درخواست سوئد برای پیوستن به پیمان نظامی ناتو که تقریبا دو سال است که هر بار به تعویق می‌افتاد، با چراغ سبز پارلمان مجارستان توانست آخرین مانع را پشت سر بگذارد و به دو قرن سیاست دوری از از ائتلاف های نظامی خاتمه دهد.
کشور سوئد بیش از ۲۰۰ سال است که از هر گونه ائتلاف نظامی فاصله گرفته است و مدت مدیدی بود که عضویت در ناتو را هم رد می‌کرد؛ اما پس از چرخش به راست در سیاست داخلی و تهاجم گسترده روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، سیاست دیرینه عدم تعهد خود را کنار گذاشت و همراه با همسایه خود یعنی فنلاند، تصمیم گرفت برای پیوستن به ائتلاف درخواست دهد.
البته بعد از پایان جنگ سرد، هم سوئد و هم فنلاند روابط مستحکمی با ناتو برقرار کرده بودند، اما افکار عمومی در این دو کشور به شدت با عضویت کامل در ناتو مخالف بودند، تا اینکه آرایش سیاسی در این دو کشور به راست چرخید و جنگ در اوکراین در جامعه ی فنلاند و سوئد شرایط ذهنی و فرصت ورود به ناتو را فراهم ساخت.
تا پیش از این، سیاست عدم تعهد به عنوان بهترین راهکار جلوگیری از ایجاد تنش با همسایه قدرتمند آنها یعنی روسیه، در منطقه دریای بالتیک تلقی می‌شد. اما جنگ اوکراین باعث تغییر چشمگیری در هر دو کشور شد و نظرسنجی‌ها حاکی از افزایش نگرانی مردم و تمایل به عضویت در ناتو بود.
اینگونه بود که احزاب سیاسی در فنلاند و سوئد روی این سیاست تمرکز کردند که به تضمین‌های امنیتی نیاز است و تنها راه آن هم این است که به عضویت کامل در ائتلاف ناتو تحت رهبری ایالات متحده بپیوندند.
حالا سوئد؛ کشوری که در صنایع نظامی ازجمله ساخت زیردریایی غیراتمی و جنگنده چندمنظوره از توانمندی درخور توجهی برخوردار است و جایگاه استراتژیکی در دریای بالتیک دارد، در آستانه پیوستن به ناتو قرار گرفته است.
پیوستن سوئد به جمع ناتو باعث می‌شود که دور تا دور دریای بالتیک توسط کشورهای عضو احاطه شود و اتحاد آنها در این منطقه مهم راهبردی بیشتر تقویت شود.
دریای بالتیک برای روسیه حکم یک مسیر دریایی برای دسترسی به شهر سن پترزبورگ و منطقه کالینینگراد را دارد.
روز دوشنبه ۲۶ فوریه ۲۰۲۴ (هفتم اسفند ۱۴۰۲) پارلمان مجارستان به عضویت سوئد در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی رأی مثبت داد و به این ترتیب پس از نزدیک به دو سال کشمکش و انتظار، آخرین مانع بر سر راه عضویت سوئد در ناتو برداشته شد. در مرحله بعد، مصوبه قانون‌گذاران مجاری به ریاست‌جمهوری می‌رود و رئیس‌جمهور پنج روز فرصت دارد تا آن را امضا کند و بر اساس پروتکل مرسوم ناتو، موافقت کشورش را رسما به وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کند؛ سپس عضویت سوئد در ناتو نهایی و تکمیل خواهد شد و به‌عنوان سی‌ودومین عضو، به این سازمان نظامی-امنیتی خواهد پیوست.
سه روز قبل از تصویب موضوع عضویت سوئد در ناتو در پارلمان مجارستان با ۱۸۸ رأی موافق در برابر شش رأی مخالف، روز جمعه چهارم اسفند (23 فوریه)، اولف کریسترسون نخست‌وزیر سوئد، با ویکتور اوربان همتای مجاری خود، در بوداپست ملاقات کرد. در جریان این دیدار دو کشور یک توافق نظامی را به امضا رساندند که به موجب آن سوئد قول فروش چهار فروند جنگنده چندمنظوره گریپن (Gripen) که پیش‌تر ۱۴ فروند از آن را به مجارستان فروخته بود، به این کشور داد. سوئد و فنلاند هر دو به صورت هم‌زمان درخواست خود را برای عضویت به ناتو ارائه کرده بودند. بعد از پیوستن فنلاند به ناتو در سال گذشته، با وجود موافقت کشورهای عضو ناتو با عضویت سوئد در این ائتلاف، دو کشور ترکیه و مجارستان بر سر این روند مانع‌تراشی کردند. ترکیه پناه‌دادن و عدم استرداد مخالفان خود از گروهک پ‌ک‌ک از سوی سوئد و تحریم تسلیحاتی کشورش از جانب استکهلم را دلیل مخالفت خود معرفی می‌کرد که با مذاکرات دو کشور موضوع نهایتا حل‌وفصل شد. دولت راست‌گرای مجارستان دلیل مشخصی برای مخالفت خود نداشت؛ زیرا بوداپست عمدتا با تصمیمات دیگر کشورهای غربی و اتحادیه اروپا سر ناسازگاری دارد و همواره ساز ناکوک می‌زند. صرفا انتقادات سوئد از وضعیت نامطلوب دموکراسی در مجارستان بهانه‌ای شده بود تا این کشور عضویت سوئد را وتو کند؛ اما طبعا در پس پرده موضوع دیگری وجود داشت و آن گرایش نسبی بوداپست به مسکو در قیاس با دیگر کشورهای اروپایی و مواضع متفاوتش در قبال حمله روسیه به اوکراین بود. در نهایت راه برای الحاق سوئد به ائتلاف هموار شد و در واقع حمله روسیه به اوکراین به ۲۰۰ سال بی‌طرفی نظامی و عدم تعهد سوئد پایان داد؛ بنابراین از این منظر تحول اخیر شکستی برای روسیه به حساب خواهد آمد. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، در واکنش به این تحول اظهار کرد: این رویداد ما را قوی‌تر و امن‌تر خواهد کرد. عضویت سوئد در ناتو با وجود اینکه یک قدرت متوسط به حساب می‌آید، برای این سازمان یک امتیاز بزرگ است. به لحاظ ژئوپلیتیکی با الحاق سوئد، دریای بالتیک گذرگاه خطوط انرژی نورد استریم و جغرافیای بنادر مهم اروپایی، کاملا در سیطره ناتو قرار می‌گیرد و به ترتیب کشورهای فنلاند، استونی، لتونی، لیتوانی، لهستان، آلمان، دانمارک و سوئد همگی به‌عنوان اعضای ناتو حلقه‌های زنجیره ناگسستنی امنیت دریای بالتیک را تشکیل می‌دهند. از همین رو است که از دریای بالتیک به‌عنوان دریای ناتو یاد می‌شود و این تهدیدی جدی برای امنیت روسیه است که از طریق خلیج فنلاند و مرزهای کالینینگراد بر این دریا احاطه دارد.
مزیت نسبی قدرت نظامی سوئد
سوئد به نسبت جمعیت ۱۰.۵ میلیون‌نفری و مساحتی بالغ بر
۴۵۰ هزار کیلومترمربع، تولید ناخالص داخلی ۶۰۰ میلیارددلاری
(و ۶۰ هزار دلار سرانه GDP)، قدرت بسیار مهمی در شمال اروپا به حساب می‌آید. ناوگان دریایی سوئد ۱۸۶ فروند کشتی و پنج زیردریایی دارد
(armedforces.eu). (رویترز زیردریایی‌ها را چهار فروند برشمرده که با تحویل دو فروند زیردریایی فوق پیشرفته جدید و از رده خارج‌شدن یک فروند قدیمی، شمار آنها در آینده نزدیک به پنج فروند خواهد رسید). زیردریایی‌های کلاس «گوتلاند» سوئد از پیشرفته‌ترین زیردریایی‌های غیراتمی (دیزلی) هستند که می‌توانند بیشتر از حد معمول در زیر آب مانده و شناسایی نشوند. یورو نیوز در گزارشی در این زمینه در تاریخ سوم جولای ۲۰۲۳ (۱۲ تیرماه ۱۴۰۲) می‌نویسد: «اغلب زیردریایی‌های متعارف با باتری کار می‌کنند و بیشتر آنها باید بعد از چند روز دوباره به سطح آب بازگردند تا موتورهای دیزلی آنها باتریها را شارژ کنند؛ اما زیردریایی‌های سوئدی در مخازن خود اکسیژن مایع دارند تا موتورهای دیزلی را در زیر آب برای شارژ مجدد باتریها فعال کنند؛ بنابراین می‌توانند برای مدت طولانی‌تری در زیر آب بمانند و خطر شناسایی را کاهش دهند». فناوری حذف صدا برای شناسایی‌نشدن در زیردریایی‌های سوئدی بی‌رقیب است و هیچ کشوری به پای آن نمی‌رسد. ظاهرا تجهیزات نظامی آمریکا نیز قادر به ردیابی و شناسایی نسل جدید آنها نیست. تولید زیردریایی پیشرفته موسوم به بلکینگه آ ۲۶ (Blekinge) نیز تحول بزرگی در صنعت نظامی سوئد خواهد بود (برنامه تولید دو فروند تا سال ۲۰۲۸) که با طول ۶۵ متر از توانایی ۱۸ روز غواصی بدون وقفه در زیر آب برخوردار بوده و امکان جابه‌جایی وزنی تا دو هزار تن در سطح را دارد (nationalinterest.org).
آن‌گونه که رویترز می‌نویسد، عمق دریای بالتیک که برخی در محافل دریایی آن را «چمنزار سیل‌زده» می‌نامند، عمق متوسطی در حدود ۶۰ متر است که برای زیردریایی‌های هسته‌ای که بخش عمده‌ای از ناوگان زیردریایی روسیه و همه نیروی دریایی ایالات متحده را تشکیل می‌دهند، بسیار کم است و این مزیتی برای زیردریایی‌های سوئدی است که بعد از این در خدمت قدرت نظامی ناتو خواهد بود. در بخش نیروی هوایی نیز سوئد ۹۴ فروند جنگنده چندمنظوره گریپن دارد. استکهلم پیش از این شمار درخور توجهی از همین نوع جنگنده را وارد ساختار نظامی ناتو کرده است. سوئد همچنین ۲۵ هزار نیروی نظامی دارد که افزایش شمار آنها به صد هزار نفر تا سال ۲۰۳۰ در دستور کار قرار دارد. در مجموع می‌توان گفت با عضویت دو کشور فنلاند و سوئد در ناتو و موقعیت ژئوپلیتیکی آنها تا حد درخور توجهی زمین بازی به نفع ناتو تغییر یافته است. فنلاند با هزارو ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با روسیه عملا مرز ناتو و این کشور را افزایش داده و زیرساخت‌های آن در خدمت تحرکات زمینی ناتو قرار گرفته است. ناوگان دریایی مدرن سوئد نیز با تجربه طولانی صد‌ساله در آبراه بین‌المللی بالتیک بعد از این در خدمت اهداف ناتو خواهد بود.
واکنش روسیه تا کنون چگونه بوده است؟
جای تعجب ندارد که مسکو نسبت به تصمیم سوئد و فنلاند برای کنار گذاشتن سیاست دیرینه عدم تعهد و تلاش برای عضویت در ناتو واکنش منفی نشان داده و نسبت به اقدامات متقابلی که معلوم نیست چه هستند هشدار داده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در واکنش به گام‌های پایانی برای عضویت سوئد در ناتو گفت: روسیه از نزدیک فرایند عملی عضویت سوئد در ناتو را زیر نظر خواهد گرفت و بر این اساس گام‌های متقابلی را با ماهیت نظامی-فنی برخواهد داشت.
ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه چهارشنبه در نشستی خبری افزود: آنچه که سوئد در این بلوک نظامی انجام خواهد داد، را از نزدیک رصد خواهیم کرد و واکنشی متناسب با آن را خواهیم داشت.
این دیپلمات روس از سلاح‌ها و تجهیزاتی که در خاک سوئد پس از عضویت در ناتو ظاهر خواهد شد، چگونگی آرایش نیروهای نظامی و استراتژی ناتو در این کشور به عنوان معیارهای تأثیرگذار در واکنش متقابل روسیه به این موضوع یاد کرد.
زاخارووا گفت: پیوستن سوئد به ناتو و چشم‌پوشی استکهلم بر تاریخ ۲۰۰ ساله عدم تعهد در حوزه نظامی که عامل مهمی در حفظ ثبات در بالتیک و شمال اروپا بود، ناگزیر این بخش از قاره را از منطقه ثبات و همکاری به منطقه مقابله بالقوه تبدیل می‌کند.
وی ادامه داد: عضویت سوئد در ناتو منجر به از دست دادن قابل توجهی از حاکمیت ملی برای استکهلم خواهد شد، همچنین نمی‌توان فراموش کرد که پیوستن سوئد به ناتو با ادامه رویکرد ضد روسی رهبری سیاسی و نظامی سوئد همراه است.
سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در ادامه گفت: عامل اصلی این رویکرد ضد روسی سوئد در خارج از این کشور است؛ این خود سوئدی‌ها نیستند که انتخاب می‌کنند، بلکه این انتخاب برای آنها از بیرون کشور انجام شده است
در ارتباط با پیوستن فنلاند به ناتو سرویس‌های امنیتی این کشور در ماه اکتبر اعلام کردند که روابط فنلاند با روسیه به میزان قابل توجهی وخیم‌تر شده و به گونه‌ای شده است که حالا مسکو همسایه غربی خود یعنی فنلاند را همچون یک کشور متخاصم می‌داند.
