بیانیه سه‌جانبه‌ای که روز گذشته در پکن منتشر شد و ایران و عربستان به میانجی گری جمهوری خلق چین اعلام کردند روابط دیپلماتیک خود را به زودی از سر می گیرند، با واکنش های گسترده ای در منطقه و در سطح جهان روبرو شده است.
در پکن با امضای «علی شمخانی» نماینده رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی، «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ ئی» عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رییس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین صادر شد.
در این بیانیه ی سه جانبه که از طرف چین هم امضا شده آمده است:
«در نتیجه‌ی گفتگوهای انجام شده، جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی توافق کردند ظرف حداکثر دو ماه، روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفته و سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌ها را بازگشایی کنند.
وزرای امور خارجه دو کشور جهت اجرای این تصمیم و انجام تمهیدات لازم برای تبادل سفرا با یکدیگر ملاقات می‌نمایند.
دو کشور با تاکید بر احترام به حاکمیت و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر در زمینه اجرای موافقت‌نامه همکاری‌های امنیتی امضا شده در تاریخ ۱۳۸۰.۱.۲۸خورشیدی برابر با ۲۰۰۱.۴.۱۷ میلادی و نیز موافقت‌نامه عمومی همکاری‌های اقتصادی، بازرگانی، سرمایه‌گذاری، فنی، علمی، فرهنگی، ورزشی و جوانان، امضا شده در تاریخ ۱۳۷۷.۳.۶ خورشیدی برابر با ۱۹۹۸.۵.۲۷ میلادی توافق کردند.
سه کشور اراده قاطع خود را جهت به‌کارگیری تمامی تلاش‌ها برای تقویت صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی اعلام می‌نمایند.»
اظهارات مقام جمهوری اسلامی و عربستان
شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه سعودی، با بیان این که ازسرگیری مناسبات با ایران بر دیدگاه پادشاهی عربی سعودی مبتنی بر اساس اولویت‌دادن به گفت‌وگو استوار است، خاطرنشان کرد که وحدت سرنوشت کشورهای منطقه، ایجاد الگو برای ثبات را ضروری می‌سازد.
بن فرحان در «توئیتر» نوشت که توافق برای از سرگیری روابط دیپلماتیک میان پادشاهی عربی سعودی و ایران، از دیدگاه سعودی و اولویت دادن آن به راه‌حل‌های سیاسی و گفت‌وگو و عزم جدی ریاض برای پیشبرد این دیدگاه در منطقه سرچشمه می‌گیرد.
مساعد العیبان، وزیر مشاور و مشاور امنیت ملی پادشاهی عربی سعودی با اعلام استقبال ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه و شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد و رئیس هیئت وزیران سعودی از ابتکار شایسته شی جین‌پینگ، رئیس جمهوری چین در راستای توسعه مناسبات سعودی و ایران، تاکید کرد که این توافق با رویکرد ثابت و دیرباز ریاض برای پیشبرد امنیت و ثبات در منطقه و تداوم اصل گفت‌و گو و دیپلماسی برای حل اختلافات، همسو است.
علی شمخانی، دبیر شورای امنیت ملی ایران نیز تاکید کرد که تقویت مناسبات با سعودی، ثبات بیشتر را به دنبال خواهد داشت.
شمخانی همچنین برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک کشورش با سعودی ابراز امیدواری کرد. به گفته دبیر شورای امنیت ملی ایران، گفت‌وگوها با سعودی در فضایی صریح، شفاف و سازنده صورت گرفته است.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران نیز اعلام کرد که ازسرگیری روابط با سعودی، ظرفیت‌های بزرگی را برای منطقه فراهم می‌کند. به گفته عبداللهیان، سیاست حفظ امنیت همسایگان، موضوعی محوری است و در این راستا گام‌های دیپلماتیک بیشتری در سطح منطقه برداشته خواهد شد.
پیروزی دیپلماتیک برای چین
دولت چین که در این توافقنامه نقش میانجی داشته، آن را یک پیروزی دیپلماتیک برای خود محسوب کرده است. وانگ یی، دیپلمات ارشد چین گفت: مذاکرات موفقیت‌آمیز ایران و عربستان سعودی در پکن پیروزی برای گفت‌وگو و صلح است. وزیر خارجه چین با تأکید بر این‌که این توافق در زمان آشفتگی‌های بسیار در جهان امیدبخش است، افزود: چین به‌عنوان یک میانجیِ باحسن‌نیت و قابل اعتماد، صادقانه وظایف خود را به‌عنوان میزبان انجام داد.
وانگ یی اعلام کرد که چین به ایفای نقش سازنده در رسیدگی به مسائل و مناقشات کانونی در جهان ادامه می‌دهد و مسئولیت خود را به‌عنوان کشوری بزرگ نشان خواهد داد. تأکید کرد که «جهان فقط به مسئله اوکراین محدود نمی‌شود».
به گزارش ناظران سیاسی این «توافق تاریخی» یک پیروزی دیپلماتیک برای چین در منطقه‌ای محسوب می‌شود که ژئوپلیتیک تحت سلطه ایالات متحده آمریکا است. این موفقیت همچنین در حالی است که چین در میانه اتهام‌های غرب مبنی بر این‌که پکن به اندازه کافی در مورد جنگ اوکراین اقدامی انجام نداده است، خواستار گفت‌وگو درباره حمله روسیه به اوکراین شده است.
آمریکا پشتیبانی کرد
دولت آمریکا از ازسرگیری روابط جمهوری اسلامی و عربستان استقبال کرد. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید گفت، آمریکا از عادی‌سازی روابط دو کشور پشتیبانی می‌کند و این گام در پایان جنگ در یمن مؤثر است. او گفت: «برداشتن این گام به پایان جنگ در یمن کمک می‌کند و دیگر نیازی نیست که عربستان در مقابل حملات مجبور به دفاع از خود شود.»
کربی افزود: «ما از هر تلاشی که به کاهش تنش‌ها در منطقه بیانجامد استقبال میکنیم.» او در عین حال مدعی ایفای نقش آمریکا در این توافق نامه شد.
به گزارش خبرگزاری آلمان، از نگاه دولت آمریکا از یک سو فشارهای داخلی و خارجی باعث برداشتن این گام از سوی حکومت ایران شده و از سوی دیگر توانایی عربستان در دفاع از خود در مقابل حملات از خارج.
کربی گفته است که آمریکا از عربستان در این زمینه “حمایت کرده است”. او گزارش رسانه‌های ایرانی در زمینه “نقش مبتکرانه چین در دست‌یابی به توافق” را رد کرد و گفت: «موضوع فراتر از این است که فقط با یک دعوت چین طرفین کنار هم بنشینند و توافق کنند.»
سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در عین حال تصریح کرد: «ما تلاش‌های چین را تحت نظر خواهیم داشت که از نفوذش در بخش‌های مختلف جهان برای گسترش علایق خود استفاده کند.»
واکنش‌های مثبت منطقه‌ای
شورای همکاری خلیج با استقبال از توافق عربستان سعودی و جمهوری اسلامی برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان ریاض و تهران، ابراز امیدواری کرد که این توافق به پیشبرد امنیت و صلح در منطقه کمک کند.
سازمان همکاری اسلامی نیز توافق سعودی و ایران برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان ریاض و تهران را مثبت ارزیابی کرد.
امارات متحده عربی، عمان و قطر از جمله دیگر کشورهایی هستند که از این توافق نامه استقبال کردند.
عراق، ترکیه و مصر هم از این توافقنامه استقبال کردند. عراق از سرگیری مناسبات ریاض و تهران را تحولی مثبت ارزیابی کرد. خبرگزاری رسمی عراق «واع» به نقل از وزارت خارجه این کشور گزارش داد که این توافق «فصل جدیدی از روابط دیپلماتیک میان دو کشور همسایه» را خواهد گشود.
وزارت خارجه ترکیه با استقبال از توافق سعودی و ایران برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک فی‌مابین دو کشور احراز پیشرفت در روابط ریاض و تهران را باعث تقویت امنیت و ثبات در منطقه عنوان کرد.
وزارت خارجه مصر نیز در بیانیه‌ای ابراز امیدواری کرد که توافق ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان پادشاهی عربی سعودی و ایران به کاستن از تنش‌ها در منطقه کمک کند.
واکنش حزب‌الله لبنان و حوثی‌های یمن به توافق ایران و عربستان سعودی
سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان به توافق ایران و عربستان سعودی برای ازسرگیری روابط خود واکنش نشان داد و آن را تحول مثبتی در منطقه خواند. حسن نصرالله با تأکید بر این‌که «این به سود ملت‌های منطقه است»، گفت: «توافق ایران و عربستان سعودی می‌تواند چشم‌اندازهایی را در تمام منطقه از جمله لبنان بگشاید.»
محمد عبدالسلام، سخنگوی حوثی‌های یمن (انصارالله) نیز روز جمعه در توییتر نوشت: «منطقه نیاز به بازگشت روابط عادی میان کشورهای خود دارد تا امت اسلامی بتواند امنیت از دست رفته خود را بازیابد.» عبدالسلام نبود امنیت را نتیجه «مداخله‌های خارجی» اسرائیل و آمریکا دانست و گفت این کشورها از مناقشه‌های منطقه‌ای سوء استفاده کردند و تلاش کردند «مترسک ایرانی» بسازند.
جام زهری دگر و نرمشی “قهرمانانه”!
علیرغم گزارشات پراکنده ای که پیش از این هم در مورد مذاکرات و امکان از سرگیری روابط ایران و عربستان منتشر می شد، اما بنظر می رسد که هیچ راداری متوجه چنین روندی نبوده است.
حال آشکارتر شده است که نقش این دو کشور در منطقه چقدر مهم می باشد.
– این توافق قطعا با امتیازات زیادی برای عربستان همراه بوده است.
– بایستی منتظر ماند و دید که این توافق چقدر جدی است. اما با توجه به نقش چین و نیاز هر دو کشور به این کشور، می توان حدس زد که توافقات درازمدت باشند و چهره منطقه کمی دگرگون شود.
– باید به اهمیت زیر ذره بین بردن سیاست های جمهوری اسلامی بیشتر توجه کرد. یکی از اهداف اصلی سفر رئیسی همین توافقنامه بوده که ایران هم تونسته که قراردادهای درازمدت با چین ببندد.
– بنابراین، سفر اخیر رئیس جمهور چین به عربستان، خود پازلی از یک سیاست کلی تر بوده و تمام تبلیغات در رابطه با تنها گذاشتن رژیم توسط چین واقعی نبوده.
– با توجه به حمایت آمریکا از این توافقنامه، جایگاه گروه ۸ نفره بسیار متزلزل خواهد شد و این واکنش آمریکا نشان می دهد که این گروه ِ ناشی چقدر بازیچه آمریکا شده اند.
– حمایت مجاهدین از ائتلاف جمهوری خواهان هم ضربه دیگری به این گروه است.
– امروز مسیح علی نژاد ظاهر شد و بصورت “ناپلئونی” در مورد منشور خود کمی توضیح داد و اعتراف کرد که از برنامه ی حداقلی ۲۰ تشکل الهام گرفته.
وی همچنین سعی کرد که نشان دهد که منشور آنها “ساخت ایران” است و اسامی برخی کنشگران شاخص را ذکر نمود تا بتواند آنرا از نظر سیاسی قابل فروش نماید.
– از نظر من، این دارودسته نه فقط بسیار ناشی و بی تجربه هستند، بلکه تبلیغاتشان بسیار بازاری و با قسم های “حضرت عبّاسی” است.
– من هیچ اطلاعی از تاثیر این توافقنامه روی ابررسانه ی رانتی مورد حمایت عربستان ندارم.
– بسیاری، یا تقریبا همه ی جریانات مخالف رژیم تابحال فقط مشغول شعار دادن بوده اند و کسی روی امکانات مهندسی نمودن این بحران توسط رژیم متمرکز نبوده است. همه ی این جریانات هنوز از تفکر مجاهد-فدایی سال ۵۷ و قبل از آن رنج می‌برند که گویی پرداختن به این جنبه ی جنبش نشانه ی ضعف، غیرانقلابی بودن، رفرمیست بودن و و و… می باشد و کنش‌های آنان فقط در سطح شعار باقی مانده است.
برخی از آنها ادعا کردند که وضعیت رژیم مثل سال ۵۷ است که شاه گفته بود “صدای انقلابتان را شنیدم” .
– صرفنظر از هشیاری در مورد اقدامات رژیم، همانطور که چهار ماه پیش گفته بودم، تمرکز جنبش باید روی منشور انقلابی، بردن آن میان بخش غیرفعال مردم، دفاع از دستاوردهای طغیان در چند ماه گذشته، مبارزه برای آزادی زندانیان سیاسی و بویژه، ***نهادی کردن اعتراضات*** باشد.
– باید با بسیاری از مدلها و تفکرات سنتی و دوران جنگ سرد وداع نمود و با چشمانی باز اوضاع جنبش را زیر ذره بین قرار داد. این جنبش هنوز برای موفقیت کار دارد و باید روی مساله ی “جنبش های نوین و چالش نمایندگی و ساختار سیاسی” متمرکز و بجای الگو برداری از گذشتگان، شجاعت بدعت گذاری داشت.
“جنبش های نوین و چالش نمایندگی و ساختار سیاسی” موضوع مقاله ای است که من بزودی منتشر خواهم کرد.
خلاصه زمان عقب نشینی در خارج و حمله در داخل رقم خورد!؟
جنبش ” زن زندگی آزادی” را کشورهای ارتجاعی منطقه تحمل نخواهند کرد را لمس میکنیم!
ضعف و ریزش حکومت اسلامی سبب عقب نشینی های بیشترش خواهد شد و جنبش هم اجبار به هوشیاری بیشتری خواهد داشت که در تشکل و همگرایی و همه گیری آن نهفته است.
بازار تزویر و فریب و تحلیل ها و گزینه زنی ها رونق خواهند گرفت و سلاح عقلانیت و استدال تیزتر و برنده تر ی را به میدان خواهد آورد.
مثال:
صحبت از ” فروپاشی کنترل شده ” را بعضی محافل عنوان کرده اند!
فروپاشی را که کنترل نمی‌توان کرد ، فروپاشی معلول عدم کنترل می باشد ، گزینه زنی های متناقض!
و یا گروهی در حاکمیت علیه خامنه ای طرح شیمیایی به مدارس را ریخته اند و دنبال کودتا هستند!
حاکمیت کنونی در ضعف توانایی کنترل را از دست داده است ،چگونه بخشی از آن با کودتا” یعنی با نیروی کمتری” می‌تواند کنترل جامعه را بدست بیاورند خود تناقضی آشکار است!
حاکمیت راهی جز” تجزیه کنترل شده نا خواسته کشور” را ندارد !
امیدوارم که که جلو آن با هوشیاری و همگرایی بیشتر اپوزیسیون گرفته شود.