بیشترافرادی که دست به خودکشی می زنند ویا درعمل این کاررا می کنند ضرورتا به دنبال مردن نیستند. آنها می خواهند از یک درد، مشکل ویا موقعیت های دشوار فرار کنند.
مرگی که ناشی ازخودکشی عمدی وتوسط خود شخص رخ می دهد، اقدامی آگاهانه درجهت نابودسازی خود می باشد. خودکشی عملی اتفاقی وبی معنی نیست بلکه راهی برای رهاشدن ازیک مشکل یا بحران است که شخص را به طور شدید رنج می دهد.
خودکشی با نیازهای برآورده نشده، احساس یاس ودرماندگی، تعارض های دوگانه در زندگی وفشارروانی غیرقابل تحمل رابطه مستقیم دارد. خودکشی یک اقدام فردی است که امکان دارد ازجانب شخص سربزند ودربروز آن عوامل اجتماعی نیزنقش اساسی دارند.
علل وعوامل خودکشی زنان کرد:
. تهمت وافترا وضرب وشتم وازدواج های تحمیلی ودلایل ناموسی
. وجود بافت سنتی ومردسالارانه درکردستان به خصوص در مناطق روستایی نشین
. درگیریها واختلافات خانوادگی
. ازدواج نامناسب که تفاوت سنی درآن فاحش است
. بیکاری دختران تحصیلکرده ونادیده گرفتن انتظارات آنها
. نگاه مردسالارانه جامعه سنتی به زن به عنوان دارایی
. تجاوز وآزار جنسی
. تعصب های سنتی ودینی درجامعه
. ازدواج های مکرر مردان
. نداشتن حق حضانت برای زنان
. نداشتن حق ازدواج بدون اجازه پدر یا برادر
زنان ودختران کرد با وجود این که پایه ی اصلی فعالیت اقتصادی در مناطق کردنشین را تشکیل می دهند، از موقعیت متناسب با این سهم خود برخوردار نیستند. مرد تصمیم می گیرد که آیا دختر، خواهریا همسرش به مدرسه برود، کاربکند یا هرجای دیگری برود. به این دلیل، نرخ سواد زنان ودختران کرد، به خصوص درمناطق روستایی، پایین ترین یا یکی از پایین ترین نرخ ها در سطح کشور است. وبه همان دلایل نیز شاخص های مراقبت پزشکی مانند نرخ بیماری ومرگ نوزادان ومرگ مادران پیش وبعد ازوضع حمل بسیار بالا است وفقرگرچه دربین مهاجران طبقه پایین و روستانشینان درکردستان فراگیراست بیشتر برزنان فشار می آورد.
زنان کرد برای تامین حقوق خود با چالشی مضاعف روبروهستند: به عنوان کردهایی که دریک جامعه به حاشیه رانده شده زندگی می کنند وبه عنوان زن در جامعه ای که عمدتا تحت حاکمیت سنت های پدرسالارانه است. درهردومورد، آنان تحت قوانین تبعیض آمیزبه سرمی برند. یکی ازعباراتی که غالبا از زنان مدافع حقوق بشر درنواحی کردنشین شنیده می شود این است: «ما هم زن هستیم، هم کرد، پس درجمهوری اسلامی ایران دواتهام داریم.»
مسائلی مانند مردسالاری و نوع بینشی که نسبت به جنس زن در کردستان وجود دارد، یکی از اساسی ترین دلایل تارنمای تاریخی و مرور وضعیت زنان در جامعه کردستان است. نارضایتی زنان از وضعیتی است که در آن قرار دارند نشان می دهد که زن در جامعه کردی همیشه ابزاری برای برآورده کردن امیال جنسی یا راحت طلبی مردان بوده است و دنیایی غیر از چارچوب منزل و مشغولیت به کارهای خانه و فرزند پروری و مسائل جنسی نداشته است. این نوع نگاه، دنیا را برای زنان کوچک کرده و عرصه را برای خودباوری در آنها تنگ کرده است. نبود خودباوری در میان زنان به مرورزمان آنها را منزوی کرده و دروضعیتی قرارداده که مرد فکر می کند زن در تصمیم گیری ها ناتوان است. این نوع بینش حتی در میان کسانی که به اصطلاح، مدرن اندیشه می کنند وجود دارد و به انواع مختلفی مانند مخالفت با کارزنان در بیرون از منزل، مخالفت با استقلال در تصمیم گیری، محدودیت، سرکوب و خشک کردن قوه استدلال در زنان وجود دارد. مطالعات روانشاختی نشان میدهد که عدم خودباوری و برخورد با دیوار ضخیم نمای “نمی توانم” در انسان وی را دچار نوعی یک نواختی، روزمرگی، افسردگی و انزوا می کند. یا اینکه حس توانمندی برای تغییر و نجات از وضعیت ناخوشایند را از وی می گیرد که نتیجه آن ناامیدی و پایان بخشیدن به زندگی خواهد بود.
روشن است که تبعیض و خشونت علیه زنان و دختران در مناطق کردنشین هم شیوع دارد و هم وسیعا نادیده گرفته می شود. برخی از زنان و دختران کرد برای فرار از خشونت و بدرفتاری، به افراطی ترین شکل خودزنی، یعنی خودسوزی، دست میزنند. که آن هم به وحشتناک ترین صورت با استفاده ازآتش بدون شک نشان دهنده ی اوج درد زنان کرد است که بایستی بدون اتلاف وقت چاره ای اساسی برای آن اندیشید. زنانی که خود را درمیان زبانه های آتش می افکند پیامی پراز درد وزجربه اجتماع مخابره می کنند که ضروری است به آن توجه شود.
ازدواج زودهنگام و اجباری
ازدواج اجباری وازدواج کودکان یکی دیگرازعوامل خودکشی زنان بحساب می آیند.جایگاه اجتماعی پایین زنان ونداشتن توانمندی اقتصادی را می توان دلیل وپیامد خشونت علیه آنان دانست. هر زن و دختری برای عقد ازدواج باید رضایت پدر(و در فقدان پدر، رضایت پدربزرگ پدری) خود را کسب کند.
برای نمونه دختری نوجوان ١۶ساله به نام سروه عبدی اهل سقز بعلت تبعیض جنسیتی وسنت مردسالارانه، وی را مجبوربه ازدواج می کنند که همین علت باعث می شود خود را دروضعیت ناتوانی ودرماندگی ببیند که تنها راهش به زندگی خودش ازطریق حلق آویزکردن پایان دهد.
ازدواج اجباری براساس قوانین بین المللی، ازجمله ماده ٢٣(٣) میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی ممنوع شده است که می گوید: «هیچ ازدواجی بدون رضایت آزادانه و کامل طرفین آن منعقد نمی شود.»
قتل ناموسی
دلایلی مثل آبرو وناموس نقش بسیار مهمی را ایفا می کند چرا که درجامعه سنتی ما تمام زندگی شخصی، رفتار واعمال زنان به نوعی به مسئله ی آبرو وحیثیت خانواده ربط داده می شود. زنان، ناموس مردان به شمار می آیند ومردان پاسدارهای آنان تا برباد داده نشود. همین باور کافی است تا به مردان اجازه دهد هرجنایتی رابه بهانه حفظ این ناموس مرتکب شوند.
همین مسئله دختر نوجوان ١۶ ساله اهل سرپل ذهاب باهویت فاطمه هواسی به دست برادر٣٣ ساله خود به دلیل ارتباط اینترنتی با یک پسربا اسلحه به قتل رسیده است. یا اینکه زنی دیگر به نام سرگل حبیبی ٣١ ساله در یکی از روستاهای سنندج به دست برادرهایش بخاطر مسائل ناموسی با ضربات چاقو به قتل رسید وی متاهل ومادردوفرزند است.
مقامات درمورد شکایات مربوط به تجاوز جنسی، قتل یا خودکشی زنان به ندرت حتی تحقیقات انجام میدهند. زنانی که از تجاوز جنسی شکایت کنند ممکن است خود دستگیر شوند وبه ارتکاب جرم زنا متهم گردند. در موارد نادری که متهمان به ارتکاب تجاوز تحت تعقیب قرارمی گیرند، آنان غالبا تبرئه میشوند یا به صورت نامتناسبی محکومیتهای خفیفی میگیرند که شدت جنایت را بازتاب نمیدهد. به طور خالصه، برای مرتکبان خشونت علیه زنان، مصونیت از مجازات شیوع دارد.
بموجب میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، مقامات ایران موظفند که «اقداماتی به منظور تضمین حقوق برابر زن و مرد در بهره گیری از همه حقوق مدنی و سیاسی مطروحه در این میثاق انجام دهند.» اصل برابری جنسیتی و به خصوص الزام به از بین بردن همه اشکال خشونت علیه زنان یک فرض اولیه قوانین حقوق بشری بین المللی است. وجود هنجارهای سنتی، مرسوم، مذهبی یا اجتماعی نباید از طرف حکومت برای اجتناب ازبرآوردن این تعهدات مورد استفاده قرار گیرد.
مقامات ایران همچنین متعهدند که کوشش لازم را برای از بین بردن خشونت علیه زنان در خانه و جامعه مبذول دارند. مقامات باید ترتیبی دهند که ایران قوانین، سیاست ها و برنامه هایی را داشته باشد که این حقوق را به رسمیت بشناسد و درعمل برای توانبخش کردن زنان به دسترسی به حقوق خود و محافظت زنان از بدرفتاری ها به کار گرفته شود و تضمینی ایجاد کند که کسانی که حقوقشان نقض میشود بتوانند خسارت و جبران مناسب دریافت کنند.
با استناد ازآمارواسناد سازمان جمعیت حقوق بشری کردستان درسال ٢٠٢٠ در شهرهای مختلف شرق کردستان ٧٩ نفرخودکشی(٢۴ مورد خودکشی زیر ١٨ سال) و١۴ نفر قتل ناموسی گزارش شده که نسبت به سال گذشته(خودکشی وخودسوزی ۴٣ نفروقتل ناموسی ٧ نفر)، روبه افزایش بوده است. البته این آماربه دلیل دسترسی نبودن رسانه های حقوق بشری درایران، آمار کاملی نبوده ویقینا آمارواقعی بیش ازاین می باشد.
آمارخودکشی درسال ٢٠٢٠
| تفکیک بر حسب استانها | دلیل خودکشی | نوع خودکشی |
| استان کردستان: ٢۵ مورد | مشکلات خانوادگی: ۵٠ مورد | حلق آویز: ٣۵ مورد |
| استان کرمانشاه: ٢٠ مورد | فقر و بیکاری: ٨ مورد | خوردن قرص: ١٧ مورد |
| استان ایلام: ١٣ مورد | عدم نمرە قبولی: ٢ مورد | پرتاب از پل: ۲ مورد |
| استان آذربایجان غربی: ٢١ مورد | تبعیض در اعطای حضانت فرزندانش: ١ مورد | پرتاب از بام خانه: ۱ مورد |
| مخالفت همسر برای دیدار با فرزندان: ١ مورد | خودسوزی: ۹ مورد | |
| نامعلوم:١٧ مورد | اسلحه: ۱ مورد | |
| نامعلوم: ۱۴ مورد |
