از روز یکشنبه گذشته لحظه ی انفجار پهباد انتحاری و کشته و زخمی شدن نیروهای آمریکا در پایگاه التنف در سوریه، تا کنون گزارش های زیادی در باره چگونگی بروز این حمله، احتمال دخالت غیر مستقیم جمهوری اسلامی و واکنش آمریکا در قبال آن منتشر شده است. در این فاصله رئیس جمهور آمریکا جو بایدن در دو مورد به خبرنگاران پاسخ صریحی داده است. یکی آن که بعد از بررسی گزینه های نظامی مختلف تصمیم خود را گرفته است و دیگر این که جمهوری اسلامی را در حملات جهادی منطقه مسئول می داند.
روز سه شنبه رئیس‌جمهور ایالات متحده در پاسخ به سوال یک خبرنگار درباره ایران و حملات جهادی در منطقه خاورمیانه گفت: من آنها را مسئول می‌دانم، به این معنا که آنها سلاح‌ها را در اختیار افرادی قرار می‌دهند که این کار را انجام داده‌اند.
بایدن تاکید کرد: فکر نمی‌کنم ما به جنگ گسترده‌تری در خاورمیانه نیاز داشته باشیم، این چیزی نیست که من به دنبال آن هستم. تصریح عدم علاقمندی رئیس جمهور به گسترش جنگ اما به معنی پرهیز از اقدام تلافی جویانه نیست و گرنه لزومی به برگزاری جلسه اضطراری شورای امنیت ملی آمریکا، سفارش تهیه ی لیست گزینه های نظامی مناسب برای تصمیم نهایی رئیس جمهوری نبود. سوال این است که کدام گزینه و به بیان آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا کدام گزینه ها برای پاسخ چند سطحی و چند مرحله ای انتخاب شده اند و از آن مهم تر این که آیا تصمیم گرفته شده عملیاتی هم خواهد شد و یا این که احتمال تعلیق آن وجود دارد.
آیا اطلاعیه رسمی عقب نشینی کتائب حزب الله عراق و اعلام این که عملیات نظامی و امنیتی به نیروهای آمریکایی را به تعلیق می اندازد می تواند در اجرای تصمیم بایدن تعلل ایجاد کند و یا نه؟
شبکه خبری سی.ان.ان. به نقل از چند مقام ناشناس گزارش داده است که پاسخ ایالات متحده به حمله پهپادی در اردن، احتمالا قدرتمندتر از حملات تلافی‌جویانه قبلی آمریکا در عراق و سوریه خواهد بود، اگرچه پنتاگون و کاخ سفید مراقب هستند که برنامه‌هایشان در این زمینه به بیرون مخابره نشود.
مقامات دولتی آمریکا روز دوشنبه بارها اعلام کردند که واشنگتن جنگ با ایران را که نتیجه احتمالی حمله آمریکا در داخل مرزهای ایران خواهد بود را نمی‌خواهند.
کاخ سفید روز دوشنبه، وعده بایدن برای پاسخ به این حملات را تکرار کرد، اما خاطرنشان کرد که ایالات متحده در این مورد عجولانه عمل نخواهد کرد. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا روز دوشنبه گفت که «ما به دنبال جنگ با ایران نیستیم. ما به دنبال درگیری گسترده‌تر در خاورمیانه نیستیم.» وی در عین حال این را هم افزود که «آنچه را لازم است انجام خواهیم داد» و مد نظر داریم که «این گروه‌ها که از سوی تهران حمایت می‌شوند.» شبه نظامیان کتائب عراق یکی از آن گروهای مورد نظر جان کربی است.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده روز سه‌شنبه هشدار داد که خاورمیانه با خطرناک‌ترین شرایط خود از سال ۱۹۷۳ مواجه است و پاسخ ایالات متحده می‌تواند «در چند سطح، در چند مرحله و در گذر زمان» اتفاق بیفتد.
با‌این‌حال، سی‌ان‌ان از قول همین مقامات آمریکایی می‌گوید «کاخ سفید نگران کلیدخوردن جنگی گسترده‌تر با ایران نیز هست». در این بین شبکه قطری الجزیره به نقل از منابع خود اعلام کرد که واشنگتن در دو روز گذشته از طریق طرف ثالث بیش از یک پیام به تهران فرستاد. این منابع اعلام کردند پیام‌های واشنگتن مبنی بر این بود که خواهان جنگ گسترده نیست و همچنین هشدار داد که گسترش جنگ با تحرکات آمریکا همراه خواهد شد. منابع الجزیره تأکید داشتند ایران در پاسخ اعلام کرد که تهدیدهای واشنگتن غیرقابل پذیرش است و هشدار داد که حمله در داخل خاک ایران خط قرمز است و با پاسخ مناسب همراه خواهد بود. این منابع می‌گویند ایران در پاسخ خاطرنشان کرد که خواهان جنگ با آمریکا نیستیم،
هم‌زمان سی‌ان‌ان در ادامه گزارش خود نوشت که جو بایدن تحت فشار فزاینده‌ای قرار دارد تا به‌گونه‌ای پاسخ دهد که این حملات برای همیشه متوقف شود. گروه‌های مسلح در منطقه از ماه اکتبر بیش از ۱۶۰ بار تأسیسات نظامی آمریکا در عراق و سوریه را هدف قرار داده‌اند. وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) نیز روز دوشنبه اعلام کرد که تعداد سربازان آمریکایی مجروح در حمله پهپادی در اردن به بیش از ۴۰ نفر افزایش یافته است. پیش‌تر ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا موسوم به سنتکام که شمار نیروهای آمریکایی زخمی‌شده را ابتدا ۲۵ نفر اعلام کرده بود، در بیانیه دیگری آمار زخمی‌ها را تا ۳۴ نفر افزایش داد که هشت نفر از مجروحان برای معالجه بیشتر به خارج از اردن منتقل شدند.
در چنین شرایطی چندین سناتور و فعال جمهوری‌خواه از دولت آمریکا خواسته‌اند مستقیما به جمهوری اسلامی ضربه بزند تا پیامی روشن ارسال شود. اما بزرگ‌ترین چالش در حال حاضر برای دولت بایدن این است که چگونه به حمله پهپادی پاسخ دهد، بدون اینکه جرقه جنگ منطقه‌ای را بزند؟
پولیتیکو به نقل از منابع خود نوشت: « مقامات نظامی آمریکا می‌گویند به محض اینکه رئیس‌جمهور دستور دهد، حمله انتقام‌جویانه آمریکا احتمالا در دو روز بعد آغاز خواهد شد و علیه طیف وسیعی از اهداف انجام خواهد شد.»
کنگره نگران
پس از آنکه دولت جو بایدن اعلام کرد قصد دارد به حمله روز یکشنبه به پایگاه نظامی آمریکا در اردن که به کشته‌شدن سه نیروی آمریکایی منجر شد، پاسخی مناسب بدهد، کنگره را به‌شدت بر سر میزان دخالت واشنگتن در تنش کنونی فزاینده در خاورمیانه درگیر کرده است. آکسیوس در گزارش خود نوشته: «قانون‌گذاران در تلاش هستند که بر چگونگی پاسخ احتمالی دولت به این حمله تأثیر بگذارند و دریابند که آیا این کار پای ایالات متحده را به‌طور کامل به یک جنگ منطقه‌ای می‌کشاند یا خیر؟». بنا بر گزارش پایگاه خبری-تحلیلی آکسیوس، برخی اعضای ارشد و جنگ‌طلب کنگره به‌سرعت از بایدن به دلیل محدودکردن اهداف ایالات متحده در برابر نیروهای نظامی منطقه انتقاد کردند و خواهان حمله مستقیم به این نیروها و در برخی موارد، در داخل مرزهای ایران شدند. اما حمله مستقیم به ایران با واکنش برخی قانون‌گذاران مواجه شده است. زک نون، نماینده جمهوری‌خواه از ایالت آیووا گفته: «نگرانی من در اینجا این است که مردم چیزهایی را در فضای خبری ۲۴ساعته بگویند و سپس متوجه شوند که تعهدی ۲۰ساله دارند که آماده اجرای کامل آن نیستند». جیم مک‌گاورن، عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا نیز عنوان کرده: «این یک فیلم نیست. من واقعا نگران این افرادی هستم که شمشیرهای خود را تکان می‌دهند. همه فکر می‌کنند ژنرال پاتن (یک نظامی برجسته آمریکایی که به خاطر فرماندهی ارتش هفتم ایالات متحده در جنگ جهانی دوم شهرت دارد) هستند اما نکته اصلی این است که این زندگی واقعی است». مایکل مک‌کال، نماینده ایالت تگزاس و رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا به آکسیوس گفته است: «ضربه‌زدن مستقیم به ایران باید یک گزینه روی میز باشد، شما باید تمام عواقب انجام این کار را در نظر بگیرید». به گزارش آکسیوس، برخی از قانون‌گذاران نیز تأکید دارند که می‌خواهند قبل از اظهارنظر، اطلاعات بیشتری در مورد حمله روز یکشنبه دریافت کنند. از این‌رو، اعضای مجلس نمایندگان و سنا از دولت درخواست کرده‌اند اطلاعات بیشتری در مورد این حمله ارائه دهد.
پهباد انتحاری مدل شاهد ساخت ایران؟
در لابه‌لای موضع‌گیری‌ها مقامات آمریکایی، یک مقام این کشور در گفت‌وگو با الجزیره، گفت: «پهپادی که پایگاه ما را در شمال شرقی اردن هدف قرار داد، مدل شاهد ساخت ایران بود». این در حالی است که سخنگوی پنتاگون به خبرنگاران گفته است «ما مطمئنا به دنبال جنگ نیستیم و صادقانه بگویم ما نمی‌بینیم که ایران هم بخواهد به دنبال جنگ با ایالات متحده باشد». در عین حال نیویورک‌تایمز به نقل از منابع آمریکایی عنوان کرد «هیچ مدرکی دال بر اینکه تهران در ماجرای حمله پهپادی به پایگاه «برج ۲۲» تصمیم‌گیر بوده، وجود ندارد؛ به این معنی که پیش از حمله، تهران از آن آگاه نبوده است».
در واکنش به اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر دست داشتن جمهوری اسلامی در حمله با التنف، امیرسعید ایروانی (سفیر و نماینده دائم حکومت در سازمان ملل) در نامه‌ای به رئیس شورای امنیت تأکید کرد که جمهوری اسلامی ایران مسئولیتی در قبال اقدامات هیچ فرد یا گروهی در منطقه ندارد. آن‌طور که ایرنا گفته، ایروانی روز دوشنبه به وقت محلی نیویورک در نامه‌ای به سفیر فرانسه که کشورش ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل را بر عهده دارد، نوشت: «مکاتبه حاضر در پاسخ به نامه مورخ ۲۶ ژانویه ۲۰۲۴ (S/2024/101) نماینده دائم ایالات متحده در سازمان ملل متحد تهیه شده که حاوی ارجاعات غیرقابل توجیه و بی‌پایه و اساسی است که مدعی شده گروه‌های شبه‌نظامی وابسته به نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در اقداماتی علیه پرسنل و تأسیسات آمریکایی در عراق و سوریه دخیل هستند».
محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر نیز دیروز (سه‌شنبه) در اظهاراتی خاطرنشان کرد متأسفانه اوضاع در حال جوشش و غلیان است و همه در حال رقصیدن بر لبه پرتگاه هستند. این مقام ارشد قطری همچنین تأکید کرد آنچه در مرزهای اردن و سوریه رخ داد، در نتیجه تلاش‌ها برای ایجاد ناامنی در منطقه بود. آل‌ثانی به رایزنی‌ها با طرف ایران درباره رویدادهای منطقه اشاره و اظهار امیدواری کرد تمام طرف‌ها روابط خود را در راستای توقف تنش‌ها و از کنترل خارج‌نشدن امور در دریای سرخ به کار گیرند. در همین راستا دولت عراق هم روز دوشنبه، ضمن محکوم‌کردن حمله پهپادی به پایگاه نظامی آمریکا در مرز اردن و سوریه، نسبت به گسترش درگیری‌ها در منطقه هشدار داد. دولت عراق با اشاره به احتمال گسترش دایره جنگی که از هفتم اکتبر ادامه دارد، خواستار پایان‌دادن به خشونت‌ها شد. این کشور همچنین بر آمادگی خود برای تدوین قوانینی اساسی جهت تعامل کشورها با یکدیگر و با هدف جلوگیری از پیامدهای بیشتر جنگ غزه در منطقه تأکید کرد. دولت عراق هشدار داد که چنین حملاتی صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی را تهدید کرده و تلاش‌ها برای مبارزه با تروریسم و مواد مخدر را تضعیف می‌کند.
عقب نشینی کتائب حزب الله عراق
روز سه شنبه حزب‌الله عراق در بیانیه ای اعلام کرد که عملیات علیه آمریکا را تعلیق کرده است. کتائب در بیانیه خود نوشت: «مقاومت اسلامی تصمیم خود را برای حمایت از مردم غزه بدون دخالت دیگران گرفت. برادران ما در محور مقاومت خصوصاً در ایران نمی‌دانند ما چگونه جهاد می‌کنیم و بارها به تشدید تنش‌ها اعتراض داشته‌اند. ما تعلیق عملیات نظامی و امنیتی علیه نیروهای اشغالگر را به منظور شرمساری دولت عراق اعلام می‌کنیم. ما تعلیق عملیات نظامی و امنیتی علیه نیروهای اشغالگر آمریکایی را اعلام می‌کنیم و به دفاع از مردم خود در غزه به شیوه‌های دیگر ادامه خواهیم داد. ما به مجاهدین تیپ‌های حزب‌الله توصیه می‌کنیم در صورت بروز هرگونه اقدام خصمانه آمریکا نسبت به آنها، به طور موقت از خود دفاع کنند.»
بایدن تا کجا پیش خواهد رفت؟
به دنبال آنچه عنوان شد، اکونومیست هم در گزارشی می‌نویسد: «بایدن اکنون تحت فشار‌های سیاسی فزاینده‌ای، به‌ویژه از سوی جمهوری‌خواهان، برای برداشتن گام‌های قوی‌تر قرار گرفته است. جان رین، دیپلمات سابق بریتانیایی در خاورمیانه می‌گوید پاسخ نظامی اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد؛ فقط سؤال این است که کاخ سفید تا کجا پیش خواهد رفت؟
اکونومیست گزارش خود را با طرح این موضوع ادامه می‌دهد که ممکن است بایدن مواضع مهم یا ارزشمند متعلق به ایران را در آن کشورها مورد حمله قرار دهد. او همچنین ممکن است مستقیما به ایران حمله کند. اما آمریکا از زمان نجات نافرجام گروگان‌ها در سال ۱۹۸۰ عملیات نظامی آشکاری در خاک ایران انجام نداده است و از زمان حمله گسترده به نیروهای دریایی ایران در سال ۱۹۸۸، در خارج از عراق و سوریه ضربه‌ای نزده است. گریگوری برو، کارشناس مسائل ایران در اندیشکده اورآسیا، خاطرنشان کرد پاسخ «در سطحی بسیار بالاتر از اعمالی خواهد بود که تاکنون دیده‌ایم. این می‌تواند نشان‌دهنده دوره‌ای از تبادل اتش بسیار شدیدتر با خسارات بیشتر و تلفات بیشتر باشد. معضل آقای بایدن این است که اگرچه انتقام‌جویی‌های ملایم ممکن است ناکافی به نظر برسند، اما انتقام‌جویی سنگین می‌تواند مشکلات دیگری ایجاد کند. حملات گسترده در عراق رابطه با دولت مرکزی در بغداد را بیشتر تیره‌و‌تار می‌کند و ایران را به یک پیروزی سیاسی می‌رساند». به گفته این نشریه، «درگیری آشکار با ایران نیز تقریبا افزایش قیمت نفت را تضمین می‌کند؛ به‌ویژه اگر ترانزیت از طریق خلیج فارس مختل شود. اکنون قیمت هر بشکه نفت خام برنت از ۷۳ دلار در اوایل دسامبر به ۸۴ دلار در ۲۶ ژانویه رسیده است. افزایش بیشتر به رشد قیمت بنزین در آمریکا در طول سال انتخابات آمریکا منجر می‌شود». در نهایت این حمله در حالی صورت می‌گیرد که آمریکا و متحدانش تلاش می‌کنند تا درباره توقف جنگ اسرائیل و حماس و توافق آزادی گروگان‌ها مذاکره کنند، به این امید که در نهایت به جنگ پایان دهد یا حداقل از شدت جنگ به اندازه کافی برای کاهش تنش‌ها در جاهای دیگر بکاهد. درگیری بین آمریکا و ایران می‌تواند امیدها برای بازگرداندن آرامش را از بین ببرد. جان رین می‌گوید «ایالات متحده می‌خواهد پاسخی متناسب و غیرتنش‌زا اما مؤثر و بازدارنده پیدا کند. این در شرایط کنونی منطقه و با مجموعه فعلی بازیگران متخاصم فعال کار بسیار سختی است؛ حداقل یکی از این معیارها باید خط بخورد».
روزنامه ی نیویورک تایمز در مقاله ای با اشاره به انواع گزینه ها از جمله تشدید تحریم های اقتصادی، حملات سایبری و ارزیابی تجربه ی کاربرد آنها در انتهای آن نوشته است: بایدن در میانه یک انتخابات، با دو جنگ در راه است، او باید حمایت جمهوری اسلامی از حملات به آمریکایی‌ها را از کار بیاندازد – بدون اینکه جنگ دیگری آغاز شود.
نکته کوچک ولی اصلی که تحول عملیات آمریکا را تحت تاثیر دارد و یا میگزارد ،ناتوانی سیستم های الکترونیکی اخطار و شناسایی آمریکا در مقابل پهپاد نفوذی ” نیروهای به اصطلاح مقاومتی” در سوریه میباشد.
آمریکا نمی‌تواند به یک حمله موثر اقدام کند ،قبل از تصحیح این نقطه ضعف سیستمهایش .