تصمیم واشنگتن برای استفاده نکردن از وتوی خود، اعتراف به شکست این کشور در رهبری سازمان ملل در غزه است.
دیپلماسی گهگاه ظرفیت غافلگیر کردن را دارد و زمانی که غافلگیر می کند، اغلب تغییری عمیق در چشم انداز پدید می آید.
تا پایان هفته گذشته، کمتر کسی احتمال می داد شورای امنیت سازمان ملل بتواند پنج ماه اختلاف بر سر غزه را کنار بگذارد و درخواست آتش‌بس فوری را به تصویب برساند. با این حال روز دوشنبه به دلیل اقناع دیپلماتیک بریتانیا و تغییر نظر چشمگیر آمریکایی ها. همین اتفاق افتاد.
ایالات متحده از وتوی خود برای جلوگیری از قطعنامه ای که خواستار آتش بس فوری در غزه بود استفاده نکرد.
هنوز زود است بدانیم تصویب این قطعنامه چه تفاوت عملی در رفح و خان یونس ایجاد می کند؛ اما با توجه به واکنش خشمگینانه اولیه اسرائیل، و فریادهای خیانت در آمریکا، به نظر می رسد چیزی بیش از چند کلمه در متن قطعنامه سازمان ملل اتفاق افتاده است: این یک لحظه دیگر در فاصله گرفتن دیپلماتیک دردناک ایالات متحده از اصلی ترین متحد خود در خاورمیانه است.
دو هفته پیش وضعیت بسیار متفاوت به نظر می رسید. ایالات متحده در مقر سازمان ملل در نیویورک تلاش هماهنگی را برای ایفای مجدد نقش رهبری دیپلماتیک در غزه آغاز کرده بود. این کشور احساس می‌کرد عقب رانده شده است، سه بار قطعنامه‌های آتش‌بس را وتو کرده است. آمریکا می‌خواست نشان دهد می‌تواند یک سیاست مثبت در مورد غزه اتخاذ کند و تنها نقش آخرین پناه دیپلماتیک اسرائیل را بازی نکند.
با این حال جمعه گذشته زمانی که پیش‌نویس قطعنامه طولانی آن توسط روسیه و چین وتو و توسط الجزایر رد شد، این تلاش شکست خورد. پیش نویس آمریکا در رسانه ها به طور گسترده ای به عنوان حمایت از آتش بس فوری مطرح شد، اما بررسی دقیق متن آن چیز دیگری را نشان می دهد. قطعنامه آمریکا تاکید می کرد آتش بس باید با آزادی همه گروگان ها مرتبط باشد و آن را مشروط می کرد. پیش نویس آمریکا همچنین خواسته های صریح کمی از اسرائیل داشت و در سایر موارد هم دوپهلو بود.
همزمان پیش‌نویس قطعنامه آتش‌بس رقیب، بسیار کوتاه‌تر و کمتر مشروط، توسط ۱۰ عضو غیردائم شورای امنیت، از جمله بسیاری از متحدان ایالات متحده، در مقر سازمان ملل پخش می‌شد.
هنگامی که روسیه روز جمعه متن ایالات متحده را مسدود کرد، فرض بر این بود که این متن جایگزین آتش بس، به نوبه خود توسط ایالات متحده وتو خواهد شد.
در آخر هفته، دیپلمات‌های ایالات متحده فشار آوردند تا درخواست آتش‌بس با آزادی گروگان‌ها مشروط شود. اما اعضای غیردائم بر موضع خود ایستادند و تاکید کردند اگرچه آزادی گروگان‌ها و آتش‌بس ضروری است، نمی‌توان آنها را به هم مشروط کرد، زیرا توجیهی برای اسرائیل خواهد بود که به دلیل خودداری حماس از آزادی گروگان ها به جنگ در غزه ادامه بدهد. اولویت مطلق در شمال غزه باید نجات غیرنظامیان از گرسنگی قریب الوقوع و در جنوب جلوگیری از حمله ی زمینی اسرائیل به رفح باشد.
به این ترتیب، ۱۰ عضو غیردائم شورای امنیت اجازه ندادند مذاکرات بین حماس و اسرائیل که تحت نظارت ایالات متحده صورت می گیرد، چیزی بیش از آن باشد که در متن قطعنامه تاکید شده است. این بدان معناست که سازمان ملل دیگر نمی‌تواند به عنوان یکی از تماشاگران دیپلماسی تحت رهبری ایالات متحده در میدان عمل باقی بماند. با این قطعنامه سازمان ملل به دیدگاه خود در مورد آنچه ضروری بود یعنی آتش بس فوری و آزادی گروگان ها می رسید. رویکردی مستقل از آمریکا.
ایالات متحده با انتخاب دشواری روبرو شد، به ویژه آن که نزدیکترین متحدش، بریتانیا، آمادگی صبر کردن بیشتر را نداشت. دیوید کامرون وزیر امور خارجه، دیگر نمی‌توانست خشم خود را از بی‌اعتنایی اسرائیل بر سر موضوع کمک رسانی پنهان کند.
آیا ایالات متحده می توانست برای چهارمین بار مانع آتش بس بشردوستانه شود و غیرنظامیان را در معرض حمله وعده داده شده اسرائیل به رفح قرار دهد؟ یا در مقابل آن آ یا می توانست، نهایتا به طور ضمنی، در عمل همچنان به عنوان چتر حفاظتی دیپلماتیک اسرائیل آن هم در شرایطی که نتوانسته است نفوذ زیادی بر استراتژی نظامی یا سیاسی بنیامین نتانیاهو داشته باشد، باقی بماند؟
در پایان، ایالات متحده اذعان کرد تلاش‌هایش برای تعیین دستور کار سازمان ملل در برابر روحیه ی متحد حاکم بر آن در مورد غزه شکست خورده است. تشویق ها در شورای امنیت پس از تصویب این قطعنامه نشانگر موجی از شادمانی و برای برخی یادآور لحظه ای بود که دومینیک دو ویلپن وزیر امور خارجه فرانسه سخنرانی خیره کننده خود را علیه جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ ایراد کرد.
اسرائیل قبلاً تغییر موضع در میان متحدان غربی را احساس کرده بود، اما تمایلی به توقف جنگ تا زمانی که حماس کاملاً سرکوب نشود، ندارد. ران درمر، وزیر امور استراتژیک اسرائیل، هفته گذشته گفت: «همه کشورهایی که اکنون از اسرائیل روی گردان می‌شوند، این لحظه را به عنوان لحظه ی شرم به یاد خواهند آورد… پس از آن همه اظهارات در حمایت از یهودیان وقتی ما قربانی می شویم، شما اکنون ما را رها می کنید، در آخرین مرحله قبل از پیروزی ما در برابر یک نیروی تروریستی نسل کش؟ شرم آور است.”
این احساس تنها ماندن در اسرائیل اکنون بسیار شدید خواهد بود، ممکن است اسرائیل به تنهایی به جنگ ادامه دهند تا میزان حمایت آمریکا از خود را بسنجد. با وجود تمام همدردی که با اسرائیل نشان داده شود، این رای گیری یک لحظه مهم در نگرش جهان به رفتار اسرائیل در این جنگ است.
نشانه کمی وجود دارد که بایدن بخواهد از این رای به عنوان سکوی پرشی برای رویارویی با نتانیاهو استفاده کند. دولت بایدن در مواجهه با اتهامات شدید جمهوری خواهان و اسرائیل که او را به خیانت متهم می کنند، تلاش کرد این قطعنامه را کم اهمیت جلوه دهد و گفت که رای ممتنع آمریکا نشان دهنده تغییر در سیاست این کشور نیست و اشاره کرد که خواست آتش بس و آزادی گروگان ها به هم مرتبط شده اند.
دیپلمات‌های اطراف بایدن نیز به‌طور شگفت‌انگیزی ادعا می‌کنند این قطعنامه غیرالزام‌آور است – بریتانیایی‌ها در مقابل می گویند قطعنامه باید فوراً اجرا شود. این امر نشان می دهد که ایالات متحده تا چه حد کنترل کمی بر اتفاقات دارد.
پاتریک وینتور – سردبیر دیپلماتیک گاردین
“تصمیم واشنگتن برای استفاده نکردن از وتوی خود، اعتراف به شکست این کشور در رهبری سازمان ملل در غزه است.”
می‌توان اینگونه باشد !
ولی بیشتر نشان اینست که وتو دیگر و خیلی وقت است که نتیجه مناسبی ندارد و بیشتر مزاحم یک تصمیم گیری مناسب است.
آینده فقط با تصمیم و رای گیری دمکراتیک همه کشور های عضو است با تکیه به یک سازمان ملل مستقل و قوی با ابزار مناسب که بتواند برنامه های دمکراتیک خود را به واقعیت برساند.