نویسنده یونانی واسیلیس واسیلیکوس متولد ۱۹۳۴، نویسنده و عضو پارلمان یونان است و در آتن زندگی می کند. او برای ایرانی ها هم نامی آشنا است. بیشتر با فیلم «زد» و موسیفی خاطره انگیزش. در دوران دیکتاتوری سرهنگ ها از سال ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۴ او مجبور شد به تبعید برود، کتاب های او در یونان ممنوع شد، از جمله معروف ترین رمان او، رمان واقعی “Z” که به بیش از ۲۰ زبان ترجمه شد و به چاپ رسید. این رمان در سال ۱۹۶۹ با ایو مونتان در نقش اصلی کنستانتین کاستا-گاوراس بر روی پرده ی سینما رفت. حالا حرف مشهور Z بر روی تانک های روسی نقش بسته است. او می گوید خشمگین و غمگین است، زیرا Z برای او به معنای «او زندگی می کند» است! گفتگوی کوتاه روزنامه ی آلمانی «تاتس» با واسیلیس وایسلیکوس را بخوانید:
تاتس: آقای واسیلیکوس، شما با رمان واقعی «Z» در سال ۱۹۶۶ یک قطعه از ادبیات جهان را نوشتید که اقتباس سینمایی آن توسط کوستا-گاوراس جایزه اسکار را دریافت کرد. اکنون Z به نماد حمله روسیه به اوکراین تبدیل شده است. نه تنها بر روی خودروهای نظامی روسیه نقش بسته است، بلکه برای تبلیغات جنگ در داخل و خارج از روسیه نیز استفاده می شود. چه احساسی دارید؟
Vasilis Vasilikos: وقتی حرف Z را روی تانک های روسی می بینم احساس انزجار و ناراحتی می کنم. زیرا Z نمادی علیه حکومت یونانی بود که در ۲۱ آوریل ۱۹۶۷ با تانک دیکتاتوری خود را در کشور من برقرار کرد. همانطور که گفته شد، Z مخالف “فلسفه” تانک بوده و هست!
بر اساس اطلاعات رسمی روسیه، Z مخفف “!Za Pobedu”، در انگلیسی: “For Victory” است. Z برای شما چیست؟
Z حرفی است که مدتها قبل از نوشتن کتابم آن را دوست داشتم زیرا نماد قطارهای فرانسه بود و می‌توانستید آن را در تمام ایستگاه‌های قطار ببینید. پس از انتشار کتاب و فیلم کاستاس-گاوراس در سال ۱۹۶۹، Z تبدیل به نمادی از زندگی و مبارزه گریگوریس لامبراکیس شد، نماد جهانی صلح نیز شد. Z مخفف کلمه یونانی مدرن “Zeí” و به معنای “او زندگی می کند” است.
– آلبوم خصوصی
کتاب شما به ترور گریگوریس لامبراکیس، نماینده چپگرای پارلمان در پی تظاهرات صلح در تسالونیکی در ماه مه ۱۹۶۳ پرداخته است. او یک صلح طلب سرسخت بود، اینطور نیست؟
بله او بود اتفاقاً عنوان اصلی “Z” نبود بلکه “O Lambrakis Zei” بود. ذکر نام لامبراکیس برای من خیلی جالب به نظر می رسید، اما در پاییز ۱۹۶۶ تصمیم گرفتم نام آن را “Z” بگذارم. آن هم در آستانه دیکتاتوری، زمانی که فضای سیاسی در یونان بسیار متشنج بود. چند دهه بعد، باغبانی از شهرداری پریستری در آتیکا به من گفت که در یک زمان به طور تصادفی گل های یک باغچه ی گل شهری را به شکل Z چیده است. به همین دلیل از سوی مافوق خود به شدت مورد توبیخ قرار گرفت و آنها او را به انگیزه های افراطی سیاسی متهم کردند. حکومت نظامی در نهایت استفاده از حرف Z را ممنوع کرد.
پس از دیکتاتوری، از جمله رئیس اتحادیه نویسندگان یونان و سفیر یونان در یونسکو بودید. شما از سال ۲۰۱۹ عضو پارلمان یونان برای حزب چپ سیریزا هستید. شما اکنون ۸۷ ساله هستید. امید شما به آینده چیست؟
امید ربطی به سن ندارد، امید ربطی به وجود سختی ها هم ندارد. امید یک نیروی زندگی است. نمی توانم خودم یا دنیایی را بدون امید تصور کنم. و ایده های چپ همچنان تنها امید من است.
زد تانک های روسی به معنی سرزمین پدری است. زمین در زبان روسی زملیا ست.