روسیه، آمریکا، ناتو، اوکراین و کشورهای حامی آن در اروپا تا همین لحظه در یک مورد اتفاق نظر دارند. این که از طریق پیروزی نظامی زمینه پایان جنگ را فراهم کنند. اتفاقات روزهای اخیر از جمله حمله کم سابقه موشکی روسیه به کی یف در شب دوشنبه و تور اروپایی زلنسکی برای دریافت هواپیماهای نظامی ناتو نشانگر همین سناریو است. صدراعظم آلمان صراحتا می گوید تا هر زمان لازم باشد کنار اوکراین خواهد ایستاد، سایر رهبران غربی هم اظهارات مشابهی را طرح می کنند. نه خودشان در جهت آغاز مذاکرات صلح بین مسکو و کی یف اقدام می کنند و نه از اقداماتی که انجام می شود استقبال می کنند.
اعتماد در این مورد نوشت: ایالات متحده و متحدان غربی این کشور در حالی همه طرح‌های صلح پیشنهادی- به ویژه طرح صلح چین – را غیرقابل قبول ارزیابی می‌کنند که امیدوارند ضدحمله اوکراین شرایط بهتری را برای گفت‌وگو با روسیه در خصوص پایان جنگ اوکراین فراهم کند.
از ماه‌ها قبل بسیاری از کارشناسان نظامی در انتظار ضدحمله از پیش برنامه‌ریزی شده اوکراین بودند و پیش‌بینی می‌شد که این ضدحمله با توجه به تسلیحات پیشرفته‌ای که اوکراین از کشورهای غربی تحویل گرفته است، یک ضدحمله بزرگ باشد. در روزهای اخیر اوکراین توانسته پس از ماه‌ها پیشروی‌های کوچکی در مناطق شرقی از جمله باخموت داشته باشد، اما هنوز روشن نیست اهداف تعیین شده برای این ضدحمله چه اهدافی هستند و این ضدحمله چه ابعادی خواهد داشت.
با این توصیف، مشخص نیست مقام‌های غربی موفقیت در این ضدحمله را که احتمالا مدت‌ها به طول بینجامد چگونه تعریف خواهند کرد و چطور نتایج این ضدحمله می‌تواند بر سیاست‌های کرملین و تغییر شرایط مطرح‌شده از جانب مسکو اثرگذار باشد.
تاکنون هیچ نشانه‌ای از تمایل ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه به عقب‌نشینی از پیش‌شرط‌های مطرح شده از سوی روسیه و آغاز مذاکرات صلح دیده نشده است. الکسی ددوف، سفیر روسیه در تهران اوایل اردیبهشت ماه در گفت‌وگویی شروط روسیه برای گفت‌وگوهای صلح را چنین توصیف کرد: «اول از همه، خصومت نیروهای مسلح اوکراین و اقدام غرب در تحویل تسلیحات به اوکراین باید متوقف شود. سپس خروج مزدوران بین‌المللی از خاک این کشور، موضع بی‌طرف و غیر بلوکی اوکراین، امتناع آن از ورود به ناتو و اتحادیه اروپا و تایید وضعیت غیرهسته‌ای اوکراین و به رسمیت شناختن واقعیت‌های سرزمینی جدید اوکراین توسط کی‌یف و جامعه بین‌المللی است. در این میان، غیرنظامی کردن و تصفیه اوکراین از نازی‌ها، حمایت از حقوق مردم روسی زبان، اقلیت‌های ملی و لغو تحریم‌ها نیز مطرح است.»
از سوی دیگر تلاش‌های چین برای راضی کردن طرف‌های غربی به میانجیگری پکن برای پایان دادن به جنگ اوکراین هنوز نتیجه‌ای در پی نداشته است. پکن سعی دارد کشورهای اروپایی را راضی کند که بر مبنای طرح صلح ۱۲ ماده‌ای چین، شرایط را برای آغاز گفت‌وگوهای صلح میان روسیه و اوکراین فراهم کنند. چین گانگ، وزیر امور خارجه چین نیز به همین منظور در یک هفته اخیر سفرهایی را به کشورهای اروپایی داشت. اروپایی‌ها معتقدند طرح چین که یکی از نزدیک‌ترین متحدان روسیه به حساب می‌آید در بهترین شرایط تنها به فریز کردن وضعیت در اوکراین منجر خواهد شد.
در واشنگتن هم انعطافی در مواضع کاخ سفید در قبال مساله اوکراین دیده نمی‌شود. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده هفته گذشته با همتایان بریتانیایی و اسپانیایی خود دیدار کرد تا درباره ارسال کمک‌های نظامی به اوکراین با آنها بحث و گفت‌وگو کند. او در کنفرانس خبری مشترک با جیمز کلورلی، وزیر امور خارجه بریتانیا گفت که اوکراینی‌ها «آنچه برای ادامه بازپس‌گیری مناطق اشغال شده توسط روسیه طی ۱۴ ماه گذشته نیاز است در اختیار دارند.» وزیر خارجه بریتانیا نیز در این نشست صحبتی درباره دیپلماسی با روسیه مطرح نکرد و صرفا به اظهارنظر در خصوص حمایت نظامی از اوکراین پرداخت: «ما باید به حمایت از آنها ادامه بدهیم، بدون توجه به اینکه ضدحمله آتی چه دستاوردهای بزرگی خواهد داشت، چراکه تا وقتی این مناقشه حل و فصل نشده و البته به روشی مناسب حل‌وفصل نشده باشد، هیچ چیز تمام نشده است.»
مقام‌های اوکراینی هم می‌گویند آنها تا زمانی که نیروهای نظامی روسیه از مناطق اشغال شده خارج نشوند با گفت‌وگو موافقت نخواهند کرد.
روزنامه نیویورک‌تایمز به نقل از منابعی درون دولت امریکا نوشته است که دستیاران بایدن در حال جست‌وجوی راه‌های احتمالی برای پایان دادن به جنگ هستند؛ راه‌هایی که برای هر دو طرف جنگ یعنی کی‌یف و مسکو قابل قبول باشد.
آدام اسمیت، از دموکرات‌های ارشد کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان امریکا در این باره گفته است: «من می‌دانم که تعدادی از مقام‌های ارشد دولت به‌طور منظم درباره اینکه صلح در نهایت باید چه شکل و شمایلی داشته باشد با مقام‌های اوکراینی گفت‌وگو دارند. همان‌گونه که همزمان درباره تسلیحاتی که باید برای اوکراین ارسال شود تا بتواند خاک خود را باز پس گیرد، گفت‌وگو می‌کنند.»
از نگاه مقام‌های امریکایی و اروپایی جدی‌ترین امیدی که برای اوکراین وجود دارد، این است که آنها بتوانند در طول ضدحمله دستاوردهای قابل توجهی کسب کنند و این دستاوردها اهرم‌های قوی‌تری را برای مذاکرات احتمالی در اختیار کی‌یف قرار دهد.
چالش‌های مهمی بر سر راه این ایده وجود دارد. از یک سو بخش بزرگی از افکار عمومی در اوکراین تمایلی به سازش با مهاجمان روسی ندارند و از سوی دیگر هیچ تضمینی وجود ندارد که حتی با تحمیل شکست‌های بزرگ‌تر به ارتش روسیه، ولادیمیر پوتین قانع شود که مسکو امکان پیروزی در این جنگ فرسایشی را ندارد و حاضر به چشم‌پوشی از شروط پیشین شود.
آوریل هینز، مدیر اطلاعات ملی امریکا هفته گذشته در کنگره گفت که پوتین جاه‌طلبی‌های کوتاه‌مدت خود در اوکراین را کاهش داده و از همین رو احتمال اینکه در سال جاری در میز مذاکره امتیاز بدهد اندک خواهد بود. یک مقام ارشد دیگر دولت امریکا هم باور دارد هر اندازه هم شکست‌های روسیه بزرگ باشد پوتین این شانس را دارد که با یک فراخوان عمومی گسترده‌تر درصدد جبران شکست‌های خود برآید.
یکی دیگر از مواردی که روسیه در نظر می‌گیرد انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ است که امکان دارد یک جمهوری‌خواه تندرو مانند ترامپ در آن به قدرت برسد و ایالات متحده به یک‌باره حمایت‌های مالی و نظامی به اوکراین را قطع کند.
خانم هینز تاکید دارد که روسیه بی‌میل نیست از یک پیشنهاد آتش‌بس برای «خریدن زمان» و «بازیابی قدرت نظامی» خود بهره گیرد و کرملین معتقد است این وقفه می‌تواند از حمایت کشورهای غربی از اوکراین بکاهد. به گفته او، پوتین همچنین از فرصت اعلام پیروزی برای مناطقی که تحت اشغال باقی‌مانده‌اند، استفاده خواهد کرد تا قدرت خود را در داخل افزایش دهد.
تحلیلگران هشدار می‌دهند که اگر اوکراین در ضدحمله پیش‌رو و طی ماه‌های آینده نتواند دستاوردهای مهمی داشته باشد، امکان دارد که مقام‌های اروپایی و امریکایی ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین را به مذاکره با روسیه تشویق کنند.
با این حال برخی کارشناسان با بدبینی نسبت به این ایده نگاه می‌کنند. آلینا پولیاکووا، رییس مرکز تحلیل سیاست اروپا می‌گوید: «همواره این میل در بعضی سیاستمداران وجود داشته که وقتی اوکراین نمی‌تواند در بازپس‌گیری مناطق اشغال شده موفق باشد- یا حتی می‌تواند موفق باشد- بگویند زمان مذاکره و جست‌وجو برای راه‌حل سیاسی فرا رسیده است. من شخصا به این دیدگاه بدبین هستم و آن را شوکه‌کننده می‌دانم.» پولیاکووا معتقد است: «چشم‌پوشی از مناطق اشغال شده باعث می‌شود حمله به اوکراین دستاورد با ارزشی برای پوتین داشته باشد و دیگر کشورها نظیر چین را تشویق خواهد کرد تا در این مسیر گام بگذارند. از طرفی، به این معنا خواهد بود که غرب اراده‌ای برای پیگیری جنایات جنگی و نقض حقوق بشر از سوی دولت روسیه را ندارد.»
در میان مقام‌های ارشد امریکا هم اختلاف‌نظر محسوس است. ژنرال مارک میلی، رییس ستاد کل ارتش امریکا یکی از کسانی است که به‌طور جدی تاکید دارد اوکراین و روسیه باید گزینه مذاکره را در نظر بگیرند و معتقد است ادامه‌دار شدن این جنگ فرسایشی می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد. در مقابل بلینکن تصریح می‌کند که هیچ تغییر معناداری در نگرش روسیه و پوتین به دیپلماسی ایجاد نشده است. به باور او اوکراین باید تا جایی که می‌تواند مناطق اشغال شده را پس بگیرد تا نگاه روسیه به مذاکره تغییر کند.
