طی ماه‌ها و هفته‌های گذشته، روسیه و اوکراین، یکدیگر را به دخالت در حمله به بزرگترین تاسیسات هسته ای اروپا متهم کرده اند. این در حالی است که جامعه جهانی نسبت به وقوع فاجعه بزرگ هسته‌ای در صورت عدم کنترل اوضاع و تداوم حملات متقابل میان طرفین، هشدار داده است. با وجود ادامه اشغال نیروگاه و درگیری‌های نظامی در اطراف آن این تاسیسات همچنان با کمک متخصصان و تکنیسین‌های اوکراینی به کار ادامه می‌دهد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در نشست شورای امنیت، با در نظر گرفتن نتایج به دست‌آمده از ماموریت آژانس در نیروگاه زاپروژیا، خواستار ایجاد “منطقه امن هسته‌ای” در اطراف بزرگترین نیروگاه اتمی اروپا شد.
به گزارش ار. اف. ای، به گفته مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آژانس، از ابتدای منازعه، امنیت هسته‌ای در تأسیسات اتمی در اوکراین را رصد کرده و با ستاد بازرسان اوکراینی در تماس بوده و به‌روزرسانی‌های مکرر را از طریق اینترنت دریافت کرده است.
گروسی، با تحمل ناپذیر توصیف کردن وضعیت نیروگاه‌های هسته‌ای اوکراین، گفت: «بهترین اقدام برای تضمین ایمنی و امنیت تاسیسات هسته‌ای اوکراین، پایان دادن به درگیری‌های مسلحانه در این کشور است…ما آماده‌ایم رایزنی‌هایی را که منجر به ایجاد منطقه ایمن هسته‌ای در نیروگاه زاپروژیا می‌شود، بلافاصله آغاز کنیم.»
مدیرکل آژانس، همچنین بر لزوم انجام “اقدامات موقت فوری” برای جلوگیری از وقوع فاجعه هسته‌ای ناشی از عملیات نظامی، تاکید کرد.
بنا بر گزارش رویترز، در گزارش آژانس که سه‌شنبه، ششم سپتامبر منتشر شد نیز ضمن تاکید بر این درخواست، اوضاع کنونی نیروگاه و مناطق اطراف آن “غیرقابل ادامه” توصیف شده است. در این گزارش که بر پایه بازدیدها و ارزیابی بازرسان تنظیم شده، تاکید می‌شود که هر دو طرف باید درباره برقراری منطقه امن توافق کنند تا از صدمه دیدن جدی تاسیسات و نشت مواد رادیواکتیو از آن جلوگیری شود.
بنابر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، با توجه به محدودیت ها، پرسنل تحت فشار شدید قرار دارند و این مسئله، خطر بروز خطای انسانی را افزایش می‌دهد.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، سه‌شنبه شب، از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی استقبال کرده و اشاره این نهاد به اشغال نیروگاه از سوی نیروهای روسیه را مثبت دانست. وی همچنین تاکید کرد که اگر منظور ایجاد “منطقه‌ای غیرنظامی” باشد کی‌یف از آن حمایت خواهد کرد.
از طرف دیگر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز چهارشنبه اظهار داشت که مسکو از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره این گزارش توضیح خواسته است. چرا که به گفته وی “چندین مورد سوال‌برانگیز در این گزارش وجود دارد.”
روسیه با باقی ماندن دو بازرس آژانس به طور مستمر در نیروگاه زاپوریژیا موافقت کرده است.
بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنجشنبه گذشته حدود شش ماه پس از تصرف نیروگاه اتمی زاپوریژیا در حومه شهر انرهودار در جنوب شرق اوکراین برای بازدید از نیروگاه در این مجموعه صنعتی حضور یافتند. بازدید بازرسان آژانس از نیروگاه اشغال شده در اوکراین پس از چند هفته مذاکره ممکن شد.
