سال ها است که وجود داشته و توسط دول مختلف در جهان انجام می شود.
چین در سال ۲۰۲۲ در المپیک زمستانی برای کنترل شرایط آن را انجام داد. در روسیه مأمورین آتش نشانی در سال ۲۰۲۰ در واقعه آتش سوزی سیبری برای بارور کردن ابرها و ریزش باران از آن استفاده کردند.
در خاورمیانه ، گرم ترین و خشک ترین قسمت کره زمین ،کشورهایی مانند ایران، عربستان سعودی و امارات متحد عربی برای دسترسی به آب، تلاش به استفاده از طرق مصنوعی می نمایند.
بر اساس گفته آرویند ونکا تا رامانا، مدیر عامل و مؤسس مرکز پایائی و نوآوری و حکمرانی خوب “این عملیات علاوه بر مزیت هایی که دارند خالی از اشکالات هم نیستند”
ونکاتارامانا، اضافه کرد که “مطالعات نشان میدهد که برخی از این روش ها قادر به تولید سیل و خشکسالی نیز بوده و میتوانند درزنجیره مواد غذائی اختلال ایجاد کرده و به مخاصمات ژئوپولیتیکی بیافزایند و برخی نیز نشان داده اند که میتوانند مفید واقع شوند “
برای نظارت بهتردربرنامه های ایجاد تغییرات جوی که دولت ها درآن سرمایه گذاری میکنند متخصصین عقیده دارند که مقررات مداخله و بازدارنده جهانی باید استحکام بیشتری داشته باشند.
به گفته تریسی راکزک ، “لزومی برای آغاز از ابتدا نیست” نامبرده متخصص سیاست های جوی و مشاور مدیر کل سابق سازمان ملل بان کی-مون است. اواضافه کرد که “مقررات بین المللی هم اکنون در این خصوص وجود دارد ولی در آن غفلت و مسامحه شده است”
معاهده منع استفاده نظامی و استفاده خصومت آمیزدر تکنیک های دستکاری در شرایط جوی (ENMOD) در سال ۱۹۷۸ منعقد و توسط ۷۸ کشور منجمله آمریکا، چین،انگلستان، آلمان و روسیه تصویب شد.
ولی با همه این احوال به گفته مدنی “مقررات قانونی و موافقت نامه های بین المللی موجود قدرت اجرائی کافی ندارند.”
او اضافه کرد ” آنها به اندازه کافی پیشرفته نیستند که بتوانند با مشکلات مدرن و بی سابقه ای که دنیای امروزی با آن روبرو است مقابله کنند ودر نتیجه نمیتوانند بمعنای واقعی از حقوق ملت ها در مقابله با تهدید های نوین ضد بشری حمایت نمایند”
راکزک اضافه کرد که “بعلاوه جامعه بین المللی نیاز دارد که به سیاست های بین المللی در خصوص خطرات ناشی از باروری ابرها و تکنیک های دستکاری و تغییر شرایط جوی استحکام بخشد”
وی اضافه کرد که “وضع قوانین مستلزم زمان است”
منبع: FORBESINNOVATIONSUSTAINABILITY
Iran’s Next-Door Neighbor Accused of Stealing Rain Clouds as Severe Drought Sweeps Through the Country
