ایکیا – غول فروش وسایل خانه – اخیراً بیلبوردهایی را در پرتغال به نمایش گذاشته که یک قفسه کتاب خودمونتاژ شده را با چشمکی به تحولات سیاسی این کشور تبلیغ می کند. «مکان خوبی برای نگهداری کتاب‌ها، می توانید ۷۵۸۰۰ یورو نیز در آن پنهان کنید!»
آسوشیتدپرس می نویسد: این مقدار پول نقدی معادل ۸۲۰۰۰ دلار است که پلیس سال گذشته در جریان تحقیقات علیه فساد، هنگام تفتیش ِ دفتر رئیس دفتر نخست وزیری در قفسه های کتاب پیدا کرد.
این کشف به رسوایی ای انجامید که دولت را سرنگون کرد و منجر به برگزاری انتخابات عمومی زودهنگام در این یکشنبه شده است.
پائولا اسپیریتو سانتو، دانشیار مؤسسه عالی علوم اجتماعی و سیاسی دانشگاه لیسبون، می گوید فساد یکی از موضوعات مطرح در انتخابات است و خشم بسیاری را در کشور ایجاد کرده است.
این خشم می‌تواند شتاب بیشتری به حرکت به راست در سیاست اروپا بدهد. زیرا یک حزب پوپولیست راست افراطی از ناامیدی از احزاب سیاسی جریان اصلی سود می‌برد. روند مشابهی که کشورهای همسایه یعنی اسپانیا و فرانسه را فرا گرفت.
حزب سوسیالیست چپ میانه و حزب سوسیال دموکرات راست میانه در پرتقال چندین دهه در قدرت بوده اند. انتظار می رود آنها این بار بیشتر از ۱۰.۸ میلیون رای بالقوه را جمع آوری کنند. اما هر دو با اتهامات اختلاس و فساد آلوده هستند.
این انتخابات به این دلیل برگزار می شود که آنتونیو کاستا، رهبر سوسیالیست ها پس از هشت سال نخست وزیری در بحبوحه تحقیقات فساد استعفا داد. او به هیچ جرمی متهم نشده است.
همچنین، دادگاه لیسبون اخیرا تصمیم گرفت نخست وزیر سابق سوسیالیست را به اتهام فساد محاکمه کند. دادستان‌ها خوزه سوکراتس، نخست‌وزیر سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱ را متهم می‌کنند در دوران قدرتش حدود ۳۴ میلیون یورو (۳۷ میلیون دلار) از اختلاس، کلاهبرداری و پولشویی به جیب زده است.
تحقیقات اخیر در مورد اختلاس در جزایر مادیرا پرتغال باعث استعفای دو مقام برجسته سوسیال دموکرات شد. این رسوایی در همان روزی که حزب از یک بیلبورد ضد فساد در لیسبون که بر روی ان نوشته شده بود: «اینطور نمی‌توان ادامه داد» رونمایی کرد، بالا گرفت.
با این حال، مشکلات در پرتغال فقط به موضوع فساد محدود نمی شود.
با وجود ده ها میلیارد یورو کمک اتحادیه اروپا در دهه های اخیر، پرتقال همچنان یکی از فقیرترین کشورهای اروپای غربی است.
در سال ۲۰۲۲، متوسط دستمزد ماهانه قبل از کسر مالیات حدود ۱۴۰۰ یورو (۱۵۰۰ دلار) بود که به سختی برای اجاره یک آپارتمان یک خوابه در لیسبون کافی است زیرا قیمت ها در بحبوحه بحران مسکن افزایش یافته است.
نزدیک به ۳ میلیون کارگر پرتغالی کمتر از ۱۰۰۰ یورو (۱۰۸۵ دلار) در ماه درآمد دارند. میانگین حقوق بازنشستگی سالمندی حدود ۵۰۰ یورو (۵۴۳ دلار) در ماه است. سختی ها به دلیل افزایش تورم افزایش یافته است.
ناامیدی‌ها این روزها بیشتر به چشم می آیند، زیرا انتخابات یکشنبه تقریباً با پنجاهمین سالگرد انقلاب گل میخک در ماه آینده همزمان است. آن کودتای ارتش، دیکتاتوری دست راستی آنتونیو سالازار را که کشور را به مدت چهار دهه در بند نگه داشته بود، از میان برد و یک سیستم حکومتی دموکراتیک برقرار کرد.
این رویداد مهم نمادی قدرتمند از امید در پرتغال است. به عقیده بسیاری از افراد چپ‌گرا، آرمان‌های والای آن انقلاب جای خود را به منافع سیاسی ناپسند داده اند.
اوسوالدو سوزا، خواننده اپرا در تئاتر سائو کارلوس لیسبون که به عنوان یک دانشجوی ۲۰ ساله در ۲۵ آوریل ۱۹۷۴، شاهد حضور تانک ها و سربازان در خیابان ها بود؛ می گوید: البته من کمی سرخورده هستم. فکر می کنم همه ما در حال گذراندن دوره ای از سرخوردگی هستیم … ما به چیزی اعتقاد داشتیم.
او که ساکن حومه پایتخت است، با اشاره به مشکلات فعلی مسکن و مراقبت های بهداشتی عمومی، می گوید: رویاهای ما متحقق نشدند.
ناامیدکننده‌تر برای افرادی مانند سوزا این است که یک حزب راست افراطی اکنون می‌تواند از طریق صندوق‌های رأی به قدرت دسترسی یابد.
اگر همانطور که انتظار می رود، احزاب اصلی برای تشکیل دولت به حمایت رقبای کوچکتر نیاز داشته باشند، حزب چگا (به اندازه کافی) ممکن است به آس انتخابات تبدیل شود.
چگا تنها پنج سال بعد از تاسیس، در سال ۲۰۱۹؛ اولین کرسی خود را در پارلمان ۲۳۰ نفره پرتغال به دست آورد. تعداد نمایندگان آن در سال ۲۰۲۲ به ۱۲ نفر رسید و نظرسنجی ها نشان می دهد این بار می تواند این تعداد را بیش از دو برابر کند.
آندره ونتورا، رهبر حزب، از یک حربه ی کارا استفاده می کند. او اخیراً گفت: ۵۰ سال است پرتغالی ها به احزاب مسلط رای داده اند و چیزی تغییر نکرده است.
ونتورا روابط دوستانه ای با ماتئو سالوینی، معاون نخست وزیر ایتالیا و رئیس حزب پوپولیست و راستگرای لیگ و مارین لوپن، رهبر راست افراطی فرانسه برقرار کرده است. او مانند آنها، ترجیح می دهد اتحادیه اروپا گروهی از کشورهای مستقل بدون تعهدات فدرال باشد. وی همچنین خواهان کنترل شدیدتر مهاجرت است.
ونتورا نشان داده آماده است برخی از پیشنهادات بحث برانگیزتر چگا، مانند اخته کردن شیمیایی برخی مجرمان جنسی را کنار بگذارد، تا بتواند در را به روی اتحاد حکومتی با دیگر احزاب راست میانه باز کند.
او از رسانه های اجتماعی برای دسترسی به رای دهندگان جوان تر استفاده کرده است. یکی از آنها کارولینا پریرا ۲۱ ساله است که مجبور شد دانشگاه را رها کند زیرا توانایی تامین هزینه ی ادامه تحصیل را نداشت.
اکنون او نمی تواند شغلی بیابد، زیرا کارهای موجود درآمد کافی ندارند و جوانانی از شهر او – آلمادا – در نزدیکی لیسبون به دنبال کار در خارج از کشور هستند.
او می گوید: «من (با ونتورا) همذات پنداری می کنم زیرا می خواهم همه چیز تغییر کند.»
