اقتصاد روسیه در بازه جنگ! – اردشیر قلندری

جنگ گرچه برای هیات حاکمه و اولیگارشی کشور سود هنگفت می آفریند، برای مردم یا به دیگر سخن ۹۹% جامعه که ناخواسته درگیر جنگ می شوند فقر به همراه دارد.

تجاوز نظامی روسیه در فوریه سال ۲۰۲۲ در این میان با همه شعارهای فریبنده “نازی زدایی، دِ میلیتاریسم، انهدام باندهای اکرائین”….مستثنی نشد، روسیه اسیر فقری گردید که اینک حقیقت خود را به نمایش می گذارد.

درآمد خزانه داری کشور به شدت سقوط کرده است. در همین راستا، روزنامه فایننز می نویسد: که دولت روسیه همواره به سوی فاجعه بودجه فدرال میرود که امسال باید ۱۰ تریلیون روبل را برای جنگ و ارگانها و موسسات دولتی هزینه کند.

در ژانویه تا آوریل، درآمد خزانه ۲۲ درصد سقوط کرد و سقوط درآمدهای نفت و گاز تا ۵۲ درصد شتاب گرفت. وزارت دارایی فدراسیون روسیه با جمع آوری ۷.۸ تریلیون روبل مالیات، ۱۱.۲ تریلیون هزینه کرد – ۲۶٪ بیشتر ازسال پیش.

در نتیجه، یک “سیاه چاله” به مبلغ ۳.۴ تریلیون روبل در امور مالی فدرال شکل گرفت. یعنی سه بودجه سالانه استان مسکو، ۱۱ بودجه سالانه استان نووسیبیرسک و ۶۰ سال درآمد مالیاتی به بودجه مناطق فقیر مانند Khakassia  یا جمهوری Tyva است.

تخفیف در نفت و «خودکشی» گازپروم که تنها بازار عمده صادراتی خود را در اروپا از دست داد، ورودی درامدهای رانت مواد خام که بودجه را تغذیه می‌کرد، تخته کرد. آنتون سیلوانوف، وزیر دارایی روسیه در ماه آوریل شکوه کنان افزود که کسری برنامه ریزی شده بالغ بر ۲ درصد تولید ناخالص داخلی میگردد.

در همین راستا، اگور سوسین، مدیر عامل بانک خصوصی GPB Private Banking تخمین می‌زند که در واقع، این «سیاه چاله» سالانه می‌تواند به ۴ درصد تولید ناخالص داخلی یا تقریباً به ۶ تریلیون روبل برسد.

تحلیلگران MMI خاطرنشان می کنند که در مجموع، در ۱۲ ماه گذشته، دولت ۸ تریلیون روبل بیشتر از مالیات جمع آوری شده هزینه کرده است.

برهمین مبنا، هشدار می دهند: «هنوز ذخایری وجود دارد»، اما وقتی آنها تمام شوند، «فاجعه رخ خواهد داد»، برپایه این هشدار: پس از اعمال تحریم ها، ۱۰۰ میلیارد دلار یوان چین، تمام ارزی است که از ۶۰۰ میلیارد دلار ذخایر طلا در اختیار بانک مرکزی باقی مانده است، که روزگاری چهارمین ذخایر در جهان بود.

جانیس کلوگه، محقق مؤسسه آلمانی مسائل امنیت بین‌المللی، با اشاره به داده‌های سیستم بودجه الکترونیک چنین ارزیابی میکند. بودجه ی که روسیه برای تأمین مالی ارتش، در جنگ با اوکراین هزینه میکند، تا اوایل ماه مه از ۳ تریلیون روبل فراتر خواهد رفت.

به گفته وزارت دارایی فدراسیون روسیه، تا ۱۵ماه مه، تنها جهت اقلام باز در بخش “صنایع دفاع ” ۷۸۹.۸ میلیارد روبل از بودجه کشور هزینه شده است. Kluge اشاره می کند که به این مبلغ، باید هزینه های مخفی بیشتری اضافه کنید – ۳ تریلیون روبل، که ۸۰٪ (۲.۴ تریلیون روبل) آن به ارتش اختصاص می یابد.

بنابراین، به طور میانگین، هر ماه این جنگ حدود ۷۲۰ میلیارد روبل هزینه دارد. رقم فوق دو بودجه سالانه استانهای ثروتمندی مانند Yamalo-Nenets یا Khanty-Mani خودمختار (۳۳۰ میلیارد روبل) یا ۸ بودجه سالانه مناطق فقیر مانند مناطق Bryansk یا ولادیمیر (۹۰ میلیارد روبل) هستند.

هر روز، ماشین نظامی حدود ۳۰ میلیارد روبل “می بلعد” – مبلغی قابل مقایسه با آنچه که فقیرترین مناطق در یک سال برای خزانه کشور ارسال می کنند. به عنوان مثال، درآمد منطقه خودمختار یهودی در سال ۲۰۲۳ تنها ۱۹.۳ میلیارد روبل وKalmykia    24.9 میلیارد روبل،Ingushetia   35.9میلیارد روبل بوده است.

 وزارت دارایی ۵ تریلیون روبل به بودجه ۲۰۲۳ تحت عنوان “دفاع ملی” اختصاص داده است و تا اواسط ماه مه دو سوم این مبلغ را هزینه کرده است. هزینه های نظامی سه برابر بیشتر از اعتبارات حمایتی اقتصاد ملی و ۶ برابر مبلغی استکه از خزانه داری فدرال برای آموزش و بهداشت تخصیص داده می شد.

در ژانویه و فوریه، تزریق پول به ارتش و کارخانه‌های دفاعی، که دستور افزایش شدید تولید تانک و گلوله‌های موشکی را دارند، به تقریباً یک تریلیون روبل در ماه رسید، طبق داده‌های وزارت دارایی (این مبالغ، با در نظر گرفتن هزینه “پنهان”، فقط برای دو ماه سال ۲۰۲۳ است) . در مقایسه با ماه های مشابه سال ۲۰۲۲، زمانی که هنوز ارتش در مرز اوکراین ایستاد و آماده حمله میشد و مقامات روسی طرح شروع جنگ را انکار کردند، هزینه های دفاعی ۲۸۲ درصد افزایش یافته است.

بخشی از این هزینه ها پیش پرداخت به شرکت های مجتمع نظامی-صنعتی است که رئیس جمهور ولادیمیر پوتین خواستار تولید سلاح های بیشتر و بهبود فوری ویژگی های آنها شد.

پوتین در پایان ماه دسامبر در دانشکده وزارت دفاع به صراحت گفت: “ما هیچ محدودیتی در تامین مالی نداریم.” در نتیجه، بودجه به شدت مخارج را افزایش می‌دهد، در حالی که وضعیت درآمد بدتر می‌شود. رود‌های رانت مواد خام به دلیل تحریم‌ها و قطع صدور گاز به کشورهای اروپایی کم‌عمق شده‌ و درآمدهای غیرنفتی و گازی در شرایط رکود اقتصادی کاهش می‌یابند.

به گفته وزارت دارایی، از ژانویه تا آوریل، درآمدهای مالیاتی نفت و گاز به نصف کاهش یافت، کل درآمدها ۲۲ درصد کاهش یافته و کسری بودجه به ۳.۴ تریلیون روبل رسید که از برنامه کل سال فراتر رفته است.

همزمان، تنها در ماه آوریل، حفره خزانه از یک تریلیون روبل فراتر رفت و کاهش درآمد نفت و گاز پس از ۴۳-۴۶ درصد از ژانویه تا مارس، به ۶۴ درصد افزایش داشت.

تلاشی اقتصاد روسیه همانند اقتصاد رژیم ولایی حاکم بر ایران بصورت ماهانه میباشد، برای نمونه طبق آمار وزارت دارایی فدراسیون روسیه، از ژانویه تا آوریل، درآمدهای مالیاتی نفت و گاز به نصف کاهش یافت و به ۲.۳ تریلیون روبل، و کل درآمدها – ۲۲٪، به ۷.۸ تریلیون رسید. همزمان مخارج بودجه ۱.۴ برابر بیشتر از درآمدها بود و در نتیجه تا آغاز ماه مه، حفره ی ۳.۴ تریلیون روبلی در خزانه ایجاد شده است.

سیلوانوف توضیح داد که درآمدهای کالا به دلیل “شرایط بازار” و تخفیف هایی که شرکت های نفتی باید به خریداران بدهند، از طرح عقب مانده است. با این حال، او به رئیس جمهور اطمینان داد: عدم تعادل “موقت” است، برنامه کسب درآمد تا ۳۰ درصد و برای هزینه ها تا  39 درصد انجام شده است، شکاف فوق در ماه های آینده سال برطرف خواهد شد”.

پوتین نیز همزمان به وزیر اطمینان داد: هیچ مشکلی برای پر کردن بودجه وجود ندارد. روسیه از ماه آوریل به طور داوطلبانه تولید نفت خود را کاهش داده است، به ویژه برای کاهش تخفیف های نفت اورال که در زمستان به ۳۵ دلار یا بیشتر در هر بشکه می رسید.

پوتین همچنین گفت: “همه اقدامات ما، از جمله اقدامات مربوط به کاهش داوطلبانه تولید، دقیقاً با نیاز به حفظ یک محیط قیمتی معین در بازارهای جهانی در گفتگو و تماس با شرکای اوپک پلاس مرتبط است”.

مطابق داده های وزارت دارایی، میانگین قیمت نفت اورال در ماه آوریل ۲۳ درصد افزایش یافت و از ۵۸ دلار در هر بشکه فراتر رفت. علیرغم این، کاهش درآمدهای نفت و گاز از ۴۳ تا ۴۷ درصد در ژانویه تا مارس به ۶۴ درصد افزایش یافت.

یگور سوسین، مدیر عامل بانک خصوصی  GPBگفت، در لایحه قانون کسری بودجه را ۲٪ از تولید ناخالص داخلی یا ۲.۹ تریلیون روبل را پیش بینی می کند، اما در واقعیت این حفره می تواند دو برابر بزرگتر یعنی ۴٪ از تولید ناخالص داخلی باشد. Finam   پرتال مالی و بروکر کریدیت سرویس (BCS) اندازه آن را ۴-۵ تریلیون روبل تخمین می زنند.

الکساندر ایزاکوف، اقتصاددان روسیه و کشورهای مستقل مشترک المنافع در بلومبرگ اکونومیکس می‌گوید: برای تطبیق با این طرح، بودجه باید برای هشت ماه باقی‌مانده هزینه‌ها را به کمتر از سطح سال گذشته کاهش دهد.

این کارشناس خاطرنشان می کند که در مواجهه با افزایش هزینه های دفاعی به دلیل جنگ با اوکراین و همچنین در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۴ که به طور سنتی پول بین رای دهندگان فقیر توزیع می شود، انجام این کار دشوار خواهد بود.

سود خالص گازپروم طبق استانداردهای گزارشهای مالی بین المللی برای سال ۲۰۲۲ تا ۴۱ درصد کاهش یافته است.

پوتین از مزایای بی سابقه هزینه های جنگ و تسلیحات برای اقتصاد خبر داد.

رئیس جمهور ولادیمیر پوتین گفت که هزینه های بی سابقه برای ارتش، برای به انقیاد گرفتن اوکراین، و تولید تسلیحات برای کارزار طولانی در اوکراین، از نقطه نظر توسعه اقتصادی موجه است.

تا اواسط ماه مه، دولت بیش از ۳ تریلیون روبل را تحت عنوان “دفاع ملی” با استفاده از دو سوم بودجه نظامی سالانه هزینه کرده است. به طور متوسط، “ماشین نظامی” هر روز ۳۰ میلیارد روبل می خورد و تا پایان سال، هزینه های آن به ۵ تریلیون روبل می رسد.

پوتین تاکید کرد: «به طور کلی، این هزینه خود را از منظر اقتصادی توجیه می‌کند.» نرخ بیکاری به پایین‌ترین حد تاریخی (۳.۳ درصد) کاهش یافته است، تورم کمتر از بسیاری از کشورهای غربی (۲.۹ درصد) است و درآمد واقعی قابل مصرف روس ها به رشد متوسط ​​بازگشته است. پوتین گفت: «روندهای مثبت اقتصاد کلان در حال شتاب و قدرت گرفتن هستند. در آوریل امسال، تولید ناخالص داخلی ۳.۳ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد کرده است. در زیر ما تلاش میکینم همه انچه را که پوتین جهت فریب عوام گفته است بشکافیم و با ارقام ثابت کنیم که چنین نیست.

مسکو تایمز گزارش می دهد: که با افزایش «صورت حساب» جنگ در اوکراین و کاهش درآمدها به دلیل تحریم ها و مشکلات صادرات نفت و گاز، بودجه روسیه به طور فزاینده ای کاهش می یابد.

کارشناسان موسسه گیدار بر اساس داده های سیستم بودجه الکترونیکی محاسبه کردند، که طبق نتایج ژانویه تا مه، هزینه های مخفی خزانه داری فدرال نسبت به سال گذشته تقریبا ۱۰ برابر افزایش یافت.

در پنج ماه گذشته در رژیم فوق محرمانه، بدون گزارش به عموم در مورد هزینه ها، دولت ۳.۸۹۲ تریلیون روبل هزینه کرده است. یک سال قبل، تنها ۴۱۴ میلیارد روبل بود و در ژانویه- مه قبل از جنگ ۲۰۲۱ – ۴۰۵ میلیارد را شامل میشده است.

در نتیجه رشد ۳.۴۷۸ تریلیون روبلی در طول سال، حجم مخارج مخفی تقریباً به یک سوم بودجه رسید، که تا پایان ماه مه، رقم آن از ۱۳.۲۲۹ تریلیون روبل گذشت، که نسبت به سال گذشته از ۲.۶۵۸ تریلیون (۲۵درصد) بیشتر بوده است.

یانیس کلوگه، محقق مؤسسه آلمانی مسائل امنیت بین‌الملل، به یاد می‌آورد که از نظر تاریخی، حدود ۸۰ درصد از اعتبارات «بسته» برای تأمین مالی ارتش و نظام دفاعی دولتی (ماده «دفاع ملی») صرف می‌شود.

بنابراین، مخارج نظامی مخفی تا پایان ماه مه می تواند به ۳.۱ تریلیون روبل برسد. و با در نظر گرفتن هزینه های باز (۸۸۴ میلیارد روبل)، کل هزینه های ارتش و تولید سلاح تا پایان ماه مه به ۴ تریلیون روبل رسیده است.

مخارج فوق ۳۸ درصد بیشتر از بودجه فدرال تخصیص یافته برای تأمین مزایای اجتماعی جمعیت (۲.۹۸۶ تریلیون روبل)، سه برابر بیشتر از هزینه های حمایت از اقتصاد ملی (۱.۲۶۹ تریلیون روبل) و تقریباً ۶ برابر بیشتر از تخصیص بودجه برای آموزش و مراقبت های بهداشتی (حدوداً هر کدام ۷۰۰ میلیارد روبل) است.

در مقایسه با سال گذشته، هزینه های دفاعی بودجه تقریباً ۸۰ درصد یا ۱.۸ تریلیون روبل افزایش داشت، در حالی که درآمدهای مالیاتی به شدت کاهش یافته است.

در پنج ماه، خزانه داری فدرال ۹.۸۱۸ تریلیون روبل جمع آوری کرد، در حالی که یک سال قبل ۱۹٪ بیشتر بود – ۱۲.۰۴۳ تریلیون.

پس از آنکه شرکت‌های نفتی وادار شدند تخفیف‌های دو رقمی برای خریداران در هند و چین اعمال کنند و صادرات گاز به بازار کلیدی اروپا تا سطح دهه ۱۹۷۰ سقوط کرد، درآمدهای نفت و گاز از ۵.۶۵۸ به ۲.۸۵۳ تریلیون روبل کاهش یافته است.

تا اوایل ژوئن، کسری بودجه شامل ۳.۴ تریلیون روبل می شد. کارشناسان مؤسسه گیدار معتقدند، برنامه سالانه وزارت دارایی در سطح ۲.۹ تریلیون – به احتمال زیاد، نمی تواند تاب بیاورد.

به گفته کارشناسان این موسسه، تا پایان سال “حفره” خزانه به ۴ تریلیون روبل یا حدود ۲.۵٪ از تولید ناخالص داخلی افزایش خواهد یافت. مؤسسه گیدار هشدار می دهد: “در طول سال هیچ روزنه ای قابل توجهی وجود جهت تامین مالی  کسری بودجه موجود نیست. رویهم رفته، “بابت مساله ژئوپلیتیک، در افق میان مدت، امکان ارزیابی پایداری، در بودجه میسر نمی باشد و ممکن است وضعیت در اوایل سال آینده به سمت بدتر شدن تغییر کند.