علاغم هشدار مکرر سازمانهای امنیتی غرب مبنی بر احتمال حملە نظامی روسیە بە اوکراین در دو هفتە پیش از اشغال نظامی این کشور، کرملین هر گونە قصدی برای اشغال اوکراین را بە ”تبلیغات بی اساس”’ و ”جو سازیهای رسانەهای غرب” منتصب میکرد و تراکم نظامیان خود در مرزهای این کشور را بە نگرانیهای امنیتی خود مرتبط میدانست. بعد از آن وقتی روسیە نظامیان خود را بە بلارس بە بهانە مانور نظامی فرستاد، گمانەزنیها در مورد حملە احتمالی روسیە بە اوکراین برای نهادهای امنیتی غرب بە یقین تبدیل شد و غرب احتمال حملە را بە روزها و ساعتهای در آیندە نزدیک موکول کرد. چند روز پیش از حملە همە جانبە روسیە بە اوکراین، پوتین در بیست یکم فوریە با امضای سندی در حضور روسای خود خواندە دونتیسک و لوهانسک استقلال این دو منطقە روسی زبان را بە رسمیت شناخت. در حین حال پوتین سندی با جدای طلبان امضا کردن کە در آن بە همکاری نظامی بین روسیە و دو کشور مذکور اشارە داشت. یک روز پس از این دومای روسیە بە نیروهای این کشور اجازە مداخلە در اوکراین برای بە اصطلاح حمایت از دو کشور ‘مستقل’ داد. از کل مناطقی کە جدای طلبان اوکراین آنرا را جزء کشور مستقل خود میدانند آنها تنها یک سوم آنرا در اختیار داشتند و بیرون کردن نیروهای اوکراینی از دونتیسک و لوهانسک بهانەای برای ورود نیروهای روسیە بە اوکراین شد.
بعد از اینکە شبهە و تردید احتمال حملە روسیە بە اوکراین با ورود نیروهای روسیە بە این کشور پایان یافت، گفتمان و لحن سیاسی کرملین اینبار بکلی تغییر کرد. پوتین در سخنانی کە مستقیم از تلفزیون این کشور پخش میشد از دستور حملە بە اوکراین برای ” غیر نظامی سازی کرد” و ” نازیسم زدایی” اوکراین دفاع کرد. با بکار بردن ”نازیسم زدایی” و ”غیر نظامی سازی” با استفادە از ”عملیات ویژە ” کرملین میخواست این تصور را در اذهان عمومی ایجاد کند کە روسیە قصد الحاق اکراین را ندارد. دو روز بعد و در آخرین نطق تلفزیونی خود پوتین دوبارە با تغییر لحن گفت کە مردم روسیە با مردم اوکراین یکی هستند، او گفت کە ”اوکراین یک کشور جعلی است کە بولشویکها آن را درست کردند”. این تغییر لحن بە معنی عدم پذیرش اوکراین بە مثابە یک ملت و در نتیجە عدم مشروعیت آنها برای داشتن یک دولت مستقل از روسیە تعبیر میشد.
تغییر مدام لحن سیاسی کرملین در دو هفتە جنگ و روزهای پیش از حملە بە اوکراین تا اینجا مشخص کردە است کە نهایت هدف نظامی کرملین در اوکراین نە بیرون کردن نیروهای اوکراینی از منطقە دنباس، نە ”غیر نظامی کردن” این کشور و یا ”نازیسم زدایی” و نە حتی ساقط کردن رژیم کیف و سر کار آوردن یک رژیم دست نشاندە بلکە الحاق مستقیم اوکراین بە فدراتیو روسیە است و غربهای نیز تا حالا بە این مسئلە بردەاند اما سعی دارند با ارسال اسلحە بە اوکراین، روسیە را در یک جنگ استهلاکی مشغول کنند تا جلو پیشرویهای احتمالی این کشور بە دیگر نقاط اروپا را بگیرند. اما پرسشی کە تا حالا برای کشورهای غربی مطرح بودە است و هنوز پاسخی برای آن نیافتەاند این است کە اگر نتوانند با ارسال اسلحە و پشتیبانی اوکراینیها روسیە را در این کشور متوقف کنند و اگر روسیە توانست اوکراین را بە کلی تصرف کند بعد از آن هدف پوتین چیست؟.
از طرف دیگر روسیە کە نگران حضور ناتو در مرزهایش بودە است با الحاق اوکراین عملا نە از مرزهای ناتو فاصلە میگیرد بلکە خود را هرچە بیشتر بە مرزهای ناتو نزدیکتر میکند. در صورت الحاق اوکراین روسیە با مهمترین کشورهای عضو ناتو شامل لهستان، رومانی، سلواکی و مجارستان هم مرز خواهد شد. اگر حضور ناتو در مرزهای روسیە فاکتور اصلی حملە کرملین بە اوکراین بودە باشد، اوکراین کە عضو ناتو نبود حاضر بە مذاکرە با کرملین بر سر این موضوع بود و اگر هم در ابتدا با این کار رضایت نمیداد حالا کرملین در موقعیتی قرار دارد کە بتواند بە آسانی این شرط را بە کیف تحمیل کند. در همین حال سفرهای یکی پس از دیگری سران کشورهای غربی از جملە رئس جمهور فرانسە آقای ماکرون و صدر اعظم آلمان آقای شولز بە مسکو و دادن قول و وعدەهای نسبت بە تامین امنیت روسیە بە کرملین میباسیتی پوتین را از حملە بە اوکراین منصرف میکرد.
بنابراین اگرچە نگرانیهای روسیە بە حضور پر رنگ ناتو در شرق اروپا منطقی بە نظر میرسد اما صرف نگرانیهای روسیە بە حضور ناتو در مرزهایش نمیتواند محرک اصلی پوتین برای حملە بە اوکراین بودە باشد.
در پشت پنهانکاریهای روسیە برای مخفی نگهداشتن هدف نهای کرملین، اظهارات پوتین مانع از آن نشدە است کە اهداف روسیە را نتوان حدس زد. پوتین در ضمن سخنرانیهایش آمریکا و غرب را ”امپراتور دروغ” خطاب کرد. او در حین حال گفت کە هر کس جلوی روسیە را بگیرد ” نتیجەاش چیزی خواهد بود کە شما هرگز در تاریخ آن را ندیدە باشید”، بە روشنی پوتین آمریکا و غرب را تهدید بە حملە اتمی کرد، حملە اتمی تنها چیزی است کە غربیها تا حالا در تاریخ خود آن را تجربە نکردەاند. پس از بازگشت آقامی ماکرون از مسکو، او با احساس بە اینکە هدف نهایی پوتین ورای اوکراین است گفت: کە پوتین تصمیم جدی برای از بین بردن صلح و ثبات در اروپا دارد. ماکرون در حین حال گفت کە ”پیروزی اوکراین در این جنگ پیرزی ماست” او درک کردە است کە اگر روسیە را در اوکراین بە چالش نکشند آنها باید جلو روسیە را دیگر کشورهای اروپایی بگیرند.
اما نکتە مهمی کە در سخنرانیهای پوتین وجود داشت و تا اندازەی چشم اندازە واقع بینانەای از هدف نهایی پوتین را ممکن است نشان دهد این بود کە پوتین از ناتو درخواست کرد کە نیروهایش را از کشورهای اروپای شرقی کە زمانی جزء منظومە اتحاد شوری سابق بودند دور نگە دارد امری کە امکان آن برای ناتو در حد صفر است. اشارە پوتین بە کشورهای پیشین اقماری اتحاد جماهیر شوری سابق ممکن است بە نوعی مسیر بعدی پوتین در کمپین نظامی این کشور را تا اندازەای مشخص کند. ناتو کە اینک بە درخواست ولادیمیر زنسکی برای اعمال منطقە پرواز ممنوع نە گفتە تا مانع احتمال رودررو شدن جنگ مستقیم با روسیە شود، شاید در آیندە و در صورتیکە روسیە در اوکراین بە پیروزی برسد و در صورتیکە روسیە مسیر نظامی خود بعد از اوکراین را بە سوی کشورهای پیشین اقمار شوروی معطوف کند، نتواند در کشورهای کە پوتین خواستار خروج نیروهای ناتو از آنجاست از رودرو شدن مستقیم با روسیە خوداری کند.
شماڵ میرزا
