توافق صادرات غلات اوکراین روز دوشنبه منقضی می‌شود و روسیه تهدید کرده که آن را لغو خواهد کرد، چرا که چندین درخواست این کشور برای صادرات غلات و کود خود به خارج برآورده نشده است.
دو کشتی آخری که تحت توافق دریای سیاه سفر می‌کنند اکنون در حال بارگیری زود هنگام محموله‌های خود در بندر اودسا اوکراین هستند.
مقامات ارشد سازمان ملل متحد به منظور پیشگیری از عمیق‌تر شدن بحران غذایی در جهان، از ولادیمیر پوتین خواسته‌اند در قبال دریافت امتیازاتی اجازه دهد صادرات غلات اوکراین از طریق دریای سیاه ادامه یابد.
این قرارداد که انتظار می‌رفت با توجه به ایفای نقش حیاتی در جلوگیری از بحران جهانی مواد غذایی پس از انقضا باردیگر تمدید شود پیشتر با میانجی‌گری ترکیه و سازمان ملل متحد میان مسکو و کی‌یف منعقد شده بود.
کرملین روز دوشنبه اعلام کرد که این توافقنامه نیمه شب دوشنبه به وقت محلی در مسکو به صورت «دفاکتو» منقضی می‌شود.
مسکو ضمن اشاره به منقضی شدن توافق غلات با اوکراین، اطمینان داده است که در صورت برآورده شده خواسته‌هایش و فراهم شدن شرایط آماده است تا «فورا» به این توافق باز گردد.
بر این اساس، ضمانت‌های امنیتی مسکو برای محموله‌های غلات اوکراین از ابتدای روز سه‌شنبه ۱۸ ژوئیه پایان می‌یابد و کریدور بشردوستانه دریای سیاه نیز بسته خواهد شد.
دمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ ریاست جمهوری روسیه روز دوشنبه طی یک کنفرانس مطبوعاتی به خبرنگاران گفت: «توافق دریای سیاه امروز عملاً به پایان رسیده است.»
وی افزود: به محض آنکه بخشی (از توافقات) مرتبط با روسیه برآورده شود، مسکو بلافاصله به توافقنامه غلات باز خواهد گشت.
کرملین با منقضی اعلام کردن توافق غلات اعلام کرده است تا زمانی که خواسته‌های مسکو برای ارسال محموله‌های کشاورزی روسیه به جهان برآورده نشود، صادرات غلات اوکراین را متوقف خواهد کرد.
توافق صادرات غلات اوکراین از طریق دریایی سیاه ژوئیه ۲۰۲۲ با میانجی‌گری ترکیه و سازمان ملل متحد در استانبول امضا شده بود.
توافق غلات که پیشتر دو بار تمدید شده است طی سال گذشته این امکان را به وجود آورد تا با وجود درگیری‌‌ها، نزدیک به ۳۳ میلیون تن غلات از بنادر اوکراین خارج شود.
هدف از امضای این توافق جلوگیری از بحران غذایی در جهان و تسهیل صادرات غلات به کشورهای نیازمند در آفریقا، خاورمیانه و آسیا عنوان شده بود که به دلیل قطع صادرات غلات و محصولات کشاورزی اوکراین با تهدید کمبود و بالارفتن قیمت مواد غذایی روبرو بودند.
این در حالیست که کرملین معتقد است که چندین هدفی به صورت کامل تحقق نیافته و کشورهای فقیر سهمی ناکافی از غلات صادر شده از بنادر اوکراین داشته‌اند.
علاوه بر این، کرملین تاکید دارد که خواسته‌های مسکو در ارتباط با توافق جداگانه‌ای که همزمان با توافق غلات، بر سر انتقال مواد غذایی و کود روسیه حاصل شده و صادرات این اقلام را در بحبوحه تحریم‌های غرب تسهیل می‌کرد، برآورده نشده است.
هر دو کشور درگیر در جنگ از تامین‌کنندگان عمده گندم، جو، روغن آفتابگردان و سایر محصولات غذایی مقرون به صرفه در جهان به شمار می روند که کشورهای در حال توسعه به آنها متکی هستند.
مسکو از چند هفته پیش با اشاره به آنچه موانع موجود بر سر راه تحویل محصولات کشاورزی و کودهای شیمیایی تولیدی در روسیه عنوان شد، تهدید کرده بود که توافق صادرات غلات اوکراین را تمدید نمی کند.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز دوشنبه در خصوص پایان یافتن توافق غلات گفت: ترکیه، اوکراین و سازمان ملل از تصمیم کرملین مطلع شده‌اند.
وی در گفتگو با خبرگزاری دولتی تاس تصریح کرد: «روسیه مخالفت خود را با تمدید این توافق رسماً به طرف‌های ترکی، اوکراینی و همچنین دبیرخانه سازمان ملل متحد اعلام کرده است.»
نامه‌ی گوترش به پوتین: روسیه در ازای دسترسی به سوئیفت، توافق صادرات غلات اوکراین را تمدید کند
اتصال مجدد بانک کشاورزی روسیه (Rosselkhozbank) به به شبکه پرداخت بین‌المللی سوئیفت یکی از خواسته‌های اصلی مسکو در ماه‌های اخیر بوده است. اتحادیه اروپا در ژوئن ۲۰۲۲ این دسترسی را به دلیل تهاجم روسیه به اوکراین قطع کرد.
یک سخنگوی اتحادیه اروپا پیشتر در ماه مه گفته بود که اتحادیه اروپا طرح بازگرداندن بانک‌های روسیه را در دست بررسی ندارد. با این حال خبرگزاری رویترز روز پنجشنبه ۱۳ ژوئیه (۲۲ تیر) از قول سه منبع آگاه نوشت که اتحادیه اروپا به طور خاص در حال بررسی اتصال یکی از شرکت‌های تابعه بانک کشاوری روسیه به سوئیفت است تا این شرکت بتواند معاملات غلات و کود را انجام دهد.
این خبرگزاری همچنین از قول دو منبع آگاه گفته است که آنتونی گوترش به ولادیمیر پوتین پیشنهاد داده روسیه اجازه دهد قرارداد غلات دریای سیاه برای چند ماه ادامه یابد تا اتحادیه اروپا فرصت یابد یکی از شعبه های بانک کشاورزی روسیه را به سوئیفت متصل کند.
سخنگوی سازمان ملل روز چهارشنبه گفته بود که دبیرکل این سازمان روز سه‌شنبه نامه‌ای به پوتین ارسال کرده و در آن راهی برای تسهیل بیشتر صادرات مواد غذایی و کود روسیه و اطمینان از ادامه نقل و انتقال محموله‌های غلات اوکراینی در دریای سیاه پیشنهاد کرده است.
استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل متحد، جزئیات بیشتری در مورد این پیشنهاد ارائه نکرد اما گفت که آقای گوترش با همه طرف‌های درگیر در این موضوع در حال تبادل بحث است و مایل است در مورد پیشنهاد خود با طرف روسی صحبت بیشتری انجام دهد.
توافق عبور غلات از دریای سیاه به ابتکار مشترک سازمان ملل و ترکیه در ژوئیه ۲۰۲۲ منعقد شد تا اثرات منفی جنگ در اوکراین بر بحران جهانی غذا را کاهش دهد. برای متقاعد کردن روسیه به این قرارداد همزمان یادداشت تفاهمی سه ساله بسته شد که طبق آن مقامات سازمان ملل موافقت کردند به روسیه کمک کنند تا مواد غذایی و کود خود را به بازارهای خارجی برساند.
هرچند صادرات مواد غذایی و کود روسیه مشمول تحریم‌های غرب پس از حمله به اوکراین نیست، با این حال مسکو می‌گوید محدودیت‌ها در پرداخت‌ها، لجستیک و بیمه مانعی برای صادرات محموله‌هایش شده است.
روسیه دریافت ضمانت‌های واقعی را “ضروری” می داند تا هم از پایبندی کامل کی‌یف به این توافق اطمینان حاصل شود و هم اینکه «از کریدور انسانی ایجاد شده برای صادرات این غلات، برای اهداف نظامی استفاده نگردد».
آنتونی گوترش دبیرکل سازمان ملل بارها به طرفین درگیری نظامی یادآور شده که «صادرات غلات و کودهای شیمیایی تولید شده در اوکراین و همچنین روسیه با توجه نرخ بالای تورم در بسیاری از کشورهای جهان برای امنیت غذایی جهانی و پایین نگه داشتن بهای مواد غذایی ضروری است.»
