در بزرگداشت یکصدمین سالگرد انقلاب اکتبر

در آستانه ی یکصدمین سالگرد انقلاب ۱۹۱۷ اکتبر ایستاده ایم. ما این انقلاب را بزرگ می داریم، زیرا آن را تا به امروز، بزرگترین کوشش بشریت برای رهایی از ستم سرمایه و برپایی دنیایی عادلانه می دانیم. در آستانه ی یکصدمین سالگرد این انقلاب، دلایلی که برای دفاع و یا نفی آن آورده می شود، چندان تفاوتی با آن چه که در همان آغاز به صف بندی های موافق و مخالف انجامید ندارد. تعجب آور نیز نیست. زیرا «اکتبر» یک انتخاب اجتماعی است. انتخابی که در یک سوی آن مدافعان جهانی دیگر و بدون سرمایه داری ایستاده اند، و در سوی دیگر اکتبر ستیزانی، که در اشکال مختلف، سرمایه داری را سرنوشت محتوم بشریت می شناسند.

انقلاب اکتبر جهان را تکان داد و وارد دوران تازه ای کرد. از همان زمان نه تنها جهان سیاست از انحصار صدها ساله ی حاکمان پشت در پشت و اعیان و اشراف و سرمایه دارها، خارج شد و کارگران و اقشار زحمتکش به دنیای سیاست و تعیین سرنوشت خود پای گذاشتند، بلکه زندگی مردم در عرصه های مختلف تحت تاثیر این رویداد قرار گرفت. هنر، ادبیات، فلسفه، حقوق کار، عدالت و دمکراسی، اقتصاد، آموزش و پرورش، رابطه ی دولت و شهروندان، رابطه دین و دولت، برابری و حقوق زنان، محیط زیست، صلح و امنیت جهانی، جنبش های رهایی بخش، حق تعیین سرنوشت، با انقلاب اکتبر پایه گذاری شد و یا عمق و محتوای تاره و مردمی یافت.

انقلاب اکتبر به مثابه نخستین تجربه ی بزرگ بشریت برای بنای دنیای عادلانه و سوسیالیستی به نتیجه نرسید و شکست خورد. دلایل این شکست در این مجموعه از دیدگاه های مختلف بررسی شده است.

آن چه اما قابل پافشاری است این است که تجربه ی اکتبر را به هیچ وجه نمی توان از تاریخ جنبش چپ و کمونیستی جهانی جدا کرد و یا بدور افکند. هیچ تلاشی برای ساختن سوسیالیسم واقعی نخواهد بود، مگر پا بر شانه های اکتبر ۱۹۱۷ بگذارد و از آن بالا رود، نقائضش را برطرف و دستاوردهایش را پاس بدارد و حفظ کند و با استفاده از همه ی این تجارب؛ سوسیالیسمی انسانی تر و عادلانه تر را بنا نهد.

سه دهه بعد از فروپاشی اتحاد شوروی، این سوسیالیسم، بیشتر از هر وقت به نیاز جهان ما تبدیل شده است. جهانی که نیروهای وحشی و جنگ طلب و سودجوی سرمایه داری آن را در آستانه ی تخریب و نابودی قرار داده اند. نتیجه ی حاکمیت سرمایه، دیگر تنها غارت دسترنج کارگران و زحمتکشان و تولید مداوم فقر و فاصله ی طبقاتی نیست، بلکه خود زندگی در کره ی زمین را با چشم اندازهای ترسناکی روبرو کرده است.

* * *
برای تهیه ی این مجموعه پرسش هایی را با تعدادی از صاحب نظران در داخل و خارج از کشور در میان گذاشتیم. پرسش ها در داخل گفتگوها آمده اند. از همه ی نویسندگان و همکارانی که به ما کمک کردند تا این مجموعه فراهم آید، قدردانی می کنم.

مقالات ویژه یکصدمین سالگرد انقلاب اکتبر را می توانید در صفحه ی ویژه ی اخبار روز به این مناسبت مطالعه کنید.

ف. تابان

چاپ کن